SCENARIUSZ LEKCJI HISTORII W KLASIE II GIMNAZJUM.

 

Temat: Rzeczpospolita w XVII wieku - dynastia Wazów.

 

 

Cele ogólne:

-         zapoznanie uczniów z najważniejszymi wydarzeniami z dziejów Polski w XVII wieku i ich związku z dziejami Europy;

-         umiejętność opisywania cech danej epoki i korzystania z różnych źródeł historycznych: mapa, tekst źródłowy, słowniki, atlas historyczny, tablice genealogiczne i chronologiczne, ilustracje, internet itd.

 

I. Cele:

 

Wiadomości:

1. Uczeń powinien zapamiętać:

-         nazwę nowej dynastii na tronie Polski w XVII wieku;- umie wymienić poznanych królów elekcyjnych;- zdefiniować pojęcia: dynastia, elekcja, herb, detronizacja, abdykacja, hetman, buława, husaria, pospolite ruszenie, rokosz, bojar, dymitriady, potop szwedzki, wojna podjazdowa,- wybitnych hetmanów XVII wieku;

B. Uczeń powinien rozumieć:

-         poznane pojęcia historyczne;

-         wyjaśnić dlaczego Zygmunt III Waza przeniósł stolicę z Krakowa do Warszawy;

-         przyczyny wojen Rzeczypospolitej w XVII wieku.

Umiejętności:

3. Uczeń powinien umieć stosować wiadomości:

-         zastosować wiadomości z różnych przekazów wiedzy (podręcznik, słownik historyczny, plansze, tekst źródłowy, mapa);

-         scharakteryzować trudną sytuację zewnętrzną Polski w XVII wieku;

-         umie pracować z mapą i atlasem historycznym;

-         zinterpretować tekst źródłowy;

4. Uczeń powinien stosować wiadomości w sytuacjach problemowych:

-         ocenić skutki wojen w okresie panowania Wazów w Polsce;

-         udowodnić, że wojny z sąsiadami za Wazów doprowadziły do pogłębienia się kryzysu państwa w XVII wieku.

 

II. Środki dydaktyczne:

-         mapa ścienna „Europa w XVII wieku”, plansza „Królowie elekcyjni”, tablica genealogiczna „Wazowie”, podręcznik do historii dla klasy II gimnazjum, tablice chronologiczne „Z dziejów Polski”, fragmenty tekstu źródłowego, wystawka okolicznościowa „Dynastia Wazów ”, atlasy historyczne, słownik historyczny, ilustracje i portrety władców.

 

III. Metody:

-         praca z podręcznikiem i mapą historyczną;

-         praca z tekstem źródłowym;

-         rozmowa nauczająca;

-         wystąpienia uczniów;

-         dyskusja.

 

IV. Forma pracy: zbiorowa.

 

Tok lekcji:

 

I.                    Czynności wstępne - przygotowanie do lekcji.

 

II.                 Czynności właściwe:

 

Pytania do uczniów:

 

Kiedy doszło do pierwszej wolnej elekcji?

Jakich królów elekcyjnych poznaliśmy?

 

 

Zapis tematu lekcji: Rzeczpospolita w XVII wieku - dynastia Wazów.

 

 

1. Wazowie na tronie w Polsce - kolejni królowie elekcyjni.

 

Nazwa dynastii pochodzi od snopka zboża[szwedz. Vasa],umieszczonego w herbie rodu-( prezentacja znaku rodu). Założycielem dynastii był Gustaw I Waza.

Karta pracy

 

Przedstawiciele Wazów na tronie polskim: ( wypisać:)

........................................................................

........................................................................

........................................................................

 

Jakie są więzy pokrewieństwa z dynastią Jagiellonów?( rozmowa z uczniami).

 

 

2. Związki Wazów z dynastią Jagiellonów.

 

 

Uzupełnić tablicę genealogiczną:

ZYGMUNT I STARY

 

 

 

 

 

 

 

 

ZYGMUNT III WAZA

 

Wniosek:

Zygmunt III Waza był wnukiem.............................................., siostrzeńcem............................................,

synem......................................................

 

 

 

Analiza fragmentu tekstu źródłowego:

 

„Co się tyczy teraźniejszego króla...który lubo zrodzony z ojca heretyka i wśród heretyckiego narodu, tak jest pobożny i gorliwy, że nie byłby lepszym katolikiem ,choćby się był urodził i wychował w Rzymie .W ciągu bowiem swego długiego panowania odmieniwszy senat dokazał, że gdy przy wstąpieniu jego na tron było tylko trzech senatorów katolików, teraz zaś tylko dwóch lub trzech heretyków”

 

 

Zygmunt III Waza był zagorzałym katolikiem, znalazł poparcie wśród duchowieństwa, zwłaszcza u jezuitów. Wstąpienie na tron Zygmunta III zapoczątkowało trwające prawie wiek panowanie dynastii Wazów na tronie polskim.

Wazowie w Polsce byli królami elekcyjnymi. Dążyli do zapewnienia sobie dziedziczności

tronu, wzmocnienia władzy królewskiej, wysuwali pretensje do tronu szwedzkiego.

 

3. Rzeczpospolita i jej sąsiedzi w XVII wieku.

(Uczniowie otrzymują mapkę do wypełnienia.)

W I poł. XVII wieku obszar Rzeczpospolitej - 990 tys.km² i około 9 mln. ludzi.

 

Sąsiedzi Rzeczypospolitej w XVII wieku :

(odczytać i wypisać z mapy ściennej i atlasu historycznego:) ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

 

Kto, kiedy i dlaczego przeniósł stolicę z Krakowa do Warszawy ?

Kto postawił Kolumnę Zygmunta ?

(uczniowie odpowiadają na pytania).

Stolicę Polski z Krakowa do Warszawy przeniósł Zygmunt III Waza w 1596 roku.

 

 

4. Wojny Rzeczypospolitej w XVII wieku.

W XVII wieku Rzeczpospolita prowadziła wiele wojen. Miały one charakter obronny

i zaborczy. Wojny Rzeczypospolitej w XVII wieku: ( wypisać:)

..................................................................................................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................

 

5. Hetmani Rzeczypospolitej w XVII wieku:

..............................................................

..............................................................

..............................................................

..............................................................

..............................................................

 

 

Zdjęcia, portrety, informacje przygotowane przez uczniów, słowniki historyczne.

 

 

Podsumowanie lekcji:

 

Wstąpienie na tron Zygmunta III Wazę zapoczątkowało panowanie w Polsce dynastii Wazów od 1587r. do 1668 roku. Po śmierci ojca wybrano jego synów - Władysława IV

i Jan Kazimierza. Wazowie panowali w Polsce 81 lat. Był to okres ciągłych wojen

z sąsiadami, które doprowadziły do kryzysu państwa w XVII wieku.

 

III.               Czynności końcowe:

 

Ocena pracy uczniów na lekcji.

Zadanie domowe:

 

1.      Ułóż pytania do krzyżówki - hasło: WAZOWIE.

 

2. Zastanów się, jak rozumiesz słowa Kaspra Miaskowskiego poety barokowego:

 

A gdy wołać będziem o swobody,

 

A oni w ten czas brać nam będą grody.

KARTA PRACY

 

Przedstawiciele Wazów na tronie polskim: ( wypisać:)

........................................................................

........................................................................

........................................................................

 

Uzupełnić tablicę genealogiczną:

 

ZYGMUNT I STARY

 

 

 

 

 

 

 

 

ZYGMUNT III WAZA

 

 

 

 

Wniosek:

 

Zygmunt III Waza był wnukiem.............................................., siostrzeńcem............................................,

synem......................................................

Analiza fragmentu tekstu źródłowego:

 

„Co się tyczy teraźniejszego króla...który lubo zrodzony z ojca heretyka i wśród heretyckiego narodu, tak jest pobożny i gorliwy, że nie byłby lepszym katolikiem ,choćby się był urodził i wychował w Rzymie .W ciągu bowiem swego długiego panowania odmieniwszy senat dokazał, że gdy przy wstąpieniu jego na tron było tylko trzech senatorów katolików, teraz zaś tylko dwóch lub trzech heretyków”

 

Wnioski:

............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Sąsiedzi Rzeczypospolitej w XVII wieku :

(odczytać i wypisać z mapy ściennej i atlasu historycznego:)

 

.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

 

 

W XVII wieku Rzeczpospolita prowadziła wiele wojen. Miały one charakter obronny

i zaborczy. Wojny Rzeczypospolitej w XVII wieku: ( wypisać:)

 

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

 

 

Hetmani Rzeczypospolitej w XVII wieku:

..............................................................

..............................................................

..............................................................

..............................................................

..............................................................

 

Wnioski z lekcji:

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................

 

 

 

+ JAN III WAZA

 

 

 

 

 

 

= GHVHHGV

 

 

 

 

+ JAN III WAZA

 

 

 

 

 

 

= GHVHHGV

 

 

 

---