WYKŁAD 1

Zarządzanie - realizacja funkcji zarządzania - planowanie, organizowanie, motywowanie, kontroling.

Koordynowanie w zakresie funkcji zarządzania. Nauka o celowym działaniu, które ma usprawnić istniejącą rzeczywistość.

Zarządzanie - kierowanie - administrowanie.

Sprawne działanie - ekonomiczne, etyczne, efektywne.

Ryzyko wkalkulowane jest w zarządzanie.

Zarządzanie jest wytworem ludzkiej kreatywności!

Zarządzanie to:

• Planowanie - wybór celów i środków ich realizacji,

• Organizowanie - projektowanie struktur i ról do wypełnienia,

• Kierowanie - menadżerowie muszą wyjaśnić pracownikom czego wymagają,

• Controlling - pomiar i korygowanie działań ludzi, aby utrzymać organizację drodze do wyznaczonych celów,

• Innowacje - żyjemy w otoczeniu ciągłych zmian, które wymagają adaptacji ludzi i organizacji. Część tych adaptacji wymaga woli do wprowadzenie innowacji, istotnych innowacji.

• Reprezentowanie - menedżerowie muszą reprezentować swoje organizacje, swoje działy i pracowników.

PROBLEMY ZARZĄDZANIA:

H. Koontz - amerykański teoretyk zarządzania mówi o „dżungli teorii zarządzania” - istnieje 11 szkół koncepcji zarządzania:

1. Podejście empiryczne i studium przypadku. Badamy jedno określone zjawisko, np. pracę mgr. Ma ograniczenia. Nie da się w nim generalizować. Identyfikacja sukcesów i porażek.

2. Podejście behawioralne.

Koncentracja na zachowaniach interpersonalnych, relacjach międzyludzkich, motywacji, przywództwie, psychologia organizacji. Ograniczenia: ignorowanie funkcji zarządzania. Trening psychologiczny jest nie wystarczający dla menedżera.

3. Zachowania grupowe - koncentracja na zachowaniach ludzi w grupie, bazuje na socjologii i psychologii społecznej. Ograniczenia: zbyt duża koncentracja na 1 elemencie.

4. Organizacja jako społeczny system współdziałania.

Łączy aspekty zarówno zarachowań interpersonalnych, jak i grupowych, co prowadzi do pojawienia się w systemie współdziałania z określonym celem. Ograniczenia: zakres badań wykracza poza dyscyplinę zarządzania, co oznacza ignorowanie reguł i technik zarządzania.

5. Organizacja jako system socjotechniczny.

Podsystem techniczny ma wpływ na podsystem społeczny organizacji. Koncentracja na produkcji, działaniach operacyjnych. Ograniczenia: blue dollars - ignoruje się funkcje menedżerskie.

6. Zarządzanie jako proces decyzyjny. Koncentracja na decyzjach, procesie decyzyjnym grupowym i indywidualnym. Często traktowana jako trampolina do analizy wszystkich działań organizacji. Ograniczenia: zarządzanie to więcej niż podejmowanie decyzji.

7. Podejście systemowe.

8. Matematyczne podejście do zarządzania. Jako czysty, matematyczny proces wyrażony symbolami i zależnościami matematycznymi. Ograniczenia: zbytnie zaabsorbowanie modelami matematycznymi.

9. Podejście sytuacyjne.

Działania menadżerskie zależą od czynników sytuacyjnych. Dąży się do dostosowania reakcji menadżerskich do problemów i okazji.

10. Podejście z perspektywy ról menadżerskich. Skupia się na 3 podstawowych rolach menadżerskich: interpersonalnej, informatycznej, decyzyjnej.

11. Badania operacyjne: próba zastosowania nauki i teorii. Dotyczą decyzji związanych z codziennym życiem firmy. Problemy deterministyczne. Ograniczenia: nie pełni funkcji koordynacyjno - integrującej. Koordynowanie jest istotą i celem zarządzania.

12. McKinsey - u podstaw koncepcji leży teoria systemów.

WYKŁAD 2

Rozwój nauk o zarządzaniu - podstawowe kierunki, historyczne podstawy zarządzania.

Kierunki w nauce o zarządzaniu:

1. Naukowe zarządzanie,

2. Naukowe administrowanie,

3. Kierunek stosunków międzyludzkich,

4. Kierunek ilościowy,

5. Kierunek systemowy,

6. Kierunek sytuacyjny.

Perspektywa klasyczna zarządzania obejmuje:

• Naukowe zarządzanie F. Taylora,

• Zarządzanie administracyjne H. Fayola

Naukowe zarządzanie F. Taylora:

• Opracowanie prawdziwej nauki zarządzania, aby można było ustalić najlepszą metodę wykonywania zadań,

• Naukowy dobór pracowników,

• Naukowe wyszkolenie i doskonalenie pracowników,

• Bezpośrednia, przyjazna współpraca między kierownictwem, a robotnikami.

Naukowe zarządzanie Taylora miało prowadzić do zwiększenia efektywności i wydajności siły roboczej. Składało się z następujących kroków:

1. Naukowo opracować każdy element pracy na danym stanowisku w miejsce praktykowanych metod typu „mniej więcej”,

2. Naukowo dobierać pracowników i następnie ich szkolić do wykonania pacy zgodnie z pierwszym krokiem.

3. Nadzorować pracowników, by mieć pewność, że będą się stosować do przypisywanych im metod wykonywania pracy.

4. Dalej planować pracę, ale wykorzystywać pracowników do fizycznego wykonywania pracy.

Efektywność - wykonywanie właściwych rzeczy, które znajdą kupców.

Wydajność - wykonywanie właściwych rzeczy, we właściwy sposób.

Wydajność wg Taylora - ilość pracy jaką może wykonać pracownik bez szkody dla zdrowia.

ZASADY NAUKOWEGO ZARZĄDZANIA

1. Wzory pracy opracowane wcześniej w sposób naukowy,

2. Właściwe warunki techniczne pracy,

3. Dobór i szkolenie pracowników,

4. Bodźce materialne,

5. Dyscyplina,

6. Nadzór,

7. Precyzyjne stawianie zadań.

Efekty naukowego zarządzania:

Efekty pozytywne:

• Ogromny wzrost wydajności,

• Obniżenie kosztów,

• Wzrost jakości,

• Wzrost zysków,

• Wzrost płac,

• Rozwój cywilizacyjny

Efekty negatywne:

• Degradacja człowieka,

• Wyniszczenie fizyczne,

• Zmęczenie psychiczne,

• Wzrost wyzysku,

• Wzrost bezrobocia.

Inni twórcy ZARZĄDZANIA NAUKOWEGO:

• Frank i Lilian Gilberth,

• Henry Gantt,

• Harrington Emmerson,

• Karol Adamiecki,

Frank i Lilian Gilberth - opracowali stosowane do dziś metody badania przebiegu i czasu trwania ruchów roboczych oraz ich graficznej prezentacji. Stosując metodę cyklografii i chronocyklografii opracowali I klasyfikację ruchów elementarnych, obejmując 17 mikroruchów - zwanych therbligami - wśród nich znalazły się takie jak: chwytać, pisać, szukać, trzymać, złączyć i wybrać.

Harrington Emerson - twórca definicji efektywności, a przede wszystkim 12 zasad efektywności, uporządkowanych w logicznej kolejności. Pierwsza zasada „WYRAŹNIE OKREŚLONY CEL” jest wg Emersona najważniejsza. Prekursor zarządzania przez cele.

Henry Gantt - opracował wykresy pozwalające porównać faktyczny i planowany przebieg prac. Tworzył harmonogramy, które były graficznym przedstawieniem rozkładu zadań (czynności) w czasie. Opracował zadaniowo - premiowy system płac - bonusowy system Gantta. Twórca ruchu „Nowa Maszyna” postulujący wprowadzenie technokracji (dojście do władzy inżynierów w przedsiębiorstwach).

Karol Adamiecki - Twórca prawa harmonii:

1. Prawo harmonii doboru - zbliżone wykresy produkcji, tak aby łączny koszt straconego czasu był jak najmniejszy,

2. Prawo harmonii działania - jednostki działają w ścisłym związku, tak aby każda czynność odbywała się we właściwym czasie,

3. Prawo harmonii duchowej - konieczność istnienia więzi emocjonalnej łączącej ludzi współpracujących w każdej organizacji.

Prawo inercji przyzwyczajeń - każda zmiana rodzi opór.

Prawo optymalnej produkcji: dla każdego zakładu, maszyny czy robotnika istnieje zawsze ściśle określona granica wydajności, przy której koszt na jednostkę jest najmniejszy (produkcja wzorcowa, koszty straconego czasu,- przeciążenia i niedociąganie).

PERSPEKTYWA KLASYCZNA: KIERUNEK ADMINISTRACYJNY

Henry Fayol - założyciel klasycznej szkoły zarządzania - jako I usystematyzował zachowania kierowników.

• Twórca zasady zarządzania określonych mianem zasad zarządzania Fayola.

• Przedstawił zestaw narzędzi zarządzania.

• Definicja administrowania (zarządzania):

ADMINISTROWANIE to przewidywanie, organizowanie, koordynowanie, rozkazodawstwo, kontrola.

Inni twórcy kierunku administracyjnego: Lyndall Urwick, Max Weber, Chesler Barnard.

System sztabowo - liniowy zarządzania:

Zestaw narzędzi zarządzania:

• Plany i programy,

• Sprawozdawczość,

• Regulamin organizacyjny,

• Posiedzenia, narady, konferencje,

• Okresowe przeglądy środków i ludzi.

14 Zasad zarządzania Fayloa:

1. Podział pracy - im bardziej ludzi się wyspecjalizuje, tym sprawniej mogą wykonywać swoją pracę.

2. Autorytet - z podziałem na autorytet formalny (daje prawo rozkazywania, ale nie gwarantuje posłuszeństwa) i autorytet osobisty (porządek, wiedza i umiejętności).

3. Dyscyplina - członkowie organizacji powinni przestrzegać przepisów i uzgodnień rządzących nią.

4. Jedność rozkazodawstwa.

5. Jednolitość kierownictwa.

6. Podporządkowanie interesu osobistego, interesowi ogółu.

7. Wynagrodzenie - sprawiedliwe zarówno z punktu widzenia pracownika jak i pracodawcy.

8. Centralizacja/Decentralizacja - ostateczna odpowiedzialność za podejmowane decyzje należy do kierownictwa, niemniej jednak powinni oni przekazać podwładnym dostateczne uprawnienia decyzyjne, tak, aby mogli oni właściwie wykonywać swoje zadania.

9. Hierarchia.

10. Ład - każdy człowiek i każda rzecz w organizacji powinna być na właściwym miejscu we właściwym czasie.

11. Odpowiednie traktowanie pracowników, „Kierownicze przywództwo”,

12. Stabilność personelu.

13. Inicjatywa - podwładni powinni mieć swobodę tworzenia i realizacji swoich planów, nawet jeżeli może prowadzić to do błędów.

14. Espirit de corps - sprzyjanie poczuciu przynależności do zespołu zapewnia organizacji duch jedności, do czego prowadzi szereg nawet drobnych czynników.

Inni przedstawiciele kierunku administracyjnego:

Max Weber:

• Niemiecki intelektualista, wybitny socjolog organizacji,

• Twórca definicji biurokracji - jest to rodzaj organizacji opartej na logice, porządku i autorytecie formalnym.

• Organizację biurokratyczną Webera charakteryzują:

• Jasny podział pracy,

• Jasna hierarchia władzy,

• Formalne procedury i reguły,

• Anonimowość,

• Kariery zależne od zasług.

Podsumowanie (Petters, Waterman, 1983)

Klasyczne kierunki zarządzania, w szczególności:

Zarządzanie Naukowe jest jednym z podstawowych elementów cywilizacji przemysłowej - drugiej fali w rozwoju ludzkości.

Racjonalizm zarządzania panuje do dziś. Credo menadżerów zarządzających zgodnie z zasadą Tayloryzmu to:

• Wielkie jest zawsze lepsze, bowiem uzyskujesz korzyść z ekonomii skali.

• Zwyciężają tylko Ci, którzy ponoszą niskie koszty. Koszty są kryterium podstawowym.

• Analizuj wszystko, by uniknąć błędnych decyzji.

• Pozbądź się tych, którzy o coś walczą, a więc zakłócają spokój.

• Zadaniem menedżera jest przede wszystkim podejmowanie decyzji.

• Wszystko kontroluj. Zadaniem menedżera jest utrzymanie porządku i kontrola.

• Stosuj bodźce. Bardzo wysoko nagradzaj najlepszych, słabych zwalniaj.

• Zarządzaj poprzez jakość. Wprowadź inspekcje i kontrolerów.

• Biznes przede wszystkim. Ludzie, produkcja, produkty i usługi - to czynniki które muszą być podporządkowane wynikom finansowym.

• Najważniejszy jest rozwój. Jeśli pada jedna dziedzina działalności, nie poddawać się - trzeba rozwijać inną.