KAPITAŁY WŁASNE

Jest to równowartość środków gospodarczych wniesionych do przedsiębiorstwa przez właścicieli (kapitał podstawowy, powierzony) bądź też wypracowanego przez samą firmę (kapitały rezerwowe).

Właściciele zasilają firmę w dwojaki sposób:

• poprzez zasilenie zewnętrzne, polegające na udostępnieniu firmie prywatnych środków właścicieli na czas nieograniczony,

• poprzez zasilenie wewnętrzne, przejawiające się rezygnacją z całości lub części praw do zysków wygospodarowanych przez spółkę (dywidend)

Kapitały własne spełnia dwie podstawowe funkcje tj.:

1. są źródłem finansowania środków gospodarczych firmy, zwłaszcza majątku trwałego, umożliwiających rozpoczęcie i realizację działalności gospodarczej

1. stanowią gwarancję dla wierzycieli spłaty wobec nich wszelkich zobowiązań

• Kapitał podstawowy (owner's equity), wniesiony przez właścicieli, ma charakter stały; jego wielkość ma charakter stabilny i zmienia się zwykle w wyniku wniesienia nowych udziałów lub kolejnych emisji akcji

• Kapitały rezerwowe (reserve capitals) pochodzą głównie z nadwyżek (zysku) przeznaczonych na cele rozwojowe, traktowane jako źródło tworzenia rezerw, są rozporządzalne, dyspozycyjne (available capital).

• Kapitały (fundusze) własne w różnych podmiotach gospodarczych

Jednostka gospodarcza	Kapitał podstawowy	Kapitały rezerwowe
Przedsiębiorstwo państwowe	Fundusz założycielski	Fundusz przedsiębiorstwa
Spółdzielnia	Fundusz udziałowy	Fundusz zasobowy
Spółka akcyjna	Kapitał zakładowy (akcyjny)	Kapitał: zapasowy, z aktualizacji wyceny, pozostałe rezerwowe
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością	Kapitał zakładowy (udziałowy)	Kapitał: zapasowy, z aktualizacji wyceny, pozostałe rezerwowe
Spółka cywilna Spółka jawna	Kapitał

1. W spółkach cywilnych, jawnych lub komandytowych kapitał własny ma charakter zmienny tj. rośnie lub maleje bez żadnych ograniczeń. Dlatego w celu zabezpieczenia roszczeń wierzycieli prawo nakłada na te spółki odpowiedzialność całym majątkiem osobistym za zobowiązania spółki.

1. W spółkach kapitałowych (akcyjnych, z ograniczoną odpowiedzialnością) minimalna wysokość kapitału podstawowego jest określona przez kodeks handlowy, a jego zmiany wymagają zmiany statutu spółki; w spółce akcyjnej - min. 500000 zł, a w udziałowej - min. 50000 zł.

KAPITAŁ AKCYJNY

Spółka akcyjna (share company) to spółka kapitałowa posiadająca osobowość prawną. Aby ją utworzyć należy:

1. ustalić statut spółki

1. ustalić listę akcjonariuszy oraz otrzymać ich zgodę na zawiązanie spółki i objęcie akcji

1. ustanowić władze spółki

1. wnieść wkłady (pieniężne lub aporty) przez akcjonariuszy, w wysokości min. 25% wartości nominalnej kapitału; przy aportach pokrycie akcji w całości powinno nastąpić przed upływem roku od zarejestrowania spółki

1. wpisać spółkę do rejestru sądowego.

Powstanie spółki akcyjnej może być dokonane w drodze emisji publicznej akcji (public issue of shares) lub w formie emisji niepublicznej (non-public issue of shares).

• Akcjonariusz ma prawo do udziału w zysku spółki tzw. dywidendy, udziału w majątku spółki w przypadku jej likwidacji oraz do podejmowania decyzji gospodarczych i uczestnictwa w jej kierowaniu w przypadku tzw. większościowego pakietu akcji.

• Kapitał akcyjny może być podwyższony w drodze:

1. emisji nowych akcji

1. podwyższenia wartości nominalnej dotychczasowych akcji

2. przeznaczenia na to części kapitału zapasowego lub rezerwowego.

• Kapitał akcyjny może być obniżony w drodze:

1. zmniejszenie wartości nominalnej akcji, połączenia akcji lub umorzenia części akcji

2. zwrotu jego zbędnej części akcjonariuszom lub utworzenia z niej kapitału rezerwowego

3. zwolnienia akcjonariuszy z wnoszenia wpłat na kapitał akcyjny,

KAPITAŁ UDZIAŁOWY

Spółka udziałowa (limited liability company) jest spółką kapitałową posiadającą swoją osobowość prawną. Aby mogła funkcjonować muszą być spełnione warunki:

1. zawarcie umowy spółki

1. wniesienie całego kapitału podstawowego (udziałowego)

1. ustanowienie władz spółki

1. wpis do rejestru sądowego.

Umowa spółki powinna określać m.in. wysokość kapitału podstawowego tj. równowartość majątku wniesionego przez wspólników. Kapitał ten ma charakter stały i jest on dzielony na udziały jednostkowe, min. 500 zł, a umowa określa ilość udziałów przypadających na jednego wspólnika. Kapitał:

1. może być wnoszony w formie pieniężnej lub aportowej

1. wniesione udziały nie podlegają zwrotowi

1. wspólnicy nie mogą pobierać odsetek od udziałów

1. udziały dają prawo do części zysku oraz do części majątku przy likwidacji spółki

1. wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki do wysokości wniesionych wkładów

1. zmiany w kapitale zakładowym (np. obniżenie) wymagają zmiany umowy spółki i wpisu do rejestru sądowego.

REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA

Rezerwy są to zobowiązania, których kwota lub termin zapłaty są niepewne. Stanowią one swoisty „bufor bezpieczeństwa” wobec przewidywanych zagrożeń => elementu ryzyka w działalności gospodarczej

• Utworzenie rezerwy oznacza oszacowanie przewidywanych kosztów lub strat, oszacowanie przyszłych zobowiązań wobec otoczenia lub zwiększenie stanu kapitałów własnych. Aktywa „przypisane” konkretnym rezerwom są wygospodarowane poprzez: powstawanie kosztów (operacyjnych, finansowych), zmniejszenie zysku po opodatkowaniu, wzrost kapitałów własnych.

• Rezerwy na przyszłe zobowiązania są tworzone na:

1. pewne lub w dużym stopniu prawdopodobne przyszłe zobowiązania, których kwotę można wiarygodnie oszacować, w tym na: straty z tytułu operacji gospodarczych w toku np. z tytułu udzielonych gwarancji, poręczeń, operacji kredytowych itp.

2. przyszłe zobowiązania spowodowane restrukturyzacją, gdy jednostka jest zobowiązana do jej przeprowadzenia, zaś plany restrukturyzacji pozwalają wiarygodnie oszacować wartość zobowiązań,

1. przejściową różnicę między podatkiem dochodowym wliczonym w wynik netto, a niższą od niego kwotą podatku przyjętą do bieżących rozliczeń z budżetem (zaliczki na podatek; rezerwa ta nosi nazwę rezerwy z tytułu odroczonego podatku

1. na prawdopodobne przyszłe koszty np. świadczenia dokonywane przez kontrahentów, rękojmię, naprawy gwarancyjne itp. bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów

• Rezerwy kapitałowe (capital reserves) mają charakter ustawowy, obowiązkowy. Zalicza się do nich:

1. kapitały z aktualizacji wyceny środków trwałych (valuation reserves),

2. nadwyżka ceny emisyjnej nad nominalną akcji (share premium),

3. dopłaty do kapitałów własnych, dokonywane przez właścicieli (incerasing of capital).

4. kapitały rezerwowe służące do finansowania firmy np. do nabycia środków trwałych (reserves for extensions) itp.

• Rezerwy „ukryte” do których zalicza się wycenę aktywów poniżej ich wartości rzeczywistej (tzw. zasada ostrożnej wyceny); różnica zostaje odpisana w koszty. Rezerwy te nie mają postaci „fizycznej” w bilansie.

EWIDENCJA REZERW

REZERWY
NALEŻNOŚCI , INNE AKTYWA								KOSZTY FINANSOWE
		(6)						(1)
UMORZENIE AKTYWÓW TRWAŁYCH								POZOST.$KOSZTY OPER.
		(7)						(2)
ZOBOWIĄZANIA								PODATKI.
		(8)						(3)
ROZLICZENIE WYNIKU FINANSOWEGO								RÓŻNE AKTYWA
		(9)						(4)
PRZYCHODY (FINANS., OPERAC.)
	(10)							ROZLICZENIE WYNIKU
														(5)

1 - należności z tytułu działalności finansowej

2 - należności z tytułu działalności operacyjnej

3 - odroczone podatki

4 - dopłaty właścicieli do kapitałów własnych

5 - rezerwy tworzone z zysku

6 - nieściągalne należności, niedobory aktywów itd.

7 - rozliczenie ulgi inwestycyjnej

8 - wzrost stanu zobowiązań

9 - wykorzystanie rezerwy na pokrycie straty

10 - rozwiązanie rezerwy

---