WYKŁADY - TEORIA REKREACJI

1. ZAGADNIENIA TEMTYCZNE WYKŁADÓW:

1. Podstawowe pojęcia i definicje oraz nomenklatura przedmiotu

2. Motywy, potrzeby oraz bariery w rekreacji

3. Zasady obowiązujące w rekreacji

4. Funkcje i aspekty rekreacji

5. Teoria Maxa Caplana

6. Cechy stałe imprezy rekreacyjnej i formuła kształtowania programu imprezy

7. Mapa czasu i jej zastosowanie

8. Kompetencje i umiejętności instruktora rekreacji i animatora

9. Organizacje promujące aktywność rekreacyjną

10. Czas wolny, kategorie i rodzaje

2. LITERATURA

1. „Teoria i metodyka rekreacji - zagadnienia podstawowe” Iwona Kiełbasiewicz - Prozdowska AWF Poznań 2001 (1- 71 + 2 ostatnie rozdziały)

2. „Jak organizować czas?” Lothar Seiwert PWN Warszawa 1999

3. „Interaktywne uczenie się i nauczanie” A. Krawański AWF Poznań 2006

4. „Kobieta i jej czas wolny” A.Szwarc, A. Żarnowska PWN 2004

5. „Czas wolny, rynek, marketing” M. Bombol Liber Poznań 2001

REKREACJA - (łac. Recreo) - poprzez pewną działalność, aktywność człowiek kreuje swoją nową osobowość. Proces opierający się o elementy wychowania, socjalizację, kulturę, wykształcenie, „odnowić” „ożywić”, kreowanie osobowości , poglądów.

• to zespół działań zachodzących w czasie wolnym a mający na celu stworzenie tzw. ujścia dla nagromadzonego potencjału sił fizycznych, psychicznych i twórczych.

Dawniej czas wolny i rekreacja nie wyodrębnione, wpisane w codzienną aktywność - w okresie preindustrialnym (Bieszczady, przyśpiewki przy zbiorach)

Decreacja - pojawia się wraz z industrializacją, miastami, gdy powstają miejsca pracy. Pojawiają się miejsca gdzie można odpocząć. Pojęcie rekreacja pojawia się w początkach XIX w.

REKREACJA TO NIE SPORT! - jest to pojęcie szersze, hedonistyczne (ważny jest fakt uczestnictwa, a nie rezultat)

CZAS WOLNY - pozostający po wypełnieniu wszelkich obowiązków: społecznych, religijnych, zawodowych, politycznych

REKREACJA TO NIE CZAS WOLNY!

Czas wolny:

1. krótki - dyspozycyjny w ciągu dnia ok. 2,5 h

2. średni - weekend

3. długi - urlop, wczasy (za każdy przepracowany miesiąc 1,5 dnia)

+ czas na pół wolny - bo wykonujemy w nim inne obowiązki (remont, porządki, obiad)

+ czas pusty (korki drogowe, nie da się go wykorzystać)

Współczesne rozumienie rekreacji:

• czas wolny po pracy

• sfera działań społecznych

• element rozwoju psychomotorycznego

Podział aktywności:

• outdoor (czynna i bierna)

• indoor (czynna i bierna)

Życie człowieka podzielone na:

• anafazę ( 0 - 25 lat)

• mezofazę (26 - 60 lat)

• katafazę (61 i powyżej)

Funkcje aktywności rekreacyjnej:

ANAFAZA:

• wczesne dzieciństwo ( 0 - 3 lat):

nawiązywanie kontaktu z otoczeniem

poznawanie otoczenia i świata

nauka pierwszych czynności społecznych

nauka czynności motorycznych

nabywanie odporności nieswoistej

kontakt z rodzicami

• dzieciństwo ( 4 - 6 lat)

element socjalizacji - uczy się bawić

rozwój pierwszych sprofilowanych zainteresowań

kształtowane postawy ciała

kształtowanie zdolności motorycznych

nabywanie umiejętności współistnienia w środowisku

wytwarzanie i umacnianie więzi

• szkolna ( 7 - 15)

wytwarzanie więzi społecznych w środowisku szkolnym

przeciwdziałanie monotonii życia codziennego

kształtowanie sprawności fizycznej

kształtowanie wydolności organizmu

zaszczepianie nawyków ruchowych

zaszczepianie humanistycznej postawy człowieka

kształtowanie systemu wartości

• wiek dorosły ( 16 - 25 )

wytwarzanie więzi społecznej w nowych grupach

przeciwdziałanie monotonii

kształtowanie sprawności fizycznej i motorycznej

profilaktyka zdrowotna

funkcja akceptacji

obniżenie poziomu samokontroli

przeciwdziałanie przykurczą stawowym

rozładowanie napięć i agresji

relaks i wypoczynek

MEZOFAZA: (26 - 60 lat)

Przeciwdziałanie monotonii

Utrzymanie zdrowia

Utrzymanie sprawności fizycznej

Rozładowanie stresu

„hamulec bezpieczeństwa” - koncentracja na sobie

przeciwdziałanie procesom starzenia się

przeciwdziałanie hipokinezji

przeciwdziałanie chorobom cywilizacyjnym

hartowanie organizmu

przeciwdziałanie osamotnieniu w otoczeniu

KATAFAZA: (powyzej 60 lat)

Profilaktyka zdrowotna

Utrzymanie prawidłowych funkcji organizmu

Opóźnienie i spowolnienie procesów starzenia

Przeciwdziałanie poczuciu osamotnienia

Aktywność = konieczność

POZOSTAŁE FUNKCJE:

• ambicjonalne

• poznawcze

• kulturowe

• estetyczne

• oczyszczające

• alienacji bądź afiliacji

POTRZEBA - bodziec długo działający do którego dążymy

• potrzeba samorealizacji

• potrzeba akceptacji

• potrzeby estetyczne

• potrzeby poznawcze

• potrzeba odstresowania

• potrzeba relaksu i wypoczynku

• potrzeba rozładowania napięcia i agresji

• potrzeba kulturowa

• potrzeby ambicjonalne

• potrzeby duchowe

MOTYW - bodziec krótkotrwały i zmienny w czasie (jednakże jego ciągłe występowanie może przekształcić się w potrzebę)

• moda

• pora roku

• chwilowy stan emocjonalny

• chęć zaimponowania komuś

• zaciekawienie

• bardzo indywidualne

BARIERY:

• ekonomiczne

• zdrowotne

• położenie geograficzne (ukształtowanie powierzchni i klimat)

• dostępność

• brak infrastruktury

• zbyt małe ilości czasu

• społeczne

• kompleksy

• wiek

• polityczne

• religijne

• niskiego poziomu świadomości

• bariery obyczajowe

Ogniwa wychowania do rekreacji:

• rodzice i opiekunowie

• przedszkole i szkoła

• placówki oświatowo - wychowawcze

• organizacje, koła, kluby

• media

• kościół

• społeczność lokalna

• grupy rówieśnicze

10 reguł oszczędzania czasu:

1. celowanie w czas

2. przygotowywać się

3. ustalać priorytety

4. zestawiać podobne zajęcia

5. upraszczać

6. zlecać obowiązki innym

7. wytwarzać parasol ochronny

8. uwzględniać innych

9. umiejętnie korzystać z urządzeń technicznych

10. cieszyć się sukcesem

PRACA to nie REKREACJA

Sport to nie rekreacja w rekreacji nie liczy się wynik tylko odnowa sił

MIEJSCE REKREACJI W KULTURZE:

REKREACJA - musi być grupa

FAZY ŻYCIA GRUPY:

1. MŁODOŚĆ:

Próba identyfikacji i rozpoznania

Brak relacji

2. DOJRZEWANIE:

Każdy znajduje miejsce w grupie i role

Więzy grupowe

Wstępna segmentacja

Wymiana informacji na temat poszczególnych członków grupy

Jest w stanie wykonać dane zadanie wspólnie

3. DOJRZAŁOŚĆ:

Dużo siły we wspólnym działaniu

Troska o członków grupy

Łatwy przepływ informacji

Duża chęć wspólnych działań

4. STAROŚĆ:

Wspomnienia z faz wcześniejszych

Częściowe rozproszenie grupy pod nowe zadania jakie czekają członków grupy

Uczucia - smutek, żal, radość

INSTRUKTOR REKREACJI - KOMPETENCJE I UMIEJĘTNOŚĆI:

UMIEJĘTNOŚCI:

1. niska neurotyczność

2. ekstrawersja

3. ugodowość

4. duże umiejętności przekazywania wiedzy

KOMPETENCJE:

1. aksjologiczne - jak funkcjonuje człowiek w środowisku

2. komunikacyjne

3. umiejętności technologiczne

4. zdolność nawiązywania kontaktów interpersonalnych

5. organizacyjno - ekonomiczno - prawne

Alokacja czasu jest to przeznaczanie czasu na:

• własne ego

• stan rzeczy

• praca i wszystko co z nią związane, pożeracze czasu wolnego, przenoszenie pracy do domu, aktywność zawodowa w czasie wolnym

Pożeracze czasu wolnego

• niekontrolowane używanie sprzętu komputerowego

• brak samodyscypliny

• brak planowania

• nieumiejętność zlecania pracy innym

• nieumiejętność korzystania z pomocy technicznych

• nieumiejętna droga do obowiązku - brak przygotowania.

10 REGUŁ ORGANIZACJI CZASU:

1. umiejętne wykorzystanie czasu

2. unikanie złodziei czasu wolnego

3. określanie celów

4. planowanie na piśmie

5. harmonogram dnia

6. jasno i rzeczowo określać początek dnia

7. umiejętnie określić własną krzywą wydajności

8. znalezienie godziny spokoju

9. samodyscyplina

10. wykorzystanie wszelkich urządzeń technicznych w celu ułatwienia pracy

PROCES PODEJMOWANIA DECYZJI

Grupy społeczne, a rekreacja:

• wyższa

• niższa

• średnia

Podział przyjęty według środków finansowych

Aktywne rekreacyjne: średnia

Wyższa

Niższa - czas wolny = próżnowanie

Dla klasy wyższej - niezbędnik i możliwość naładowania akumulatorów

Średnia klasa - samorealizacja, chęć odreagowania, kształtowanie pewnych umiejętności fizycznych, wzbogacanie o nowe wartości, profilaktyka zdrowotna.

Grupy społeczne istniejące w przyszłości!

• Kreatorów - osoby nie mające stałego czasu pracy, nowe procesy technologiczne, nowe wizje, rozwiązania, tz zawody wolne takie które nie mają sztywnych norm czasowych.

• Techników - osoby, które wdrażają w życie pomysły kreatorów, lub opracowania techniczne, grupa potencjalna pracoholików - np. informatyk

• Robotników - osoby funkcjonujące wg instrukcji opracowanych przez kreatorów lub techników, grupa osób wysoce wykwalifikowanych, charakteryzują się dużą migracją zawodową. Grupa która będzie najlepiej potrafiła oddzielić czas wolny od pracy.

• Bezrobotnych - z własnego wyboru np. w trakcie transformacji zawodowej bądź nie pracuje z własnego wyboru. Spontaniczna samorealizacja w zakresie rekreacji.

Mapa czasu

CZAS NA WSZYSTKO:

Praca ( i moja w niej funkcja)

Hobby

Stan rzeczy (dom, ogród, samochód, rower)

Ja

Relacje z innymi

Pełnione role (samotny, samotna, zamężny, żonaty)

Matryca Eisenhowera

	Pilne	Niepilne
Ważne	60%	18%
Nieważne	15 - 18%	Poniżej 5%

Paret principle - pracownik awansuje tak długo aż znajdzie się na stanowisku, który przekracza jego kompetencje

Zasada 80/20 daje klucz do sprawowania kontroli nad własnym życiem. Większość naszych działań przynosi błahe wyniki. Jeśli zatem skupimy się na działaniach najważniejszych, możemy radykalnie zmienić jakość naszego życia, osiągać najwyższe zyski mniejszym nakładem sił i środków, a jednocześnie znajdować czas na relaks i bardziej cieszyć się szczęściem.

20% (zdecydowani, zdeterminowani)

80%

WYKŁADY METODYKA REKREACJI

Geneza i współczesne tendencje w rekreacji.

Metodyka - tryb postępowania w zakresie jakiegoś tematu; metodyka to ustandaryzowane dla wybranego obszaru podejście do rozwiązywania problemów. Metodyka abstrahuje od merytorycznego kontekstu danego obszaru, a skupia się na metodach realizacji zadań, szczególnie metodach zarządzania.

W odróżnieniu od metodologii, która się skupia na odpowiedzi na pytanie:

Co należy robić?

metodyka koncentruje się na poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie:

Jak to należy robić?

dydaktyka szczegółowa rekreacji, omawiajaca cele i moetody postępowania w rekreacji

Metodyka rekreacji - „droga postępowania“, opierajaca się na praktycznych wskazówkach , wykorzystanie czasu,

Rekreacja  skład rekreacji ruchowej

Metodyka - jedna z podstawowych nauk pedagogicznych; cel - kształcenie ludzi niezależnie od miejsca

Metodyka zajmuje się:

• badaniem działalności uczących i uczonych (relacji)

• badaniem celów, treści, metod i środków organizacji kształcenia

• badaniem społecznego, materialnego środkowiska w jakim ma miejsce działaność rekreacyjna

Metoduka - sztuka i nauka badajaca całokształt problematyki związanej z procesem kształcenia i wychowywania

2x tyg po 30min  tylko 7% dorosłych Polaków (!?!?!)

w Skandynawii  ponad 20% osób uprawia sport

Programowanie w rekreacji ruchowej  układanie, tworzenie programów działania (ujęcie celów i zadań do realizacji) w zakresie różnych form rekreacji ruchowej

Specyfika metodyki rekreacji ruchowej wynika z  innych celów jakie stawia sobie działalność rekreacyjna.

Sport  wynik, praca, rywalizacja

Rekreacja  aktywność, odpoczynek, czas o którym sami decydujemy

Rekreacja ruchowa  celem zaspokajenie dla każdego człowieka potrzeby ruchowej, dla przyjemności, wypoczynku, dla osiągnięcia przyjemności,

Efektywne i racjonalne kierowanie procesem rekreacji ruchowej wymaga:

• określenia celów, zadań rekreacyji ruchowej, w zależności od potrzeb i oczekiwań psychofizycznych człowieka

• diagnozowanie osobniczego, grupowego czasu, prognozowanie efektywności

• opracowanie planów

• wiedza o metodach i środkach

• znajomość podstawowych metod samokontroli i oceny ćwiczących w ramach działalności rekreacyjnej

• posiadanie określonej grupy umiejętności oraz predyspozycji ruchowych niezbędnych dla profesionalnego prowadzenia zajęć

• wiedza o organizowaniu procesu odnowy biologicznej i psychicznej

• znajomość zasad bezpieczeństwa i higieny prowadzenia zajęć oraz udzielania pomocy przedmedycznej

Podstawowe zagadnienia dotyczące budowy i czynności układu ruchu człowieka.

Narząd ruchu człowieka:

• elementy bierne (statyczne) - kości połączone ze sobą za pomocą stawów, więzadeł

• elementy czynne - mięśnie

Aparat ruchu i jego dziedziny nauki:

Osteologia - nauka o kościach

Syndesmologia - o więzadłach

Arthrologia - o stawach

Myologie - o mięśniach

Kinesiologia - o ruchach i działaniu układu ruchowego

Szkielet człowieka :

Kości długie - piszczel, strzałkowa, ramieniowa

Płaskie - biodrowa, te co budują czaszka

Krótkie - kości nadgarstka

Funkcje szkieletu:

• podporowa - oparcie dla części miękkich

• ochronna - osłona dla wielu ważnych dla życia organów (np. czaszka - mózg)

• amortyzacyjna - krzywizny fizjologiczna (4)

• krwiotwórcza - szpik kostny jest miejscem powstawania krwinek czerwonych i granulocytów

• poprzez połączenia międzykostne (ścisłe lub luźne) oraz przyczepione mm - dźwignie ruchu - wpływ na zakres i rodzaj ruchu.

Budowa kości:

Zewnetrzna - okostna

Połączenia kości:

-ścisłe (więzozrosty, chrząstko zrosty, kościo zrosty)

• wolne, ruchome czyli stawy

w więzozrostach łącznikiem kości bywa tkanka łączna włóknista lub sprężysta. Swoistym rodzajem więzozrostu są szwy łączące i osobników młodych kości czaszki z wiekiem szwy kostnieją

chrząstko zrosty - są połączenia kości za pośrednictwem chrząstki ruchomość tych połączeń jest minimalna

kosciozrosty

połączenia ruchome czyli stawy

w stawie wyróżniamy

• główkę i panewkę stawowa pokryte chrząstka

• torebkę stawowa otaczającą staw

• jamę stawowa wypełnioną mazią stawowa

w większości stawów występują jeszcze więzadła stawowe wzmacniające torebkę stawowa i przechodzące w okostna obu kości.

Podział stawów:

Ze względu na osie

Jednoosiowe - zawiasowy (miedzy paliczkowe), obrotowy (promieniowo - łokciowy) śrubowy (wykostka zębowego kręgu obrotowego)

Dwuosiowe - kłykciowy (promieniowo - nadgarstkowy), siodełkowy (nadgarstkowo - nadręczny kciuka)

Wieloosiowe - kulisty (ramienny), panewkowy (biodrowy)

Stawy płaskie (stawy czaszki)

Mięśnie szkieletowe:

Cześć dynamiczna narządu ruchu mięsnie szkieletowe (zależne od naszej woli) pod względem budowy histologicznej nazwane są mięśniami poprzecznie prążkowanymi

Przedłużeniem brzuśców mięśniowych są ścięgna zbudowane z tkanki łącznej za pomocą których mięsnie łącza się z kośćmi

Podział czynnościowy mięsni

Jednostka motoryczna - to zespól komórek mięśnia szkieletowego unerwianych przez ta sama komórkę nerwowa przez co wspólnie pobudzanych i jednocześnie pracujących (kurczących się)

Typy jednostek motorycznych

• toniczne - skurcz jest powolny i długotrwały jednostki toniczne przeważają w tzw. czepnych włóknach mięsni odpowiedzialnych za powolny długotrwały skurcz np. utrzymanie pionowej postawy ciała, obecny w obrębie tułowia

• fazowe - jest szybki i krótkotrwały, zadania dynamiczne przeważają w białych włóknach mięsni znajdujących się głównie w obrębie kończyn

Podział mięsni szkieletowych

• mm (mięsnie) agonistyczne - wykonujące konkretny ruch w stawie

• mm antagonistyczne - przeciwstawiające się konkretnemu ruchowi w stawie

• mięsnie ustalające - stabilizujące staw

• mm synergistyczne - współpracują z innymi mięśniami przy wykonywaniu ruchu określonej czynnosci

Rodzaje synergii

względna (nabyta) np. technika sportowa

bezwzględna - stała u wszystkich ludzi

Założenia metodyczne w rekreacji ruchowej - formy, metody, środki działania

Metoda - to wszelki sposób uczenia się i każda droga systematycznego i skutecznego przekazywania wiedzy

Forma - to rodzaj działania, które doskonali psycho - somatyczne funkcje organizmu, rozwija nawyki ruchowe, udostępnia możliwości ruchowego wyżycia się

Klasyfikacja form i metod stosowanych w rekreacji: (Strzyżewski)

• FORMY REKREACJI RUCHOWEJ - różnego typu aktywności ruchowe - gry rekreacyjne, pływanie, kursy szkoleniowe, wczasy

1. FORMY ORGANIZACYJNE - zespoły ćwiczebne, obozy sportowe, imprezy rekreacyjne

2. FORMY DYDAKTYCZNE (METODY PROWADZENIA ZAJĘĆ - w jaki sposób prowadzić zajęcia w danej grupie

+ zabawowa (naśladowcza, ilustracji ruchowej, gry i zabawy ruchowe)

+ zadaniowa (bezpośredniej celowości ruchu)

+ improwizacji ruchowej ( Labana)

+ ścisła

+ obwodowo - stacyjna

+ nauczania programowego

+ współzawodnictwa

+ wielozadaniowa

• METODY NAUCZANIA CZYNNOŚCI RUCHOWYCH (KSZTAŁTUJĄCE UMIEJĘTNOŚCI)

1. NIESPECYFICZNE - słowna, poglądowa (pokaz ćwiczenia), działania praktycznego - opis słowny ćwiczenia, powinien opisywać rzeczywisty przebieg ruchu, należy posługiwać się poprawną terminologią

2. SPECYFICZNE - syntetyczna (całością) analityczna (częściami), kompleksowa (mieszana)

• METODY TRENINGOWE (ROZWIJAJĄCE ZDOLNOŚCI MOTORYCZNE CZŁOWIEKA)

1. CIĄGŁE - wysiłek fizyczny jest ciągły

• jednostajna - wysiłek fizyczny umiarkowany, długi czas trwania

• zmienna (planowana zmiana intensywności, nieplanowana zmiana intensywności)

1. PRZERYWANE

• startowa

• powtórzeniowa (max wysiłek, następnie przerwa aż do zmniejszenia tętna do ilości wyjściowej)

• interwałowa (ekstensywna i intensywna)

• METODY SOCJOTECHNICZNE UPOWSZECHNIANIA REKREACJI

+ informacja,

+ poradnictwo,

+ animacja,

+ oprogramowanie.

  - METODY WYCHOWAWCZE:
+ Metoda wpływu osobistego

+ Metoda wpływu sytuacyjnego

+ Metoda wpływu społecznego

+ Metoda kierowania samowychowaniem

Środki stosowane w rekreacji ruchowej:

• ułatwiają i warunkują osiągnięcie zamierzonego celu

• umożliwiają realizację różnorodnych form ruchowych, np. tereny rekreacyjne, obiekty sportowo-rekreacyjne, urządzenia, sprzęt, przybory (zwiększające aktywność zajęć), odpowiednia organizacjia zajęć (zwiększająca ich atrakcyjność), plansze, podręczniki, informatory, multimedia itp.

CHARAKTERYSTYKA POJĘCIA MOTORYCZNOŚCI

Główne zadania motoryczności:

• klasyfikacja ćwiczeń ruchowych, ocena ich efektywności

• badanie zmian motorycznych człowieka w ontogenezie pod kątem podatności na wpływ środowiska zewnętrznego oraz opracowania sposobów realizacji procesów kształcenia ruchowego

• stawianie diagnoz o uzdolnieniach i sprawności motorycznej

• zbieranie i systematyzowanie wiedzy o kształceniu ruchowym

1. Maciej Demel i Alicja Skład

Motoryczność - to całokształt czynności ruchowych człowieka czyli to co dotyczy poruszania się przestrzeni na skutek ruchu.

2. Z. Gilewicz

To całokształt możliwości ruchowych człowieka w znaczeniu ilościowym i jakościowym. Motoryczność analizowana jest z punktu widzenia jej idei treści oraz formy a więc w sposób kompleksowy. Z motorycznością silnie związane są emocje zdolności poznawcze odpowiednie cechy charakteru

Idea ruchu - potrzeby życiowe, osiągnięcie celu, pobudki hedonistyczne

Poczucie obowiązku, potrzeby twórcze

Rodzaje motoryczności:

• samoobsługowa

• wyrazowa

• sportowo - rekreacyjna

• produkcyjna

• bojowa

treść ruchu - popychanie, ściskanie, chodzenie, bieganie, skakanie

Forma ruchu (technika ruchu) - kryteria przebiegu ruchu : płynność, rytm, precyzja, harmonia, właściwości struktury czasowej, właściwości struktury przestrzennej i struktury dynamicznej

3 Główne założenia koncepcji strukturyzacji i klasyfikacji

Motorycznej człowieka wg Joachima Raczka:

do obiektywnego poznania i zrozumienia motoryczności nieodzownie jest uwzględniane, obok biologicznych, także nie przyrodniczych elementów i procesów. Jej podstawy są bowiem zawsze natury bio - psycho - społecznej

przedmiotem badań i studiów nad motorycznością człowieka jest ruch człowieka jako obiektywna rzeczywistość i forma życia

Motoryczność ujmuje się jako całościowy obszar przejawów i uwarunkowań oraz zachowań i potrzeb ruchowych człowieka

Motoryczność spełnia szczególną role w obszarze kultury fizycznej jest bowiem nie tylko jedna z podstawowych funkcji żywego organizmu i elementem jego osobowości.

Jednym z podstawowych przejawów motoryczności człowieka są zdolności motoryczne (ogólne) i zdolności specyficzne wykonania danej czynnosci

Zdolności motoryczne ogólne - to zespól właściwości osobniczych uwarunkowanych struktura ustroju, procesami energetycznymi oraz sterowania regulacji ruchu które wprost charakteryzują poziom możliwości efektywnego wykonania określonego rodzaju czynnosci ruchowych

Struktura zdolności motorycznych:

• kondycyjne (energetyczne) - determinowane przede wszystkim procesami energetyczno - metabolicznymi i motywacyjnymi

+ zdolności wytrzymałościowe - możliwości człowieka do podejmowania dlugtrwalych wysiłków o określonej intensywności

+ zdolności siłowe - właściwości organizmu, które umożliwiają pokonanie znacznego oporu zewnętrznego lub przeciwstawienia się mu skurczem mięśni

• koordynacyjne (informacyjne) - determinowane przede wszystkim procesami sterująco - regulacyjnymi i kognitywnymi: charakteryzują możliwość precyzyjnego wykonania złożonych pod względem stosunkowa czasowo - przestrzennych ruchów

• kompleksowe (hybrydowe) - determinowane czynnikami obu wcześniej

wymienionych grup bez wyraźnej determinanty

(zdolności szybkościowe - wykonywanie określonych zadań ruchowych w możliwie krótkim czasie)

Zdolności motoryczne

Siła

Siła - może być definiowana jako zdolność nerwowo - mięśniowa organizmu do pokonania zewnętrznego i wewnętrznego oporu (Bompa)

Siła decyduje o zdolności człowieka do zachowania dowolnego układu ciała w przestrzeni, warunkuje jego możliwości w zakresie nadawania przyspieszenia własnemu ciała i jego częścią oraz pokonywania siły bezwładności, tarcia, grawitacji, przyspieszenia i sprężystości przedmiotów (Gilewicz)

Czynniki warunkujące poziom siły:

• masa ciała (im większa tym większa siła)

• przekrój poprzeczny mm (im więcej tym siła większa)

• przebieg włókien mm i ich wzajemny stosunek

• stopień zmęczenia i stan biochemiczny mm

• pobudzenie emocjonalne - liczba czynnych jednostek motorycznych

Rodzaje siły wg Bompa:

• ogólna

• specyficzna

• maksymalna

• wytrzymałość siłowa

• moc

• siła absolutna - max opór jaki jesteśmy w stanie podnieść przy jednym kurczu mięśni

• siła względna

• rezerwy siły

Metodyka kształtowania / rozwijania siły mięśniowej:

Wzmocnienie siły mięśniowej może wynikać z potrzeby:

• utrzymania określonego poziomu siły

• zwiększenia siły mięśniowej

• odbudowy siły mięśniowej

Metody treningu siły mięśniowej (wg. Ulatowskiego)

1. metoda ciężko atletyczna - najpopularniejszy sposób rozwijania siły mięśniowej stosowany w przygotowaniu ogólnym organizmu. Stosowane ćwiczenia są bardzo proste np. wyciskanie rwanie przysiady ze sztangą itp.

2. metoda body - building - mniejsze obciążenie ale więcej powtórzeń, widoczny progres - zwiększanie obciążenia po pewnym czasie.

3. trening izometryczny - w szybki sposób pozwala na zbudowanie dużej masy mięśniowej - stosowana po zdjęciu gipsu, polegają na kilkusekundowym napinaniu i rozluźnianiu włókien mięśniowych, ostrożnie z takim treningiem u małych dzieci i u osób starszych.

4. trening obwodowy - seria ćwiczeń od 8 do 12 bez przerwy na odpoczynek ,

5. trening wytrzymałościowo - siłowy - tempo spokojne umiarkowane długotrwałe

6. metoda mieszana rozwijania siły - krótkie przystanki 1-3 sek. Pozwalają na krótkotrwałe rozluźnienie mięśni

7. trening oporowy wg Mc. Queena - obciążenie maksymalne, ilość serii 4

8. treningu oporowego wg de Lorne'a

9. metoda tzw. Krótkich ćwiczeń izometrycznych - czas napięcia jest krótszy niż w treningu izometrycznym

Kontrola/ testowanie/ sposoby oceny siły

Pomiar siły mięśniowej dokonuje się przy pomocy dynamometrów sprężynowych, mechanicznych, pneumatycznych. Natomiast szacowania siły mięśniowej dokonuje się przy pomocy prób wchodzących w skład tzw. testów sprawności ogólnej.

Międzynarodowy Test Sprawności Fizycznej (ICSPFT) z 1964 przeznaczony dla osób w wieku 6 - 32 lat obejmuje:

• bieg 50 m

• skok w dal z miejsca

• bieg wytrzymałościowy na 1000m, 800m, 600m

Rozwój i zmiany zdolności siłowych w czasie u nietrenujących:

Wytrzymałość!

• zdolność motoryczna przez którą rozumie się osobnicze możliwości przeciwstawienia się zmęczeniu i umiejętności długotrwałego wykonywania określonej pracy

• do długotrwałego wysiłku fizycznego i zachowania podwyższonej odporności na zmęczenie w różnych warunkach środowiska zewnętrznego

• zdolność przeciwstawnia się …..

Wytrzymałość a wydolność

Mimo wspólnych uwarunkowań pojęcia te ujmują zagadnienie na innym poziomie zjawisk: zdolność areobowa - fizjologicznym a zdolności wytrzymałościowe - motorycznym

Podział wytrzymałości

Według charakteru przebiegu procesów fizjologicznych;

• WYTRZYMAŁOŚĆ TLENOWA

• Wytrzymałość beztlenowa - określa zdolność do zaciągania dużego długu tlenowego oraz tolerancją na zaburzenia homeostazy

Klasyfikacja metodyczna:

• wytrzymałość ogólna , bazowa - zdolność do podejmowania przez dłuższy czas dowolnego wysiłku fizycznego, który angażuje liczne grupy mięśniowe

• wytrzymałość ukierunkowana - zdolność, która bazuje na wydolności tlenowej i stwarza funkcjonalną podstawę wytrzymałości specjalnej

• wytrzymałość specjalna - zdolność organizmu do efektywnego podjęcia specyficznego obciążenia w czasie wymaganym w danej specjalizacji ruchowej

wg. Czasu trwania wysiłku

• długiego czasu - ponad 9 min

• średniego czasu - 2 - 9 min

• krótkiego czasu od 50 sek. Do 2 min

W czynnościach ruchowych wytrzymałość występuje zawsze w powiązaniu z pozostałymi zdolnościami kondycyjnymi. Dlatego wyróżniamy:

• wytrzymałość szybkościowa

• wytrzymałość siłowa

Podłoże somatyczne i funkcjonalne wytrzymałości stanowią;

• Wysokość i masa ciała

• Zawartość włókien wolno - kurczliwych w mięśniach szkieletowych

• Odporność na niedobór tlenu

• Pułap tlenowy

• Zdolność usuwania produktów przemiany materii….

Cechy psychiczne decydujące o poziomie wytrzymałości:

• motywacja

• odporność psychiczna

• cechy woli (wytrzymałość i upór, siła woli, opanowanie)

Ontogeneza zmienności wytrzymałościowych:

Szybkość - zdolność hybrydowa.

Szybkość - to zdolność do wykonywania ruchów w jak najkrótszym czasie

To zdolność motoryczna umożliwiająca wykonywanie określonych ruchów szybko, przy założeniu że wykonywanie nie trwa długo i nie powoduje zmęczenia

Szybkość jest zdolnością w dużym stopniu uzależnioną od budowy morfologicznej mięśni pracujących podczas ruchu, poziom koordynacji nerwowo- mięśniowej, jak i poziomu wytrzymałości (dotyczy to w większej mierze ruchów powtarzanych cyklicznie. Jest uwarunkowana genetycznie. Miernikiem jest wskaźnik odziedziczalności.

Zdolność szybkości uzależniona jest od trzech składowych:

• czas reakcji (szybkości reagowania)- szybkość odbioru bodźca następnie przekazanie informacji do centralnego układu nerwowego, następnie analiza oraz wysłanie pobudzenia do efektora - mięśnia. Ta składowa jest uzależniona od typu budowy nerwów unerwiających. Jest ona określana genetycznie i ma małą podatność na trening.

Bodziec - odbiór bodźca - CUN (analiza bodźca) - reakcja na bodziec - poderwanie

Zależy od płci (dłużej kobiety), wiek, wydłuża się po używkach, od warunków pogodowych (temperatura) im bardziej skrajne tym dłuższy czas, od opanowanej techniki ruchu,

• szybkość ruchu prostego - ta składowa szybkości jest najbardziej uzależniona od budowy mięśnia, a dokładniej od składu włókien mięśniowych tworzących mięsień

• częstotliwość ruchów - jest to koordynacja nerwowo- ruchowa, czyli szybkość pobudzania i hamowania agonistycznych i antagonistycznych grup mięśniowych.

Rodzaje szybkości:

• ogólna - zdolność do wykonywania dowolnego ruchu w sposób eksplozywny

• specjalna - specyficzna dla każdej dyscypliny ruchowej.

Determinanty szybkości:

• dziedziczność

• czas reakcji

• zdolność do pokonywania oporu zewnętrznego

• technika ruchu

• koncentracja i siła woli

• elastyczność mięśni

• budowa układu kostnego

Metodyka kształtowania szybkości.

W metodyce kształtowania szybkości należy dążyć do poprawienia wszystkich składowych wpływających na szybkość odpowiednio dobrane ćwiczenia mające na celu:

• doskonalenie czasu percepcji - poprzez zwiększenie wrażliwości i selektywności receptorów na bodźce swoiste dla danej dyscypliny lub ruchu dla którego rozwija się szybkość

• doskonalenie czasu reakcji - poprzez dążenie do zautomatyzowania percepcji i reakcji z jak najmniejszym udziałem procesów analizy CUN - proces osiągnięcia nawyku ruchowego w odpowiedzi na percepcje bodźca.

• Doskonalenie szybkości ruchów prostych - poprzez stosowanie rożnego typu dodatków ./…..

• Wykorzystywanie dodatkowego obciążenia które wymusza tzw. efekt przyspieszenia w następstwie tego samego ćwiczenia , ale bez obciążenia

• Wykorzystywanie efektu rozpędu

• Wykorzystanie efektu liderowania

Szybkość w rozwoju osobniczym (ontogenezie):

• młodszy wiek szkolny (7- 12) - to stały, chociaż powolny przyrost szybkości i masy ciała przy czym dziewczęta rozwijają się nieco szybciej niż chłopcy, rozrastają się mięsnie , doskonali system nerwowy, rosną zdolności koordynacyjne. W tym wieku dzieci przejawiają duże dyspozycje szybkościowe, łatwo przyswajają umiejętności ruchowe

wyniki badań wskazują że najbardziej sprzyjające rozwojowi warunki (tzw. okresy krytyczne) występują dla chłopców w wieku 10,5 - 15,5 dla dziewczyn 7,5-9,5 i 10,5- 13,5

• okres młodzieńczy (18-22) zakończenie procesów wzrastania i rozwoju. Pełna sprawność poszczególnych układów pozwala intensywnie kształtowanie szybkości. W wieku 18 - 22 czasy reakcji i ruch są najkrótsze.

Niezbędne warunki dla utrzymania najwyższego pułapu szybkości utrzymują się do wieku około 30 -32 lat

Metody treningu szybkościowego:

• metoda powtórzeniowa - max intensywność wysiłku , powrót do tętna wyjściowego

Bariera szybkości:

Ustabilizowanie tej cechy na pewnym poziomie który nie jest w żadnej mierze jej poziomem maksymalnym.

Rozbijanie barier:

• świadome dążenie do stwarzania ćwiczącemu warunków pozwalających na przewyższenie dotychczasowych osiągnięć szybkościowych w formie określonych ułatwień środowiska np. bieg po pochyłości w dół, walka z lżejszym przeciwnikiem

• wygaszania bariery szybkości - czasowe zaprzestanie treningu szybkościowego

Koordynacja ruchowa. - zdolność do wykonywania ruchów złożonych dokładnie szybko w zmiennych warunkach

Podział:

Wrodzona

Nabyta

Uwarunkowania zdolności -

Genetyczne

Uzdolnienia ruchowe

Doświadczenia ruchowe

Umiejętności ruchowe (nabyte)

Droga dochodzenia sportowca do mistrzostwa technicznego ma w wielu dyscyplinach złożony i niejednakowy przebieg

3 poziomy koordynacji

I - najłatwiejsze - precyzyjne, bezbłędne wykonanie (nie liczy się czas)

II - z czasem - poprawnie i jak najkrótszy czas

III- poprawność krótki czas i zmieniające się warunki.

Pomiar koordynacji zależny od dyscypliny.

Uzdolnienia koordynacyjne:

• kinestetyczne różnicowanie ruchu

• zachowanie równowagi

• szybka reakcja

• orientacja przestrzenno - czasowa

• rytmizacja ruchów

• dostosowanie

• łączenia

• symetryzacji ruchów

• wyrazistości ruchów

• rozluźnienia mięśni

• współpracy (kooperacji) synergii

ĆWICZENIA - TEORIA REKREACJI

MODUŁ I - TEORIA REKREACJI

1. Frekwencja - 2 zajęcia można opuścić

2. Kolokwium (2)

3. Praca indywidualna - Pożeracze czasu wolnego

4. Schemat imprezy rekreacyjnej

Literatura:

1. Siwiński - „Teoria i metodyka podstaw rekreacji”

2. Winiarski - „Wstęp do teorii rekreacji”

3. Toczek, Werner - „Podstawy rekreacji i turystyki”

4. Kwilecka - „Bezpośrednie funkcje rekreacji

Rekreacja - to czynności podejmowane dla przyjemności w czasie wolnym służące odnowie sił psychicznych i fizycznych, kształtowaniu osobowości, rozwijające nasze zainteresowania

Rekreacja ruchowa - to zajęcia o treści ruchowej (sport, turystyka, spacery), którym człowiek oddaje się dobrowolnie w czasie wolnym dla wypoczynku, odnowy sił, rozwoju własnej osobowości (T. Wolańska)

Cechy rekreacji:

• dobrowolność

• aktywność dostarczająca zadowolenia

• odmienność od obowiązków dnia codziennego

• bezinteresowność

• odcięcie się od obowiązków dnia codziennego

REKREACJA TO NIE PRACA

PRACA = REKREACJA - gdy człowiek podejmuje prace nie w celach zarobkowych

Podział rekreacji:

• kulturalno - rozrywkowa (spotkania towarzyskie)

• twórcza (hobbystyczna)

• wolontariat

Czas wolny - czas pozostający po pracy

PREHISTORIA- w świadomości nie, ale był w ciągu dnia między polowaniami związany z potrzebami fizjologicznymi i naturalnymi

POCZĄTKI TRYBU STAŁEGO I ROLNICTWA - święta religijne bądź po okresie zbiorów plonów. I praca i wypoczynek w tym samym miejscu.

OKRES FEUDALNY - podział klasowy - szlachta miała dużo czasu wolnego, chłopi wcale

WCZESNA CYWILIZACJA MIESZCZAŃSKA - zaczęto rozgraniczać czas pracy i czas wolny oraz miejsca pracy i wypoczynku

HUMANIZACJA PRACY, KONIEC XIX I POCZĄTEK XX W. - skracanie czasu pracy z 12-14 godzin do 8

WIEK XX - komputeryzacja procesów produkcji, dynamiczny rozwój kultury zachodniej, dużo osób młodych bez wykształcenia nie podejmuje pracy, emeryci są w stanie korzystać z urlopu

Czas wolny współcześnie - coraz mniej czasu wolnego

Czas wolny wg Wolańskiej - czas który pozostaje po wypełnieniu wszystkich obowiązków: zawodowych, rodzinnych, społecznych związanych z obowiązkową nauką, którą to człowiek może przeznaczyć na zajęcia podejmowane dobrowolne i dla spełnienia własnych zainteresowań.

Czas wolny wg Dumazediera - czas wolny pozostający po wypełnieniu wszelakich obowiązków, który można wykorzystać na wypoczynek, rozrywkę itp.

Czas wolny wg Kamińskiego:

• krótki

• średni

• długi

• czas półwolny

• czas pusty

Funkcje czasu wolnego:

• regeneracyjna

• rozwojowa

• rozrywkowa

Determinanty podejmowania zachowań rekreacyjnych:

• społeczno - demograficzne

• biologiczne

• psychiczne

• ekonomiczno - gospodarcze

IMPREZA - z włoskiego impressa - widowisko, koncert lub zabawa, a także widowisko sportowe organizowane w celach rozrywkowych.

IMPREZA REKREACYJNA - widowisko, koncert lub zabawa organizowana dla wypoczynku, rozrywki oraz dla podwyższenia umiejętności i zdolności psycho - fizycznych.

Podstawowym środkiem działania programowego jest aktywność ruchowa.

Cele realizatorskie:

• popularyzatorskie

• wychowawcze

• poznawcze

• zabawowe

• wypoczynkowe

• zdrowotne

Cele szczegółowe:

• popularyzacja rekreacyjnych form ruchowych

• zaspokajanie potrzeb różnych środowisk w zakresie różnych wzorów rekreacji ruchowej

• rozbudzanie zainteresowania aktywnym wypoczynkiem

• pozytywne współzawodnictwo

• możliwość sprawdzenia sprawności fizycznej uczestników

• nawiązywanie kontaktów ze środowiskiem i władzami lokalnymi

Klasyfikacja imprez rekreacyjnych:

• ze względu na wielkość:

1. masowe

2. małe (kameralne)

• ze względu na program rekreacji:

1. jednokierunkowe, jednodyscyplinowe

2. wielokierunkowe, wielodyscyplionwe

• ze względu na dostępność dla uczestników:

• otwarte (wcześniejsze zapisy, spontaniczny udział)

• zamknięte

• ze względu na czas trwania:

• jednodniowe - festyny, turnieje

• wielodniowe - ligi rekreacyjne

• ze względu na cykliczność:

• jednorazowe

• okazjonalne

• powtarzalne

• ze względu na miejsce realizacji:

• plenerowe

• w pomieszczeniach zamkniętych

• ze względu na treść:

• festyny rekreacyjne - wielodyscyplinowe, ogólnodostępne, jako imprezy główne, którym towarzyszą mniejsze lub jako imprezy towarzyszące, konkurencje o średnim stopniu trudności, nie wymagany strój sportowy

• spartakiady - różne konkurencje rekreacyjne rozgrywane w trakcie jednorazowego spotkania zawodników, rozgrywki poprzedzone eliminacjami, udział osób o podwyższonej sprawności fizycznej, organizowane w różnym środowisku, konkurencje dostosowane do potrzeb danego środowiska

• turnieje - jednodniowe, dokonuje się podziału zawodników, trwają krótko, szybkie ogłoszenie wyników, jednokierunkowe, dokonuje się podziału uczestników

• ligi rekreacyjne - są zbliżone do imprez sportowych, dla osób dobrze wysportowanych (systematycznie uprawiających ten sport), różnią się przepisami, rozciągnięty w czasie szczegółowy plan spotkań.

• zawody rekreacyjne - typowo rekreacyjne konkurencje indywidualne bądź zespołowe, organizowane jednorazowo bądź cyklicznie, ważny element - współzawodnictwo.

• turnieje miast - szeroki zakres konkurencji od fizycznych do umysłowych, rywalizacja, możliwość promocji miast

• imprezy rekreacyjne terenowe - różny wiek i sprawność fizyczna, ściśle określona liczba osób, zgadywanka terenowa, bieg patrolowy, bieg lub marsz na orientacje.

4 ZASADY IMPREZY REKREACYJNEJ:

1. imprezy powinny być ogólnodostępne

2. uczestnik powinien odczuwać zadowolenie z uczestnictwa

3. program imprezy zgodny z zainteresowaniami uczestników, a nawet powinien je rozszerzać

4. udział w imprezie nie może powodować obawy przed ośmieszeniem bądź utraty prestiżu w środowisku, a także nie może być podejmowany pod przymusem.

MODUŁ II - METODOLOGIA REKREACJI

Tematyka zajęć:

1. Formy rekreacji ruchowej. Metody organizowania i prowadzenia zajęć rekreacyjnych

2. Tok zajęć rekreacyjnych - zasady budowy . Rodzaje toków zajęć rekreacyjnych

3. Osnowa zajęć rekreacyjnych. Charakterystyka wysiłki w zajęciach. Zasady dydaktyczne.

4. Opracowanie osnowy zajęć rekreacyjnych. Wskazówki metodyczno - organizacyjne dotyczące prowadzenia zajęć

5. Struktura motoryczności.

Literatura:

1. Burgiel „Metodyka rekreacji ruchowej”

2. Sport dla wszystkich , TKKF , Warszawa

Formy rekreacji ruchowej:

• różne rodzaje aktywności ruchowej (gry i zabawy, gry, gimnastyka, biegi, taniec, pływanie)

• formy organizacyjne rekreacji ruchowej (zespoły ćwiczebne, kursy, imprezy sportowo - rekreacyjne, wczasy, obozy, poradnictwo)

• formy dydaktyczne rekreacji ruchowej (metody i formy prowadzenia zajęć np. w formie ścisłej i zabawowej, współzawodnictwo)

Formy rekreacji - należy rozumieć sposoby organizacji i prowadzenia działalności rekreacyjnej

Klasyfikacja form może być dokonana ze względu na:

• czas realizacji:

• całoroczne (systematyczne)

• okresowe (jednorazowo lub cyklicznie)

• miejsce realizacji:

• uwarunkowania terenowe (w domu, szkole, pracy, ośrodku rekreacyjnym)

• uwarunkowania środowiskowe

1. przyrodnicze (wody, teren) - plenerowe formy rekreacji

2. środowisko sztuczne: otwarte (parki, stadiony, trasy rowerowe, spacerowe), kryte (hale sportowe, pływalnie, sale areobikowe, sale gimnastyczne)

• zaangażowanie uczestników:

• formy konsumpcyjne (oglądanie meczu)

• formy aktywne ruchowo - odtwórcze (prowadzone przez instruktora) i twórcze (samodzielne)

• ze względu na liczbę uczestników:

• indywidualne

• z partnerem

• grupowe

• masowe

• ze względu na treści:

• gimnastyka

• tenis

• pływanie itp

• ze względu na intensywność wysiłku:

• relaksacyjne

• średnio intensywne

• intensywne

• stopień trudności technicznej:

• łatwe

• średnie

• trudne

• wiek ćwiczących:

• dzieci

• młodzież

• dorośli

• starsi

• charakter struktur wewnątrzgrupowych:

• grupy spontaniczne

• grupy zorganizowane

Tok zajęć rekreacyjnych to ogólny schemat jednostki dydaktycznej złożony z 3 części. Występują w nim względnie stałe następstwa podstawowych zadań dydaktycznych. Służy on do opracowania osnów i konspektów zajęć.

Tok gier i zabaw dla dzieci w wieku 10 -12 lat:

• zabawa ze śpiewem

• zabawa orientacyjno - porządkowa

• zabawa z mocowaniem

• zabawa bieżna

• zabawa rzutna

• zabawa skoczna

• zabawa ze śpiewem lub pląs

Tok gier dla dzieci w wieku powyżej 12 lat:

• zabawa orientacyjno - porządkowa

• zabawa z mocowaniem

• zabawa bieżna

• zabawa rzutna

• zabawa skoczna

• zabawa ze śpiewem lub pląs

I część wstępna ok. 20 % czasu zajęć. Ma na celu zorganizowanie grupy do pracy, określenie celu i zadań ćwiczeń ruchowych, nastawienie do świadomego i aktywnego uczestnictwa w zajęciach, wprowadzenie odpowiedniego humoru, przygotowanie organizmu do zwiększonej aktywności ruchowej, wywołanie ożywienia fizjologicznego i psychicznego.

II część główna ok. 65% ćwiczenia o największym obciążeniu ruchu. Składa się z ćwiczeń które kształtują umiejętności i doskonalą sprawność motoryczną. W tej części ma miejsce realizacja najistotniejszych zadań.

Część A - wprowadzająca (ćwiczenia kształtujące) - ma na celu doskonalenie zdolności motorycznych potrzebnych w określonym typie rekreacji.

Część B - ćwiczenia stosowane - realizacja głównego zadania. W tej części stosuje się największe natężenie ćwiczeń, wprowadza się nowe ćwiczenia. Pod koniec części głównej toku krzywa natężenia wysiłku osiąga apogeum.

III część - zajmuje ok. 15% czasu - ćwiczenia uspokajające o małym natężeniu, rozluźniające, rozciągające, korekcyjne oraz czynności organizacyjne związane z zakończeniem zajęć podsumowanie działań uczestników, zachęcenie do wykonywania zadań ruchowych samodzielnie w czasie wolnym.

Instruktor może doprowadzić na zajęciach tętno do:

• podstawowa 60- 70% max

• średnia 70 - 80% max

• zaawansowana 90% max

Ćwiczenie 2

Osnowa zajęć rekreacyjnych. Charakterystyka natężenia wysiłku w zajęciach rekreacyjnych. Zasady dydaktyczne. Opracowanie osnowy zajęć rekreacyjnych, wskazówki organizacyjno- metodyczne dotyczące prowadzenia poszczególnych części zajęć rekreacyjnych.

Osnowa zajęć rekreacyjnych- najbardziej szczegółowy plan zajęć wykonany w formie pisemnej, w oparciu o tok. Zestaw ćwiczeń, które stanowią treść prowadzonych zajęć.

- to konkretny plan realizacji cyklu tematycznego w formie materiału ćwiczebnego , zbudowany na schemacie toku zajęć.

- zawiera określoną kolejność zajęć ruchowych, specyficzną dla określonej formy rekreacji, konkretnej grupy osób oraz niezbędnych warunków do realizacji, tj. stanu bazy, posiadanych urządzeń i przyborów.

Schemat konstrukcji:

Osnowa zajęć rekreacyjnych z …

Prowadzący

Data i miejsce prowadzenia

Zadania:

- główne

- dodatkowe

Cele

- zdrowotny

- kształtujący

- wychowawczy

Charakterystyka uczestników

- liczba osób

- płeć

- wiek

- poziom sprawności fizycznej

Pomoce dydaktyczne

Czas trwania zajęć

Następnie, w formie tabeli, opisujemy kolejno: część toku, nazwę danego ćwiczenia, czas trwania lub liczba powtórzeń, organizacja, przebieg zajęć, uwagi.

Etapy przygotowania osnowy:

1. charakterystyka grupy

- liczba osób

- wiek, płeć

- poziom sprawności

2. Analiza warunków

- czas

- miejsce zajęć

- wybór sprzętu

3. Ustalenie typu toku zajęć

4. Opracowanie części II B zajęć

- wybór zadań dydaktycznych

- wybór celów

- wybór ćwiczeń stosowanych

- wybór metod i form prowadzenia

- wybór organizacji tej części zajęć

5. Opracowanie części II A zajęć

- wybór ćwiczeń kształtujących

- wybór metod i form prowadzenia zajęć

- wybór organizacji tej części zajęć

6. Opracowanie części III zajęć

- wybór ćwiczeń uspokajających

- podsumowanie zajęć

7. Opracowanie części I zajęć

- czynności organizacyjno- porządkowe

- przedstawienie zadań dydaktycznych

- sposób organizacji tej części

Zasady dydaktyczne w zajęciach rekreacyjnych.

1. zasada świadomości- wyklucza mechaniczne przyswajanie nawyków ruchowych. Prowadzący zajęcia powinien podać zadania i cele zajęć.

2. zasady aktywności- zadaniem prowadzącego pobudzać uczestników, zachęcać, motywować, tworzyć klimat do odpowiedniej aktywności.

3. zasada poglądowości- instruktor powinien wywoływać odpowiednie wyobrażenia ruchowe, pokazywać dane ćwiczenie, posiłkować się pomocami- np. planszami.

4. zasada wszechstronności- oddziaływanie na wszelkie sfery uczestnika zajęć- fizyczną, psychiczną, intelektualną, społeczną, poprzez dobór ćwiczeń i metod.

5. zasada stopniowania trudności ( przystępności) - stopniowanie w opanowaniu nowego materiału, od ćwiczeń prostych do złożonych, od łatwych do trudnych.

6. zasada systematyczności w pracy- powtórzenie poprzedniego materiału, ćwiczenia przygotowawcze, nauka nowych ćwiczeń.

7. zasada trwałości- wyrobienie nawyków ruchowych, kształtowanie prawidłowych postaw wobec kultury fizycznej

8. zasada zmienności pracy mięśniowej- właściwy dobór ćwiczeń pod względem charakteru pracy mięśniowej. Aktywować wszystkie mięśnie!

9. zasada stopniowego natężenia wysiłku- krzywa natężenia wysiłku ( apogeum natężenia pod koniec 2giej części toku).

Ćwiczenie 3.

Struktura motoryczności, struktura zdolności motorycznych koordynacyjnych. Charakterystyka metodyczna okresów ontogenetycznych człowieka ( zmiany w motoryce).

Motoryczność- całokształt czynności ruchowych człowieka, czyli wszystko, co dotyczy przemieszczania się w przestrzeni, na skutek zmian położenia ciała lub jego części względem siebie.( wg Demel, Skład, 1986)

- całokształt przejawów i uwarunkowań oraz zachowań i potrzeb ruchowych człowieka ( wg Raczek)

2 aspekty motoryczności:

a) potencjalny- wewnętrzne uwarunkowania ruchu ( zdolności motoryczne)

b) efektywny- zewnętrzne przejawy ruchu ( efekty motoryczne)

Zdolności motoryczne- jest to kompleks indywidualnych właściwości fizycznych i psychicznych rozwijający się na podłożu wrodzonych zadatków biologicznych ( predyspozycji) , warunkujących efektywne wykonanie czynności ruchowych.

Zdolności motoryczne- jeden z podziałów:

1. kondycyjne( energetyczne)

- wytrzymałościowe

- siłowe

b) kompleksowe ( hybrydowe)

- zwinnościowe

- szybkościowe

c) koordynacyjne ( informacyjne)

- łączenia

- różnicowania

- orientacji

- równowagi

- rytmizacji

- szybkości reakcji

- dostosowania

Koordynacja ruchowa- jest zewnętrznym przejawem czynności centralnego układu nerwowego. Jest to zdolność człowieka do wykonywania ruchów dokładnie, szybko i w zmiennych warunkach.

Zdolności motoryczne koordynacyjne- zespół właściwości psychofizycznych bazujących na funkcjach centralnego układu nerwowego, które regulują przebieg czynności ruchowych w zależności od zmieniających się warunków zewnętrznych.

• zdolność kinestetycznego różnicowania ruchu- polega na dokładnym postrzeganiu siły, czasu i przestrzeni podczas wykonywania czynności motorycznej w celu najefektywniejszego rozwiązania całego zadania ruchowego. U podłoża tej zdolności leżą mechanizmy tzw. czucia głębokiego, inaczej mięśniowego- analizator kinestetyczny.

• zdolność zachowania równowagi- obejmuje równowagę statyczną i dynamiczną. Statyczna- utrzymanie stabilnego położenia ciała. Dynamiczna- warunkuje zachowanie lub odzyskanie równowagi w trakcie wykonywanie ruchu lub po jego zakończeniu. Dzielimy ją na lokomocyjną i rotacyjną.

• zdolność orientacji czasowo- przestrzennej- zdolność do szybkiej oceny położenia i ruchu całego ciała w czasie i przestrzeni w odniesieniu do ustalonego pola działania lub poruszającego się obiektu ( przyboru, przeciwnika), jak również realizowania ruchu w określonym kierunku.

• zdolność przejawiania szybkiej reakcji- pozwala na szybkie wykonywanie celowego krótkotrwałego działania na określony sygnał: optyczny, akustyczny, dotykowy, w którym uczestniczy całe ciało ( reakcja globalna) lub jego część ( reakcja lokalna). Wyróżniamy reakcję prostą i złożoną.

• zdolność rytmizacji - umożliwia uchwycenie, odtworzenie i wykonanie dynamicznych zmian ruchu w uporządkowanym, powtarzającym się cyklu. Zdolność ta przejawia się w dostosowaniu ruchów do podanego rytmu zewnętrznego lub przyjęciu celowego rytmu własnego wewnętrznego.

• zdolność łączenia ruchów- zdolność do powiązania i koordynowania ruchów, części ciała, pod kątem osiągnięcia zamierzonego celu działania, np. bieg plus kozłowanie.

• zdolność dostosowania- pozwala na wdrożenie optymalnego programu działania a także jego zmianę w razie dostrzeżenia lub przewidywania zmiany sytuacji. Zmiany te mogą być niewielkie, wtedy niewielka jest korekta. Jeśli zmiany są znaczne - czasowe zatrzymanie działania lub rozpoczęcie innego.

• zdolność symetryzacji ruchów- zdolność przenoszenia techniki ruchów z jednej strony ciała lub jednej jego części na drugą. Wymaga współdziałania obu półkul mózgowych.

• zdolność wyrazistości ( ekspresji ruchów)- polega na wyrażaniu emocji wywołanych rytmem, dźwiękiem, melodią za pomocą estetycznych ruchów ciała oraz mimiki.

• zdolność rozluźnienia mięśni- polega na wybiórczym rozluźnieniu mięśni lub ich części nieuczestniczących w ruchu, lub bezpośrednio po wykonaniu ruchu.

• zdolność współpracy- polega na umiejętności łączenia własnych ruchów z czynnościami partnera, przewidywania tych czynności i odpowiedniego modyfikowania własnych.

Charakterystyka motoryczna okresów ontogenetycznych.

1. Okres noworodka i niemowlęcy- od urodzenia do 11- 12 miesięcy ( gdy dziecko zaczyna chodzić)

- odruchy bezwarunkowe

- odruchy błędne, są to ruchy mające niewielki związek z otaczającą rzeczywistością, niekierowane na cel

- wiązanie sfery ruchowej i sensorycznej pod wpływem powtarzających się sytuacji i rozwijania ośrodków korowych

- rozwój ruchów chwytnych i manipulacyjnych.

2. Okres poniemowlęcy i przedszkolny

1. poniemowlęcy- 1- 2 rok. Chód dość swobodny, dziecko nosi różne przedmioty, pokonuje przeszkody. W 2- 3 roku - zdolność wykonywania skoków i rzutów, pojawiają się też tzw. praksje czyli ruchy celowe, zgodne z przeznaczeniem przedmiotu.

2. Przedszkolny- 3-6 rok. Najważniejszy jest moment, gdy dziecko ma 5 lat, wtedy następuje 1wsze apogeum motoryczności. Ruchy dziecka są płynne, celowe, swobodne. Wynika to z harmonii proporcji morfologicznych i dojrzewania układu nerwowego. Duża rozrzutność ruchowa, przewaga procesów pobudzania nad hamowania. Pamięć i wyobraźnia ruchowa.

3. Okres młodszy szkolny

7- 10 rok życia ( do okresu pokwitania) Doskonalą i wzbogacają się opanowane wcześniej formy ruchu. Tworzą się różne kombinacje motoryczne. Dynamiczny rozwój wszystkich zdolności motorycznych

2gie apogeum motoryczności, u chłopców w wieku 10- 11 roku życia, u dziewczynek 12- 13 rok. Jest to faza wyjątkowej łatwości przyswajania sobie ruchów nowych i dość skomplikowanych, tzw. uczenie się z miejsca.

4. Okres pokwitania i młodzieńczy

12- 15 rok życia. Niektóre zdolności motoryczne kończą swój rozwój, zatrzymują się na pewnym poziomie. Jest to tzw. okres krytyczny. Pod koniec ukształtowanie się własnego stylu w motoryce.

Starość- Neofobia.

Metodyka rekreacji

Dydaktyka

Metodyka sportu

Metodyka turystycznych form rekreacyjnych

Metodyka wychowania fizycznego

Metodyka rehabilitacji ruchowej

---