Nadzór sanitarny nad grzebaniem szczątków ludzkich i miejscami pochówku.
Nadzór nad przestrzeganiem przepisów dotyczących chowania zmarłych
Zagadnienia dotyczące cmentarzy i chowania zmarłych ujęte zostały w ustawie z dnia 31.01.1959r. z późniejszymi zmianami, oraz w rozporządzeniach - aktach wykonawczych do tej ustawy. Nadzór nad przestrzeganiem przepisów ustawy sprawują starostowie, wójtowie, burmistrzowie (prezydenci miast) oraz właściwi miejscowo inspektorzy sanitarni. Ogólny nadzór sprawują właściwi ministrowie, w tym Minister Zdrowia.
Tryb postępowania ze zwłokami osób zmarłych.
Za zwłoki uważa się ciała osób zmarłych i dzieci martwo urodzonych. Niezwłocznie po zgonie zwłoki umieszcza się w miejscu możliwie chłodnym i zabezpiecza przed możliwością uszkodzenia. Od chwili zgonu do pochowania zwłoki powinny być przechowywane w taki sposób, aby nie mogły powodować szkodliwego wpływu na otoczenie. W celu wstrzymania rozkładu zwłok dozwolone jest stosowanie zabiegów utrwalających.
Zwłoki nie mogą być chowane przed upływem 24 godzin od chwili zgonu, za wyjątkiem zwłok osób zmarłych na niektóre choroby zakaźne, które powinny być natychmiast po stwierdzeniu zgonu usunięte z mieszkania i pochowane na najbliższym cmentarzu w ciągu 24 godzin od chwili zgonu. Najpóźniej po upływie 72 godzin od chwili zgonu zwłoki powinny być usunięte z mieszkania celem pochowania lub w razie odroczenia terminu pochowania - złożone w domu przedpogrzebowym lub kostnicy do czasu pochowania. Od chwili zgonu aż do pochowania zwłoki powinny być przechowywane w taki sposób, aby nie mogły powodować szkodliwego wpływu na otoczenie.
Zwłoki osób zmarłych na choroby zakaźne niezwłocznie po stwierdzeniu zgonu zawija się w płótno nasycone płynem dezynfekcyjnym, składa w szczelnie zamkniętej trumnie, którą obmywa się z zewnątrz płynem dezynfekcyjnym. Na trumnę nakład się worek foliowy. Po dostarczeniu trumny na cmentarz worek zdejmuje się i spala. W przypadku zgonu osoby chorej na chorobę zakaźną stosuje się dodatkowe środki ostrożności, tj. w pomieszczeniu, w którym leżą zwłoki, nie mogą się zbierać ludzie, niedozwolone jest dotykanie zwłok, a pomieszczenie, w którym osoba zmarła przebywała oraz wszystkie przedmioty, z którymi miała styczność, poddaje się odkażaniu.
Wymagania dotyczące trumny.
W trumnie przeznaczonej dla zwłok osoby dorosłej składa się zwłoki tylko jednej osoby dorosłej albo zwłoki matki z dzieckiem nowo narodzonym. Trumna musi mieć dno i ściany boczne nieprzepuszczalne oraz szczelnie przylegające wieko. Zwłoki składa się w trumnie na warstwie substancji płynochłonnej o grubości 5cm. Po złożeniu zwłok w trumnie i przymocowaniu wieka trumny nie wolno wieka otwierać.
Przewóz zwłok.
Przewożenie zwłok jest dozwolone specjalnie do tego celu przeznaczonymi środkami przewozowymi. Wyjątkiem jest przewóz szczątków powstałych ze spopielenia zwłok, umieszczonych w szczelnym, odpornym na uszkodzenia pojemniku, który może się odbywać dowolnym środkiem transportu, w sposób zapewniający ich poszanowanie.
Przewóz zwłok i szczątków ludzkich obwarowany został wymaganiami sanitarno technicznymi, dotyczącymi:
środka transportu do przewozu zwłok (oznakowanie, odizolowanie kabiny kierowcy od części przeznaczonej na umieszczenie zwłok, podłoga wykonana z materiałów łatwo zmywalnych i odpornych na działanie środków dezynfekujących),
dezynfekcji środka transportu - wewnątrz i na zewnątrz,
uzyskania specjalnych zaświadczeń w przypadku transportu zwłok koleją, samolotami i statkami.
Wymagania dotyczące cmentarzy.
Usytuowanie cmentarza powinno wykluczać możliwość wywierania szkodliwego wpływu na otoczenie. Cmentarze powinny znajdować się na ogrodzonym terenie, odpowiednim pod względem sanitarnym.
Przy projektowaniu cmentarzy powinny być uwzględnione miejsca na m.in. powierzchnie zieleni, drogi i ciągi piesze, śmietniki, punkty czerpalne wody. Miejsca postojowe powinny posiadać powierzchnię utwardzoną, urządzoną w sposób uniemożliwiający odpływ wód opadowych na miejsce przeznaczone na groby.
Określone zostały wymagania dotyczące grobów ziemnych i grobów murowanych. Przykładowo minimalne wymiary grobu ziemnego (czyli zasypywanego ziemią) pojedynczego dla zwłok osoby dorosłej wynoszą: długość 2,0m, szerokość 1,0m i głębokość 1,7m. Minimalne wymiary grobu murowanego (czyli takiego, w którym boki są murowane do poziomu gruntu) pojedynczego dla trumny ze zwłokami: długość 2,2m, szerokość 0,8m, głębokość 0,8m. W każdym przypadku odległość pomiędzy najwyższym poziomem wody gruntowej, a dnem grobu nie może być mniejsza od 0,5m. W grobach murowanych dno grobu może być ziemne lub umocnione. Dno umocnione powinno mieć spadek jednokierunkowy, a w najniższym miejscu powinien być pozostawiony odpływ łączący z ziemią.
Grób nie może być użyty do ponownego chowania przed upływem 20 lat. Przy ponownym użyciu grobu szczątki poprzednio pochowanych zwłok lub resztki trumny należy wydobyć pochować na tym samym cmentarzu.
Warunki przeprowadzenia ekshumacji zwłok.
Ekshumacja zwłok i szczątków jest dopuszczalna w okresie od 16 października do 15 kwietnia i powinna być przeprowadzana we wczesnych godzinach rannych. Ekshumację nadzoruje powiatowy inspektor sanitarny. Zwłoki ekshumowane przed upływem mineralizacji wydobywa się wraz z trumną, którą bez otwierania umieszcza się w skrzyni szczelnie wybitej blachą. W przypadku ekshumacji wykonywanej po upływie okresu mineralizacji wydobyte szczątki wraz z resztkami trumny umieszcza się w nowej trumnie, którą na czas przewozu umieszcza się w szczelnie zamkniętym worku.
Bibliografia:
Ustawa z dnia 31.01.1959r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U. z 2000r. Nr 23, poz. 295 z późn. zm.).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7.12.2001r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi (Dz. U. Nr 153, poz. 1783).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27.12.2007r. w sprawie wydawania pozwoleń i zaświadczeń na przewóz zwłok i szczątków ludzkich (Dz. U. Nr 249, poz. 1866).
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7.03.2008r. w sprawie wymagań, jakie muszą spełniać cmentarze, groby i inne miejsca pochówku zwłok i szczątków (Dz. U. Nr 48, poz. 284).