PEDAGOGIKA OGÓLNA - NOTATKI Z WYKŁADÓW
I EDUKACJA JAKO PRZEDMIOT BADAŃ PEDAGOGIKI I JEJ SUBDYSCYPLIN
Nazwa i treść
PEDAGOGIKA - pochodzi z j. Greckiego - pais -chłopiec , dziecko - ago-prowadzić
Czynność wychowywania dzieci ( sztuka prowadzenia człowieka po jego pełni człowieczeństwa ) Odnosi się do działalności praktycznej , co jest zauważalne zwłaszcza biorąc pod uwagę drugi termin funkcjonujący w grece , a odnoszący się do kwestii wychowania . Terminem tym jest - paideia - oznaczająca filozoficznej natury refleksję nad wychowaniem , refleksję odnoszącą się do sfery idei wychowania jako realizacje wyzwań świata kultury , odnoszącą się do duchowej sfery człowieka
Pedagogika ogólna wiąże się z praktyką edukacyjną jako wychowanie , kształcenie . Przedmiotem pedagogiki jest zjawisko wychowania , analizowana zarówno z perspektywy praktyki edukacyjnej , jak i teorii
Pedagogika ma za zadanie opisywać , wyjaśniać i rozumieć różnorodne formy praktyki edukacyjnej.
II EDUKACJA JAKO PRZESTRZEŃ BADAWCZA DLA PEDAGOGIKI
EDUKACJA - jest to ogół oddziaływań służących formowaniu się zdolności życiowych człowieka .
Edukacja jest przedmiotem badań pedagogiki
Refleksja edukacyjna jej początek wywodzi się z filozofii antycznej ze szczególnym wskazaniem na filozofię Starożytnej Grecji , w XIX w rozwija się jako nauka
Filozoficzne źródła pedagogiki naukowej pozytywistyczna koncepcja nauki .
III PEDAGOGIKA JAKO DYSCYPLINA NAUKOWA I JEJ PRZEDMIOT
Pedagogika naukowa zaczęła funkcjonować pod nazwą nauk pedagogicznych. Za wielością owych nauk skrywa się scjentystyczne założenie , że każda z tych nauk opisuje jakiś wycinek rzeczywistości wychowawczej i stanowi niezbędny element opisu tej rzeczywistości.
W ŚWIETLE KLASYFIKACJI NAUK PEDAGOGIKĘ OKREŚLA SIĘ JAKO :
naukę empiryczną - podejmuje badanie empiryczne nad jakimiś procesami przebiegającymi w rzeczywistości . Zdaniem Muszyńskiego jest ukierunkowana na „wyjaśnianie mechanizmów urabiania psychiki ludzi „
naukę stosowaną - gdyż poszukuje , projektuje , skuteczne strategie ( formy , środki , metody ) realizacji celów wychowania.
Zdaniem H.Muszyńskiego „ zadaniem pedagogiki jest wyposażenie , tych , którzy zajmują się organizacją procesów dydaktycznych lub wychowawczych w wiedze o skuteczności różnego rodzaju zabiegów.
naukę społeczną - przedmiot jej badań czyli zjawisko wychowania jest zjawiskiem funkcjonującym w ramach rzeczywistości społecznej
PEDAGOGIKĘ DZIELIMY NA NAUKI PRZYRODNICZE I SPOŁECZNE.
PEDAGOGIKA MA ZA ZADANIE WYJAŚNIAĆ I ROZUMIEĆ RÓŻNORODNE FORMY PRAKTYKI EDUKACYJNEJ.
FORMY PRAKTYKI :
warunki uczenia się rozwoju w różnych środowiskach wychowawczych i instytucjach
edukacyjnych.
opisywanie prawidłowości rozwoju człowieka , poszerzanie jego możliwości na
poszczególnych szczeblach edukacji.
badanie samych pedagogów i ich warsztatu , sytuacji życiowej , kompetencji
ustalanie jak budować najlepsze środowiska dla rozwoju człowieka
funkcjonowanie instytucji edukacyjnych , także zjawiska patologiczne w ich funkcjonowaniu
polityczne , społeczne , kulturowe uwarunkowania praktyki edukacyjnej
nierówności w zakresie dostępu do oświaty
edukacyjne oddziaływanie czynników poza instytucjonalnych ( media , kultura popularna , rodzina , grupy rówieśnicze )
IV SUBDYSCYPLINY PEDAGOGICZNE
Subdyscypliny pedagogiczne - działy pedagogiki , są ugrupowane według następujących kryteriów :
kryterium celów działalności edukacyjnej : wytwarza tworzenie się subdyscyplin , które zadają sobie pytanie : JAKI CEL MA OSIĄGNĄĆ PEDAGOGIKA ? ( uwzględnia się między innymi tradycyjne kryterium rozwoju sfer emocjonalno - wolicjonalnej i intelektualnej )
np. :
teoria wychowania moralnego
teoria wychowania estetycznego
teoria wychowania fizycznego
dydaktyka
dydaktyki przedmiotowe
2) kryterium rozwojowe
jakiego etapu rozwoju człowieka dotyczy
pedagogika (edukacja) prenatralna -dziecka w łonie matki
pedagogika przedszkolna
pedagogika(edukacja) wczesnoszkolna
pedagogika szkolna
andragogika(częściowo wchodzi w obszar gerontologii )- pedagogika dorosłych -ludzie dorośli jako uczący się
kryterium metodologiczne - odnosi się do przedmiotu badań , który jest podejmowany przez różne dyscypliny ( co bada : czy samą pedagogikę i kontekst praktyki edukacyjnej pedagogika ogólna CZY kontekst społecznych oddziaływań edukacyjnych czynniki leżące na zewnątrz : grupy etniczne , rodzina , szkoła , media pedagogika społeczna )
pedagogika ogólna
pedagogika społeczna ( w /w )
kryterium dewiacji i defektów rozwojowych :
zaburzenia rozwoju uczniów ( aby usprawnić ich funkcjonowanie )
pedagogika specjalna (równocześnie :problem deficytów jak i specjalnych uzdolnień )
PEDAGOGIKA SPECJALNA
oligofrenopedagogika - uczniowie z zaburzeniami rozwoju intelektualnego
tyflopedagogika - uczniowie niewidzący
surdopedagogika - osoby niesłyszące , niedosłyszące
pedagogika rewalidacyjna - praca z dzieckiem niepełnosprawnym
resocjalizacja
5) kryterium dziedziny działalności ludzkiej ( aktywności człowieka jako przedmiotu badań )
Jakie rodzaje aktywności podejmuje człowiek
pedagogika pracy socjalnej
pedagogika opiekuńcza
pedagogika wychowawcza
pedagogika czasu wolnego
6)kryterium problemowe ( dzielimy ze względu na typ problematyki )
pedagogika porównawcza ( zajmuje się porównywaniem różnych systemów pedagogicznych ) - analiza systemów światowych i kocepcji teoretycznych
pedeutologia badanie nad nauczycielem
7) kryterium instytucjonalne bada się działalność edukacyjną prowadzoną przez różne instytucje np. :
pedagogika przedszkolna
pedagogika szkoły wyższej itp.
V POJĘCIA PEDAGOGICZNE
EDUKACJA - jest to ogół oddziaływań służących formowaniu się zdolności życiowych człowieka . Edukacja jest przedmiotem badań pedagogiki
WYCHOWANIE - świadomie organizowana działalność społeczna, której celem
Jest wywoływanie zamierzonych zmian w osobowości człowieka . Możemy wyróżnić:
wychowanie naturalne pod wpływem środowiska w którym funkcjonuje tj.
rodzina , kontakty społeczne , religia
wychowanie instytucjonalne celowe , planowe oddziaływanie instytucji wychowujących
tj: przedszkola, szkoły, internaty , domy dziecka
WYCHOWANIE - W SPOSÓB TRADYCYJNY DEFINIUJEMY :
CELOWE I ŚWIADOME DZIAŁANIE PEDAGOGIKI DĄŻĄCE DO WYWOŁYWANIA WZGLĘDNIE TRWAŁYCH ZMIAN W OSOBOWOŚCI ( Wincenty Okoń )
3) KSZTAŁCENIE- system działań zmierzających do tego , aby uczącej się jednostce
umożliwić poznanie świata, przygotowanie się do zmienienia świata i ukształtowanie własnej osobowości ( W. Okoń )
4) UCZENIE SIĘ - proces nabywania względnie trwałych zmian w szeroko rozumianym zachowaniu ( wiadomości , umiejętności , nawyki , postawy ) w toku bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości ( doświadczenia i ćwiczenia) W.Okoń
NAUCZANIE - jest procesem kierowania uczeniem się uczniów w toku planowanej
pracy nauczyciela z uczniami ( W. Okoń)
SYSTEM OŚWIATOWO - WYCHOWAWCZY - ogół powiązanych ze sobą
placówek i instytucji kształcenia i wychowania ( W. Okoń )
VI ZWIĄZEK PEDAGOGIKI Z INNYMI NAUKAMI
socjologia
psychologia
filozofia
atropologia kulturowa
teoria wychowania estetycznego
teoria sztuki
historia sztuki
sztuka
medycyna
geontologia
epistemologia
medioznastwo
women's studies
prawo
VII PEDAGOGIKA JAKO FILOZOFICZNA REFLEKSJA
Rozwijała się obok nurtu pedagogiki naukowej , była określana mianem pedagogiki kultury ( jej przedstawiciele min. Hessen , Nowroczyński , Buchodolski uprawiali pedagogikę na sposób filozoficzny )
Przedmiotem analiz jest tu proces wychowywania rozumiany jako interioryzacja wartości kultury , odnoszący się do sfery duchowej człowieka , ujęcie to nawiązuje do greckiego - paideia. Ta koncepcja wychowania sytuuje się w obszarze humanistyki, definiowanej w opozycji do nauki ( takie rozumienie wychowania jest całkowicie odmienne od pedagogiki naukowej )
INSPIRACJE FILOZOFICZNE PEDAGOGIKI KULTURY
Pedagogika kultury wyrasta z filozoficznych koncepcji takich jak :
FILOZOFIA - MYŚL HEGLA - podstawowym założeniem filozofii Hegla było przekonanie , że cała rzeczywistość kształtuje się według jednej rozwijającej się dialektycznie idei , stanowiącej proces realizowania się Absolutu ( rozumu historii , ducha świata ) Dzieje ludzkości to realizacja idei wolności ludzkiej , a jednocześnie realizacja Absolutu. Wolność ,jako istota ducha , oznacza historyczno - kulturowy proces wyzwalania się człowieka od pozaludzkiej przyrody . Wolność rodzi się i dojrzewa w procesach historycznych ,w kulturotwórczym działaniu człowieka. Dzieje ludzkości przechodzą przez stadia rozwoju ducha subiektywnego ( rozwoju jednostki ) ducha obiektywnego ( rozwoju społeczeństwa ) i ducha absolutnego ( rozwoju kultury ) . Rozwojowi ducha towarzyszy realizacja idei świadomości wolności , dokonująca się w obszarach : stosunków społecznych moralność , państwo , oraz w sztuce , religii i filozofii, w których osiąga najwyższe formy.
KONCEPCJA WILHELMA DILTHEYA
Dilthey był zwolennikiem antypozytywistycznego kierunku w metedologii nauk o kulturze. Dzięki niemu sformułowano nowy program badań nad zjawiskami kulturowymi. Przeciwstawiał się traktowaniu socjologii jako nauki przyrodniczej , przez badania prowadzone w obszarze nauk społecznych ( zamiast wyjaśniania rozumienie ) Dilthey odrzucił filozofię dziejów jako opartą na założeniu , że istnieje jakaś jedna zasada rządząca ludzkością i jej dziejami.
ZAŁOŻENIA FILOZOFICZNE PEDAGOGIKI KULTURY :
ANTYNATURALIZM Antynaturalistyczny przełom filozoficzny dokonał się w Niemczech w dziedzinie szeroko rozumianej humanistyki . Nawiązywano tu do tradycji idealizmu inspirowanej przez myśl Hegla.
ANTYNATURALIZM kwestionuje stałość , niezmienność istoty ludzkiej , człowiek jako istota duchowa , a nie element świata przyrody.
IDEALIZM świat kultury jest światem ducha , w którym rozwija się i zyskuje samoświadomość to , co absolutne .W idealizmie zaciera się dualizm tego co przynależy do sfery materialnej rzeczywistości zewnętrznej wobec człowieka a tego , co stanowi jego - psyche Wszystko przynależy do świata duchowego , którego elementy nie mogą być postrzegane i wiernie opisywane , lecz rozumiane , poddawane refleksji.
IDEALIZM wiąże się ze zrozumieniem kultury i świata społecznego przez pryzmat obecności w nim duchowego ( idealnego ) pierwiastka ( idealizm odnosi się do świata idei )
VIII WYCHOWANIE JAKO PRZEDMIOT REFLEKSJI
Ujecie wychowania w perspektywie teleologicznej. Ogromna wagę przykłada się do formułowania celów wychowania jednocześnie w kategoriach rozwoju kultury oraz duchowej ( kulturowej ) sfery funkcjonowania człowieka . Cele wychowania określa się w kategoriach filozoficzno - antropologicznych :
Wspólnota ; ludzkość ; humanitaryzm
Wychowanie ma za zadanie prowadzić człowieka w świat najwyższych wartości i wzniosłych ideałów kultury ( wprowadzać w świat ponadindywidualnych wartości )
Wychowanie wprowadzając człowieka w świat kultury i wspólnotę duchową , określaną w kategoriach narodu , jego losu , ludzkości wyznaczonych przez historię i współczesność.
W Polsce pedagogika kultury rozwinęła się w okresie międzywojennym . Charakterystyczne dla tego okresu jest ustalenie kanonu wartości ,stylów życia , postaw godnych przekazu w procesie wychowania . Pedagogika ta ma zatem charakter KONSERWATYWNY
Filozoficzny nurt pedagogiki współcześni pedagodzy :
RUTKOWIAK
WITKOWSKI
Z.KWIECIŃSKI
T.SZUDLAREK
A.FOLKIERSKA
Z.MELOSIK
PEDAGOGIKA KULTURY A FILOZOFIA WYCHOWANIA
nacisk na filozofowanie , szczególny problem :
relacja człowiek - świat kultury , założenia metafizyczne (ontologiczne ) charakterystyczne dla filozofii , rozbudowana refleksja teleologiczna
przejście ku „ perspektywie wielości „ , choć ograniczone
krytyczny stosunek do empirii lub odejście od niej
WSPÓŁCZESNOŚĆ
zmiana tożsamości polskiej pedagogiki po przesileniu formacyjnym
zmiana ta jest charakteryzowana jako „ tworzenie się wielu jej jakości i na równouprawnionym konstytuowaniu się jej multijęzykowości (J.Rutkowiak )
współcześnie zauważa się odrodzenie paradygmatu , który można by określić mianem pedagogiki kultury. Obecne w jego obszarze analizy dotyczą szeroko rozumianego problemu relacji pomiędzy człowiekiem a kulturą , procesami jej tworzenia , odtwarzania . Na ogół ( choć nie zawsze ) oparte są one na (post)modernistycznych artykulacjach : analizują kulturę z perspektywy uprawomocnionej różnicy wartości , stylów życia. Atrykulacje te przyjmują głównie emancypacyjny charakter
W dalszym ciągu paradygmat neopozytywistyczny ; nacisk na empirię , obiektywizm itp.
IX PEDAGOGIKA NAUKOWA
Socjologia jako pierwsza stała się nauką społeczną
Scjentystyczny paradygmat ( wzorzec mowy ) naukowości
( miał swoje źródła w filozofii pozytywizmu XIX w )
EPISTEMOLOGIA teoria wiedzy
Wiodącą postacią w rozwoju scjentystycznego paradygmatu jest August Comte wyznaczył naukowy wzorzec
Przedmiotem nauki ( tym co bada ) mają być fakty i powiązania między nimi tzn. to co rzeczywiście się zdarza :
Faktem jest to co jest dane w bezpośrednim doświadczeniu ( to co mogę uchwycić za pomocą zmysłu np.:to co zobacze )
Nauka ma się zajmować ustalaniem związku pomiędzy faktami wyjaśnianie
Badanie faktów ma dać podstawę dla ich przewidywania
ZAŁOŻENIA FILOZOFICZNE ( EPISTEMOLOGICZNE )
SCJENTYZM jedynym z jego założeń jest naturalizm , który ma wpływ na postrzeganie człowieka , człowiek jest jako element świata przyrody , posiada stałą naturę i jego rozowjem rządzą stałe prawa , które można określić
NATURALIZM odwołuje się do pojęcia niezmiennej ludzkiej natury , jako stałej normy , ze względu na którą powinien być organizowany proces wychowania. Szczególną odmianą naturalizmu jest psychologizm.
OBIEKTYWIZM (kolejna cecha scjentyzmu ) oznacza , że nauka jest i powinna być wolna od wartości. Zakłada się , że nauka jest dobra, prawdziwa , ma służyć człowiekowi , ideał nauki pozytywnej odrzuca zdania normatywne : nauka winna pozostawać wolna od wartości.
UTYLITARYZM założenie , że wiedza naukowa jest wiedzą pewną a jednocześnie jest to wiedza skuteczna , przydatna do kontrolowania zjawisk
Pedagogika naukowa prowadzi swoje badania w oparciu o reguły empiryzmu logicznego , jest to droga , która rozpoczyna się dostrzeżeniem ( rejestracji danych ) faktów , poprzez wyjaśnianie związku pomiędzy faktami , do formułowania naukowych twierdzeń o charakterze praw naukowych.
KRYTYKA
ASPEKTY NORMATYWNE:
Pedagogika nie spełnia postulatu nauki wolnej od wartości . Dwa przykłady pedagogicznego normatywizmu:
socjologizm pedagogiczny - społeczeństwo jest “ wartością “ , dzieki której staje
się “ człowiekiem “
pragmatyzm - eksponuje kategorię działania jako wartość wyznaczającą kształt i
przebieg procesu wychowania
W świetle krytyki pedagogiki naukowej , pedagogika jawi się jako dyscyplina , która nie spełnia wymogów stawianych nauce rozumianej pozytywistycznie . Nie można jednak stąd wyciągać wniosku , że pedagogika nie jest nauką , a jedynie , że nie jest nią w pozytywistycznym sensie.
Proces wychowania ma charakter niedeterministyczny (proces wychowania nie jest w 100 % zależny od czynników , które możemy określić ) i przebiega w układzie zamkniętym.
WSPÓŁCZESNE BADANIA PEDAGOGICZNE :
ICH KIERUNKI I METODY
TERMINY I POJĘCIA BADAŃ PEDAGOGICZNYCH
1 TYPY BADAN PEDAGOGICZNYCH
METODOLOGIA BADAŃ - BADANIA PEDAGOGICZNE I ICH METODOLOGICZNE PODSTAWY
z punktu widzenia celu badań:
TEORETYCZNE ( PODSTAWOWE ) - zmierzające do gromadzenia wiedzy teoretycznej - budowanie uogólnień
EKSPERYMENTALNE - ( weryfikacyjne ) mają na celu sprawdzanie co się działo. Polegają na sprawdzaniu działania czynnika wprowadzonego celowo do badanego układu , bądź czynnika już w tym układzie obecnego. Cel badań : określenie siły oddziaływania jakiejś zmiennej wprowadzonej eksperymentalnie przez badacza bądź też jakiegoś czynnika.
DIAGNOSTYCZNE - diagnoza określająca stan rzeczy - poszukiwanie źródeł , przyczyn , uwarunkowań :
Co sprawia , że...? Dlaczego...?
Kryterium organizowania przebiegu badań
terenowe - tzn. zasięg badań ograniczony do jakiegoś określonego terenu
panelowe - przez dłuższy okres czasu bada się ludzi i co jakiś czas to badanie się powtarza
eksperymentalne
Ze względu na przedmiot poznania
opisowe - opisuje się jakieś zjawisko np.: jak młodzież spędza wakacje
wyjaśniające -(szukanie związków , jakie znaczenie ma jeden fakt dla zaistnienia innego faktu )
zespołowe / indywidualne
PARADYGMATY METODOLOGICZNE W PEDAGOGICE WSPÓŁCZESNEJ
Współcześnie mamy doczynienia z 4 różnymi modelami w pedagogice współczesnej :
SCJENTYSTYCZNY (POZYTYWISTYCZNY )
INTERPRETATYWNY - wywodzi się od - paideia- Pedagogika podejmuje próbę rozumienia i interpretacji
KRYTYCZNY - zaangażowanie polityczne badaczy , badacze opowiadają się zawsze po stronie równości społecznej , z niego wynikają specyficzne wątki
(np. dostęp do oświaty w zależności od klasy społecznej , rola kobiet w edukacji itp.)
POSTMODERNISTYCZNY - określa się mianem anarchizmu pedagogicznego
(„ anthing goes” badaj co chcesz ) kwestionuje się wartość prawdy
W Polsce występują 3 pierwsze modele
WYKŁAD 3 (9 PAŹDZIERNIK 2005)
X PEDAGOGIKA W PERSPEKTYWIE ADAPTACYJNEJ , EMANCYPACYJNEJ
TYPY RACJONALNOŚCI PEDAGOGIKI
RACJONALNOŚĆ - pojęcie racjonalności „ odnosi się do koncepcji doświadczania świata , którą dysponuje każdy człowiek „ Racjonalność jako głęboka struktura doświadczenia , wyznacza możliwości interpretacyjne człowieka . Decyduje więc o tym , jak postrzegany jest świat , w jaki sposób rozumiemy dotyczące nas zjawiska.
PORZĄDEK WARTOŚCI
Wartości są wymierne , dają się ocenić w przedmiotowej skali. Nastawienie wobec świata i cele życiowe mieszczące się w tej perspektywie ustanawiane są przez dobra , które są niezbędne do podtrzymywania i kontynuacji egzystencji człowieka . Dobra są przeliczalne i wymierne w sensie ekonomicznym i społecznym. Wartości o instrumentalnym znaczeniu stanowią podstawę racjonalności adaptacyjnej. Służą one sprawnemu funkcjonowaniu człowieka w zastanych okolicznościach. Wartości tego rodzaju są przeliczalne i wymierne. Wartości obecne w ramach racjonalności emancypacyjnej mają charakter dynamiczny , pojawiają się na bieżąco jako rezultat auto kreacji podmiotu . Wartością jest „ otwieranie się na nowe znaczenia i nowy sposób doświadczania świata „
KATEGORIE OPISU ŚWIATA
Z perspektywy racjonalności adaptacyjnej , rzeczywistość jawi się jako zewnętrzny wobec podmiotu zbiór przedmiotów , które należy poddać kontroli. ( rzeczywistość jawi się jako świat przedmiotów, które należy poddać kontroli , opanować , podporządkować życiowo ważnym celom. ) Wiedza , określona jako „ instrukcja obsługi „ pełni wobec tak rozumianej kontroli funkcję instrumentalną . Wiedza ma charakter techniczny i podlega modyfikacji jedynie w celu usprawnienia podmiotowego działania. Kultura jest traktowana jako zbiór ustalonych celów i norm działania. Inni ludzie są postrzegani w pozycji roli, jaką mogą przyjąć w procesie realizacji zamierzonych celów. Odnosząca się do nich percepcja , ma zatem charakter uprzedmiotawiający
RACJONALNOŚĆ ADAPTACYJNA - OBOWIĄZUJE W SFERZE TECHNICZNEGO OPANOWANIA ŚWIATA PRZYRODY
ZAŁOŻENIA INTERPRETACJNE
Z perspektywy racjonalności adaptacyjnej , rzeczywistość kulturowa jest postrzegana w sposób jednoznaczny , nierelatywizujący . Posiadana przez podmiot wiedza o świecie , bazuje na obecności fundamentalnych przekonań , które - w sposób nieuświadomiony przez podmiot -warunkują jego orientację w świecie zjawisk społecznych. Postrzegana realność kulturowego świata nie podlega problematyzacji , co wyznacza taki typ działania , który przyjmuje charakter adaptacyjny do postrzeganych warunków. Podmiot nie dostrzega różnicy indywidualnych punktów widzenia. Jednoznaczność i pewność , dotyczące adekwatności własnej perspektywy poznawczej względem „ realnie „ istniejącej rzeczywistości. , wyznacza pojęcie „ normalności „. „Normalność „ jest traktowana jako kryterium w ocenie działań i zachowań innych ludzi. Konsekwencją prezentowanej przez podmiot perspektywy jednoznaczności , staje się fundamentalizm poznawczy , stojący u podstaw negowania i odrzucania alternatywnych wzorców racjonalności , przejawiających się w „ innego rodzaju „ działaniach , zachowaniach , sposobach myślenia .
Jednostka , dysponująca adaptacyjnym typem racjonalności , jest nastawiona na podtrzymywanie posiadanego obrazu świata . Towarzyszące mu uzasadnienia , odwołują się do poczucia oczywistości , budowanego na podstawie kulturowo zalegalizowanych przekonań o „ naturalnym porządku rzeczy „.
RACJONALNOSĆ EMANCYPACYJNA - w swoim kontekście oparta jest na zasadach krytyki i działania . Celuje ona w krytyce tego co jest ograniczające i deprymujące , a jednocześnie popiera działania sprzyjające indywidualnej wolności i pomysłowości. Ten typ racjonalności skonstruowany jest jako zdolność do krytycznego myślenia i rekonstruowania jego
Krytycznej genezy , do zastanowienia się nad samym procesem myślenia. Racjonalność emancypacyjna zwiększa swe zainteresowania samorefleksja o działanie społeczne , zmierzające do stworzenia warunków ideologicznych i materialnych , w których istnieją relacje oparte na alienacji i wyzysku . Sugeruje to obraz edukacji obywatelskiej
Racjonalność emancypacyjna przypisuje doświadczanej rzeczywistości charakter procesualny , dynamiczny. Z tej perspektywy , istotę świata tworzy jego ciągłość temporalna ( pomiędzy przyszłością , teraźniejszością a przeszłością ) Percepcja rzeczywistości wykracza więc poza doraźną perspektywę „ tu i teraz „ . Światu społecznemu przypisuje się charakter wspólnotowy. Obecne w jego obszarze znaczenia są tworzone w procesach międzyludzkiej komunikacji oraz w zbiorowym działaniu. Kultura jest postrzegana jako konstytuowana przez zbiór interpretacji rzeczywistości . Interpretacje takie mają charakter dynamiczny, podlegają bowiem problematyzacji i zmianie. Perspektywa z jakiej podmiot dostrzega zjawiska zachodzące w obszarze kultury , daje mu przekonanie wolności wyboru , możliwości autokorekcji , a jednocześnie kreacji wspólnego świata społecznego.
Racjonalność emancypacyjna obejmuje przekonanie o problematycznym charakterze kulturowo definiowanego świata . Jego percepcja jest traktowana jako wynik subiektywnej interpretacji podmiotu. To przekonanie stoi u podstaw dostrzeżenia relatywizmu własnej wiedzy przez podmiot. , skutkującego tolerancją wobec alternatywnych sposobów percepcji rzeczywistości , przejawiających się w działaniu i myśleniu innych ludzi. Wiedza podmiotu o świecie jako „ niepewna „ , jest poddawana nieustannej rewizji podmiotu. W tym sensie racjonalność emancypacyjna jest obdarzona krytyczną samoświadomością .
RACJONALNOŚĆ ADAPTACYJNA
Teorie wychowania autorytarnego
Pedagogika behawiorystyczna Pedagogika konserwatywna ( elitaryzm ) Pedagogika socjalistyczna |
RACJONALNOŚĆ EMANCYPACYJNA
Teorie wychowania antyautorytarnego
Pedagogika humanistyczna Pedagogika liberalna |
cel wychowania
|
|
Istota oddziaływań pedagogicznych
|
|
PAOLO FEIRE - opisuje 2 typy edukacji
1) ( racjonalność adaptacyjna ) BANKOWA KONCEPCJA EDUKACJI - funkcjonuje jako edukacja masowa , jest to model oparty na jednostronnej transmisji wiedzy płynącej od nauczyciela do ucznia
NAUCZYCIEL |
|
UCZEŃ |
Podmiot działania przedmiot działania nauczyciela
CECHY :
nauczyciel przekazuje wiedzę
wiedza ma charakter werbalny , zawsze jest przekazywana za pomocą słowa - narracji
sam przekaz wiedzy ma charakter monotonny , problem rozumienia wiedzy jest drugoplanowy
„wiedza szkolna stanowi środek zapobiegający myśleniu „
nie myśleć zapamiętać powtarzać
umysł ucznia jest traktowany jak „ pojemnik na wiedzę „
nauczyciel panuje nad uczniem ( uczeń jest podporządkowany )
Edukacja stanowi trening dla ucznia , ten model edukacji kształtuje dobrego ( posłusznego ) poddanego .
świadomość ucznia według tego modelu jest to wpajanie uczniom fałszywego przekonania na temat relacji człowieka do świata. Człowiek stoi obok świata
Nauczyciel jest podmiotem działania , podmiotem namysłu , natomiast uczeń jest przedmiotem działania nauczyciela. Działanie , myślenie stanowi domenę nauczyciela.
JAKIE KONSEKWENCJE POLITYCZNE PŁYNĄ Z TEGO MODELU
czyni się z ludzi poddanych
konsekwencje totalitarne
chodzi o ukształtowanie , kontrole poddanych ( pokazuje w jaki sposób kształtuje się obywatela , kształtuje się w nim świadomość poddanych)
NAZWA MODELU BIERZE SIĘ Z :
Feire porównuje ten model do zasad systemu bankowego , wiedza jest depozytem , nauczyciel urzędnikiem bankowym , a umysł ucznia kontem ( inaczej jest to wkładanie depozytu na konto)
Feire jest zaangażowany w tworzenie nurtu pedagogiki krytycznej.
Bankowa koncepcja edukacji ma charakter monologowy - monolog nauczyciela
Temu modelowi edukacji Feire przeciwstawia model edukacji stawiającej problemy.
racjonalność emancypacyjna EDUKACJA WYZWALAJĄCA EDUKACJA STAWIAJĄCA PROBLEMY
NAUCZYCIEL
|
|
UCZEŃ |
PODMIOT PODMIOT
monolog nauczyciela zostaje zastąpiony dialogiem pomiędzy nauczycielem a uczniem.
W tym dialogu obie osoby są podmiotami , są uznane za autonomiczne , myślące
Znika relacja dominacji , oboje są partnerami w dialogu
Zanika relacja nauczyciel uczeń , oboje są jednocześnie nauczycielami i uczniami
CZEGO DOTYCZY
Dialog dotyczy ważnych problemów , które są poruszane , są to problemy związane z
doświadczeniem życiowym , kulturowym , politycznym itp. Ucznia i nauczyciela. Sam proces dialogu zachodzi na zasadzie dialektycznej ( dialektyka ) z tego dialogu wychodzi wiedza , która nie stanowi ani uprzedniej wiedzy nauczyciela , ani uprzedniej wiedzy ucznia . Jest nową jakością wyłaniającą się w procesie edukacji jako KONSTRUŁOWANIE WIEDZY ( wiedza do której dochodzą po negocjacjach , konflikcie )
NAUCZYCIEL
|
⇓
|
UCZEŃ |
TEZA ⇓ ANTYTEZA
⇓
⇓
SYNTEZA
Kształtuje ucznia jako podmiot zdolny do samodzielnego myślenia , oraz istotę twórczą działającą w świecie.
WYKŁAD 4 ( 22.10.05)+ 5 (05.11.05)
XI EDUKACJA W PERSPEKTYWIE IDEOLOGII POLITYCZNEJ
DOMINUJĄCE IDEOLOGIE :
KONSERWATYZM
LIBERALIZM
RADYKALIZM
KONSERWATYZM - jako ideologia polityczna
Conservare łać. utrzymywać , zachowywać
Jest ideologią zmierzającą do utrwalenia zastanego porządku społecznego. Odwołując się do uniwersalnych wartości , norm , hierarchii , które powinny obowiązywać w społeczeństwie
Konserwatyzm rodzi się w czasach wielkiej rewolucji francuskiej , wrogość do ideologii liberalnej.
W XX w konserwatyzm silnie ożywa pod hasłem „ powrót do źródeł „ - powrót do uniwersalnych wartości kultury, religii , moralności
Koncepcja człowieka - jak postrzegany jest człowiek przez konserwatystów
człowiek ze swojej natury jest niedoskonały , przychodzi na świat jako istota
nieetyczna , niedoskonała , moralnie upośledzona . Po to aby żył i funkcjonował w społeczeństwie trzeba go wychować , ukształtować. Dopiero wdrożenie człowieka do uniwersalnych wartości , norm czyni go zdolnym do życia w społeczeństwie. Dopiero wychowanie uczłowiecza człowieka , człowiek staje się ludzki dopiero gdy zostaną mu narzucone wartości , normy
Człowiek jest również niedoskonały w sensie biologicznym. Bierze się pod uwagę pochodzenie etniczne , społeczne , rasowe, kulturowe ( są grupy ludzi zdolnych i niezdolnych do sprawowania władzy )
Podział ludzi , kultur na lepszych i gorszych .
Problem seksizmu rodzi się w ideologii
konserwatyzmu . Kobieta jest predysponowane do uprawiania cnót domowych , mężczyzna życie polityczne - rządowe.
DZIAŁALNOŚĆ POLITYCZNA
Antyegalitarny charakter działalności politycznej - przeciwstawiający się idei równości. Działalność konserwatyzmu prowadzi do wzmocnienia podziałów klasowych , dostępu do władzy itp. ( „ Lepsi powinni rządzić gorszymi „-Platon )
W jaki sposób to uzasadniają ?
odwołują się do czynników naturalnych , twierdzą , że ludzie ze swojej natury mają spełniać daną funkcję w społeczeństwie.
Podziały społeczne uważa się za naturalne , konieczne . W związku z tymi podziałami formułuje się postulaty ograniczania dostępu do władzy niektórym grupom ludzi.
WIZJA SPOŁECZEŃSTWA
społeczeństwa opartego na podziale statusu , pozycji ról społecznych , które będą
członkowie tego społeczeństwa pełnić
preferuje się wypróbowane modele urządzania społeczeństwa . Szuka się tych modeli ,
które wskazują człowiekowi jego miejsce w społeczeństwie
Społeczeństwo przez konserwatyzm jest traktowane jako wspólnota wzorców
odczuwania tzn. budowanie poczucia wspólnej tożsamości ludzi , opartej na ideach historii bądź odwołujących się do natury. Akcentowane są przez konserwatyzm takie kategorie jak naród , ojczyzna
nawoływanie do postępu społecznego zgodnie z wzorcami powszechnej moralności ,
społeczeństwo będzie lepsze , powinno się rozwijać ale powinno przestrzegać normy , prawa.
Ich poglądy są ugruntowane w prawdziwym obrazie świata ( podpierają się wielkimi autorytetami )
WARTOŚCI
szacunek dla tradycji , religii ( dominujących )
przywiązywanie do wzorców kultury patriarchalnej
wiedza jest wartością , rytualistyczna wartość przyznawanej wiedzy tzn. wiedza jest ważna bo jest wartością samą w sobie
EDUKACJA
działanie szkoły opiera się na modelu pasa transmisyjnego ( bankowa koncepcja edukacji - racjonalność adaptacyjna )
wychowanie jako adaptacja do status quo , dostosowanie do potrzeb dominującej ideologii , rynku pracy , sytuacji politycznej itp.
Unifukacja (podział na grupy , budowa lekcji , metody treści , podkreślenie roli nauczyciela , atrybuty jego władzy )
PRZYKŁADY EDUKACJI W KONSERWATYZMIE
SZKOŁA TRADYCYJNA ( film o szkole w Japonii )
Koncepcja pedagoga J. Herberta ukształtowała się w XIX w . Herbart stworzył jako pierwszy system pedagogiki naukowej , który dał początek szkole tradycyjnej . Według niego wychowanie to proces obiektywny , który przebiega w zgodzie z pewnymi stałymi prawami. Jeżeli te prawa odkryjemy to wtedy będziemy dopiero mogli zaplanować środki wychowawcze.
ZADANIA PEDAGOGIKI WG J. HERBERTA
Należy wypracować środki i metody wychowawcze , które będą gwarantowały pełną realizację zaplanowanych celów.
Cele wychowania Herbert wywodzi z filozofii i formułuje je w postaci ideałów wychowania
IDEA DOSKONAŁOŚCI - oznacza zgodność woli człowieka z jego przekonaniami
IDEA WEWNĘTRZNEJ WOLNOŚCI - oznacza , że moja wola jest wolą silną
IDEA ŻYCZLIWOŚCI - oznacza , że moja wola jest zgodna z wolą innych ludzi.
IDEA PRAWA - oznacza , że moja wola jest zgodna z tym co dyktuje prawo
IDEA ZADOŚĆUCZYNIENIA - oznacza , że jeżeli dostrzegam sytuacje w której łamane jest prawo to odczuwam potrzebę zadośćuczynienia.
Herbart chce wychować ludzi którzy będą tacy sami. Wychowanie według niego określane jest za pomocą pojęcia „ Bildung „ urabianie . Bildung jest jednocześnie i kształceniem i wychowaniem , jest to formowanie człowieka . Celem jest kształtowanie człowieka jako moralnego charakteru , do tego niezbędne są przekonania . Poprzez przekaz wiedzy kształtujemy w dziecku odpowiednie przekonania , które kształtują moralny charakter.
MORALNY CHARAKTER
⇑
PRZEKONANIA
⇑
WIEDZA
Herbert uważa , że przekonania jednostki wyrastające z wiedzy ( cytuje Herberta „ tempaki nie mogą być ludźmi cnotliwymi „ ) Proponuje on szkołę elitarną , wyłącznie dla chłopców o wyjątkowych predyspozycjach. Herbert w swojej pedagogice chce realizować postulaty oświecenia . Herbert nie wierzył , że cała ludzkość jest w stanie osiągnąć charakter moralny , uważał , że potrzebni są wybitni przewodnicy - nauczyciele.
Herbert stworzył nowoczesny system dydaktyczny . System , który polega na przekazie wiedzy , zadaniem ucznia jest jej przyswajanie.
Herbert jest twórcą systemu klasowo - lekcyjnego , wprowadził lekcje , podział uczniów na grupy jednorodne wiekowo , wprowadził podział treści nauczania na przedmioty szkolne .
Rola nauczyciela nauczyciel musi być mężczyzna , obdarzony charyzmą , musi być człowiekiem silnego charakteru . Herbert uważał , że kobiety nie są w stanie oddziaływać na uczniów . Nauczyciel musi dominować , postać nauczyciela powinna budzić respekt.
Herbert wprowadza specyficzne metody wychowawcze np.:
KARNOŚĆ - strategia wychowawcza stosowana przez nauczycieli , jest to dyscyplinowanie , kształtowanie właściwych nawyków zachowania
PILĘGNOWANIE - jest to „łagodne „ oddziaływanie wychowawcze ( „ miękka przemoc „ )
Uczniowie Herberta upowszechnili szkołę tradycyjna w szkołę masową . Szkoły masowe
były dominującym modelem szkolnictwa na świecie. Elementy szkoły tradycyjnej zostały włączone w system socjalistyczny ( do modelu pedagogiki socjalistycznej )
szkoła tradycyjna charakteryzuje się bankową koncepcją edukacji.
REFORMY OPARTE NA IDEOLOGII KONSERWATYWNEJ
USA - „ back to bases „ - powrót do podstaw np. :europejskich korzeni narodu Ameryki ,
standardów moralnych. Reforma edukacji na bazie idei doskonałości - kompetencje techniczne i przedmioty ścisłe , rozbudowano mechanizm selekcji i kontroli , szkoła jako ważne narzędzie społecznej stratyfikacji . Chodzi o to aby edukacja napędzała rynek pracy. Miejsce jednostki w społeczeństwie ma określać jej zdolność i pracowitość . Krytyka projektu edukacji opartego na zasadzie równości szans. Ciągłe testowanie osiągnięć uczniów i ich selekcjonowanie na grupy ze względu na wyniki. W tym sensie nasila istniejące podziały klasowe. Szkoła promuje klasę dominującą ( reprezentuje klasę średnią i wyższą ) . Na wynik testów ma wpływ kapitał kulturowy
Jest to występujący w konserwatyzmie psychometryczny model edukacji.
WIELKA BRYTANIA - REFORMA 1989 r ( połączenie neokonserwatyzmu i neoliberalizmu ) edukacja „efektywna „ , silne rozwinięte mechanizmy selekcji , model edukacji wyrównawczej , kompensującej . Osiągnięcia szkolne mierzy się co określony czas
np.:6 latków , 8 latków ...
FRANCJA - system francuskiej oświaty wprowadziła 2 typy matury ( ogólna i zawodową
Matura francuska - obowiązkowym przedmiotem jest filozofia . Wyniki uzyskiwane przez maturzystów , okazuje się , że maturę rozszerzoną zdają w większości uczniowie z wyższych klas społecznych.
WARIANTY KONSERWATYWNYCH IDEOLOGII EDUKACYJNYCH
Fundamentalizm ( autorytet rodziny , państwa i kościoła ) . Reprezentatywny jest system
Wychowania chrześcijańskiego . Dobro wspólne państwa jest spójne z dobrem wspólnym rodziny i kościoła. „ sprowadzenie do jedności przez przekreślenie różnic „
Odmiana klasycystyczna - uniwersalne wartości kultury europejskiej , ze źródłami w kulturze helleńskiej: wartości intelektualne , racjonalny pogląd świata , ogólna wiedza
Neokonserwatyzm - apologizacja technologiczności - wprowadzenie do cywilizacji techniczno-przemysłowej , postęp jako postęp nauki i techniki, podporządkowanie edukacji interesom gospodarki .
IDEOLOGIA LIBERALNA ( LIBERALIZM )
LIBERALIZM liberalis ( łać. ) - dotyczy wolności
Wywodzi się z filozofii oświecenia , filozofowie przeciwstawiają się władzy , chcą wyzwolenia ludzi spod despotycznej władzy.
PODSTAWOWE WYZWANIA POŁĄCZONE LIBERALIZMU Z IDEĄ DEMOKRATYCZNĄ
( fuzja idei demokracji i liberalizmu w XIX w )
• wolność indywiduum - domaga się wolności człowieka , wolności od zewnętrznych wpływów , przymusów
• domaga się ograniczania roli państwa - to nie państwo powinno kontrolować i mówić człowiekowi jak ma żyć
• wolność gospodarcza - co daje podstawę gospodarki kapitalistycznej
• wielość nurtów: filozofia indywidualistyczna/ pragmatyczna , indywidualizm/ kolektywizm/ wolny rynek vs. Redystrybucja dochodów
KONCEPCJA CZŁOWIEKA
uważa się , że człowiek jest z natury swojej istotą dobrą , wyposażoną w rozsądek , uważa się , że człowiek jest pragmatyczny tzn nastawiony na realizacje własnych celów , to co osiąga w życiu człowiek zależy tylko od niego , od jego pracowitości , zdolności
zdolny do kierowania własnym życiem , do dokonywania wyborów
KONCEPCJA SPOŁECZEŃSTWA
• funkcjonowanie społeczeństwa opiera się na zbiorowym interesie jednostek (suma interesów , koncepcja niewidzialnej ręki-starcie , harmonia )życie społeczeństwa oparte jest na zasadach demokracji czyli ustroju gdzie decyzje podejmowane są na mocy większości głosów
• wolność gospodarcza
• zasada neutralności światopoglądowej państwa tzn. domaga się chronienia kwestii światopoglądu wyznania obywateli od wpływów państwa
• prawo do własności prywatnej
• idea postępu społecznego ( eksperymentalizm i empiryzm )
WARTOŚCI
Wartość tolerancji dla wszelkiej odmienności , światopoglądów
Wartość wolności indywidualnej człowieka negatywnej - od złych wpływów , przymusów , nie wolno naruszać wolności drugiego człowieka ( wolność ograniczona )
Ustala granice pomiędzy wolnością polityczną i anarchizmem
EDUKACJA + NURTY W PEDAGOGICE LIBERALNEJ
POGLĄDY NA WYCHOWANIE WYRAŻONE PRZEZ J.LOCKE „Myśl o wychowaniu w XVIII w „ . Locke pisze w swoich pismach o kształtowaniu człowieka jako obywatela wśród cnót obywatelskich tj. hojność , uprzejmość , tolerancja , roztropność , sprawiedliwość
FILOZOFIA WYCHOWANIA J.J. ROUSSEAU - w XVIII w był autorem koncepcji politycznych , w których pokazywał zasady konstruowania społeczeństwa opartych na ich własnej woli. Twórca koncepcji swobodnego wychowania ( wychowanie pozbawione presji , bez przemocy , bez przymusu )
Wątek Russeau podejmuje nurt pedagogiki „ nowe wychowanie „ przeciwstawiające się założeniu szkoły tradycyjnej . Proponuje kształtowanie człowieka w wolności . Szkoła , wychowanie dla dobra dziecka . Zwracano uwagę na rozwój samorządności szkolnej , wspólne rozwiązywanie problemów , kształtowanie samodzielności człowieka .
We współczesnej pedagogice mamy dużo odmian pedagogiki liberalnej , wszystkie zakładają wychowanie w wolności z poszanowaniem autonomii dziecka , z poszanowaniem jego wyboru , wychowanie pozbawione przemocy , wychowanie antyautorytatywne .
Do takich nurtów należy :
pedagogika humanistyczna
pedagogika Gestalt
antypedagogika
ANTYPEDAGOGIKA - radykalna próba usunięcia wszelkiego przymusu wychowawczego.
Schonbeck- przedstawiciel antypedagogiki
Antypedagogika jest nurtem wywodzącym się z Niemiec ( początki to lata 70-80 ) przeciwstawia się wszelkiej idei wychowania ,antypedagodzy twierdza , że nie wolno wychowywać dziecka , ponieważ wychowywanie jest przemocą . Stawia pytanie : Jakie mają prawo dorośli wychowywać dzieci ? Znosi wychowanie , pokazuje , że dziecko od momentu przyjścia na świat jest zdolne do okazywania swoich potrzeb ( świadomość swoich potrzeb ) Dziecko jest traktowane na równi z dorosłym. Jest zdolne do myślenia , podejmowania decyzji , wyboru. Zamiast wychowania proponują stosunek oparty na przyjaźni z dzieckiem amikacja ( amica- przyjaciel ) przyjaźń z dzieckiem opiera się na równości prawa , nikt nie ma prawa podejrzewać , że dziecko jest mniej zdolne. Trzeba pozbyć się patriachalnego stosunku do dziecka.
Różnice pomiędzy liberalizmem a liberalizacją wychowania
Liberalizm łączy wolność z odpowiedzialnością , opiera się na założeniu kontraktu pomiędzy uczniami a nauczycielem tzn że ustalane są zasady , prawa i obowiązki w których obydwie strony są zobligowane do ich respektowania. Natomiast sytuacja w której następuje dominacja ucznia nad nauczycielem nie ma nic wspólnego z liberalnym modelem edukacji.
Liberalizm jako filozofia polityczna interesuje się tym jak ludzie dorośli organizują życie , tutaj dzieci nie są traktowane jako dorośli . Tutaj dziecko traktowane jest jak dziecko.
WYKŁAD 6 - 19.11.2005
PEDAGOGIKA KRYTYCZNA ( EMANCYPACYJNA JAKO RADYKALNA OPCJA MYŚLENIA O EDUKACJI )
ŹRÓDŁA PEDAGOGIKI KRYTYCZNEJ
Pedagogika krytyczna - wyrasta na bazie radykalnej krytyki oświaty
Teorie socjologiczne które pokazują , że szkoła oparta bankowej koncepcji
edukacji doprowadza do odtwarzania nierówności
Teorie socjologiczno -ekonomiczne społecznych , szkoła promuje warstwy dominujące w społeczeństwie , ogranicza możliwości innych grup , blokuje możliwości awansu społecznego
KONCEPCJE SOCJOLOGICZNE
PIERE BOURDIEAU - socjolog francuski , socjolog kultury , tworzy teorię reprodukcji
społecznej odtwarzanie nierówności klasowych w społeczeństwie
P. Bourdieau jest marksistą , postrzega społeczeństwo jako teren konfliktów pomiędzy 2 grupami
społecznymi klasą średnią - dominującą i klasą upośledzoną - robotnicy i chłopi
Problem reprodukcji społecznej prowadzi do tego , że dzieci robotników i chłopów nie mogą
zmienić klasy społecznej , dzieci klasy średniej są promowane .
TEZA BOURDIEAU
„Szkoła na mocy strategii gwałtu symbolicznego prowadzi do odtwarzania nierówności klasowych w społeczeństwie „
gwałt symboliczny oznacza jednokierunkową transmisje kultury przez szkołę ( wpajanie kultury uczniowi )
kultura legalna to kultura dominująca w społeczeństwie i przekazywana przez instytucję oświatowe
kultura nielegalna przedstawicieli kultur nielegalnych uważa się za niekulturalnych , jest to kultura odbiegająca od legalnej np.: subkultura , kultura klas niższych , która nie znajduje uznania przez klasy dominujące i jest wykluczana z sfery publicznej oraz edukacji.
Habitus kapitał kulturowy jednostki , wszystko to co przejmujemy z kultury np.: wzory zachowań , normy , wartości , pojęcia , używanie języka , sposoby oceniania świata , wzorce estetyczne , ubiór , mimika , sposób chodzenia , sposób reagowania
HABITUS kształtuje dyspozycje do zachowań , ludzie zachowują się zgodnie ze swoim habitusem .
Ludzie maja różne habitusy , w zależności od kultury w której się wychowują
Różnice powstające na płaszczyźnie różnic klasowych ( rodzaje habitusów )
I PODZIAŁ
HABITUS KULTURY LEGALNEJ - ten , który jest nabywany w procesie socjalizacji
HABITUS KULTURY NIELEGALNEJ - nabywany w kulturze nielegalnej
II PODZIAŁ
HABITUS PIERWOTNY - HABITUS KTÓRY NABYWANY JEST PRZEZ CZŁOWIEKA W OKRESIE SOCJALIZACJI PIERWOTNEJ ( wychowanie domowe do 5 roku życia )
Proces socjalizacji pierwotnej - jego wpływy są najtrwalsze , są to wpływy które dziecko nabywa w pierwszych 5 latach swojego życia
HABITUS WTÓRNY - kształtowany przez instytucje edukacyjne
PRZYKŁAD
Przedstawimy 2 dziewczynki z różnych klas społecznych , u których w momencie rozpoczęcia szkoły zaczyna się problem różnic klasowych , jest to przykład faworyzowania klasy dominującej
ZOSIA - KLASA CHŁOPSKA |
ZUZANNA - KLASA ŚREDNIA |
HABITUS PIERWOTNY - KULTURA NIELEGALNA |
HABITUS PIERWOTNY- KULTURA LEGALNA |
SZKOŁA |
SZKOŁA |
HABITUS WTÓRNY - KULTURA LEGALNA ( różni się od habitusu pierwotnego Zosi , nie rozumie przez to reguł gry , nie rozumie poleceń , języka nauczycieli , czuje się zagubiona może przez to mieć słabe wyniki i zostać uznana za osobę mało inteligentną |
HABITUS WTÓRNY -KULTURA LEGALNA ( habitus wtórny jest kontynuacją habitusu pierwotnego ) |
Nauczyciele mylnie biorą niedostosowanie kulturowe z brakiem inteligencji
Dzieci odtwarzają pozycje społeczne swoich rodziców
KONCEPCJA BAZILA BERNSTEINA socjolog brytyjski
TEZA BERNSTEINA
Szkoła odtwarza nierówności społeczne preferując kod językowy charakterystyczny dla klasy dominującej
Kod językowy - jest to sposób używania języka w zakresie wspólnej mowy
WYRÓZNIA 2 TYPY KODÓW JEZYKOWYCH
KOD ROZBUDOWANY - charakterystyczny dla klasy średniej i reprezentowany przez szkoły
KOD OGRANICZONY - klasy niższe
TEZA BERNSTEINA
Kody językowe są funkcją formy jakie przywierają stosunki społeczne ( kody językowe , dostosowane do tego jak wyglądają relacje społeczeństwa w obrębie ich klas )
KOD ROZBUDOWANY |
KOD OGRANICZONY |
Szeroki zakres słownictwa i rozbudowana struktura gramatyczna wypowiedzi |
Wąski zakres słownictwa , ograniczona struktura gramatyczna wypowiedzi |
Szeroka możliwość przekazu zindywidualizowanych doświadczeń ( mimika , gestykulacja ograniczona ) |
Niewielka możliwość przekazu zindywidualizowanych doświadczeń, często wykorzystywany kanał pozawerbalny |
DOŚWIADCZENIA |
DOŚWIADCZENIA |
Doświadczenia ludzi z tych grup cechuje zróżnicowanie , różnica doświadczeń przekłada się na rozbudowany kod językowy . Ludzie maja możliwość przechodzenia na kod ograniczony |
znaczenia konkretne , opisowe, narracyjne , ograniczenie systemów pojęciowych , doświadczenia ludzi z tej grupy są podobne , są sobie bliskie , wspólne , takie same, nie mają możliwości przeskakiwania do kodu rozbudowanego |
SZKOŁA |
SZKOŁA |
Szkoła posługująca się kodem rozbudowanym Dyskryminuje dzieci posługujących się kodem ograniczonym , szkoła wymaga pojęć abstrakcyjnych ,
|
Dyskryminacja dzieci |
POGLADY AMERYKANÓW ( BOWLES , GINTIS )
Szkoła działa na rzecz reprodukcji społecznej zachodzącej na poziomie ekonomicznym
Działanie szkoły jest zdominowane przez interesy ekonomiczne , szkoła działa na rzecz bogatych , dokonuje selekcji młodzieży tak aby dostosować ją do rynku pracy . Najwięcej ludzi kieruje do stanowisk niższych , wykonawczych , robotniczych trochę mniej na stanowiska menadzerskie i jeszcze mniej na stanowiska kierownicze - elita
Edukacja jest zdominowana interesem ekonomicznym , ofiarą tego systemu są dzieci klas niższych lub dzieci z kultur marginalizowanych w społeczeństwie mniejszości etniczne USA
Pedagogika wyrasta w latach 80
Najważniejsi jej przedstawiciele to min:
H.A.Giroux
P.L.Mclanen amerykanie
T.Szkudlarek
Z.Kwieciński polacy
Pedagogika krytyczna w sposób programowy indentyfikuje się z grupami marginalizowanymi w społeczeństwie , działa na rzecz obrony ich interesów
PODSTAWOWA TEZA
TRZEBA STAWIAĆ OPÓR WYKLUCZENIOM SPOŁECZNYM DOKONYWANYM NA MOCY DZIAŁAŃ EDUKACJI , TRZEBA ZMIENIĆ SYSTEM EDUKACYJNY , ZMIENIĆ NASTAWIENIE LUDZI
SŁOWNICZEK
PAIS - chłopiec
AGO - prowadzić
PAIDEIA - odnosi się do filozoficznej refleksji nad wychowaniem , podejmowała kwestie rozwoju duchowego
ETYMOLOGIA - źródło słowa
PARADYGMAT - wzorzec mowy
PERCEPCJA - proces nadawania znaczeń otrzymanym wrażeniom( czyli informacjom dostarczonym przez zmysły ) postrzeganie , sposób reagowania , odbierania wrażeń
ANDRAGOGIKA - dyscyplina zajmująca się badaniem warunków edukacji i samokształcenia osób dorosłych
STRATYFIKACJA - oznacza , że każde społeczeństwo ma pewien system rang . Pewne warstwy stoją wyżej , inne zaś niżej . Ich suma stanowi system stratyfikacji danego społeczeństwa
22
18