I. Polemiki Słowackiego

1) 'Kordian' - polemika z ideami zawartymi w III cz. 'Dziadach' Mickiewicza:
- Kordianowi nie udaje się dokonać zbrodni na carze (pada zemdlony przed jego sypialnią),
- przez co ulega kompromitacji Mickiewiczowski indywidualizm i koncepcja mesjanizmu,
- wynikiem czego jednostka nie jest w stanie udźwignąć odpowiedzialności za cały naród,
- stąd jałowość wyzwoleńczych dążeń romantyków.

2) 'Anhelli' - polemika z 'Księgami narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego' Mickiewicza:
- użycie zrytmizowanej prozy biblijnej dla podkreślenia związku między utworami,
- krytyka emigracji polskiej,
- która nie odegra żadnej ważnej misji narodowej,
- społeczeństwo polskie nie jest w stanie przezwyciężyć swych wad i grzechów - przyczyn tragedii,
- w efekcie czego pokolenie romantyków ulegnie zagładzie.

3) 'Beniowski' - wielopoziomowa polemika z ogólną manierą romantyczną i z 'Konradem Wallenrodem' Mickiewicza:
- odpowiedź na ówczesną sytuację społeczno-polityczną:
- objęcie katedry literatur słowiańskich w College de France przez Mickiewicza
- jako reprezentanta kultury i narodu polskiego w świecie zachodnioeuropejskim,
- odpowiedź na kryzys indywidualizmu - bohaterem przeciętny człowiek,
- rzeczywistym bohaterem narrator-poeta
- kreujący świat wg własnej koncepcji i dystansujący się do niego (ironia romantyczna),
- dygresje pretekstem do:
- polemiki literackiej z krytykami, gustami czytelników
- i z Mickiewiczem - potępienie walenrodyzmu, nazwanego 'metodyzmem zdrady',
- polemiki ze stronnictwami politycznymi.

4) 'Odpowiedź na Psalmy przyszłości' - polemika z 'Psalmami przyszłości' ('Psalmy: nadziei, wiary i miłości') Krasińskiego:
- religijny wymiar rewolucjonizmu Słowackiego,
- sprzeciw wobec konserwatywnej postawy Krasińskiego,
- który uważał rewolucję jako czynnik niszczący dorobek i wartości wypracowane przez ludzkość,
- postęp i wolność możliwe dzięki - i tak nieuniknionej - rewolucji i krwawej ofierze (Słowacki),
- a nie przez doskonalenie cnót teologicznych (Krasiński),
- koncepcja poety jako duchowego przywódcy narodu w dziele niszczenia przestarzałych doktryn.

II. Polemiki Zygmunta Krasińskiego

1) 'Pslamy: dobrej woli i żalu' odpowiedzią na atak Słowackiego.

2) 'Irydion' - polemika z 'Konradem Wallenrodem' Mickiewicza:
- sprzeciw wobec przedwczesnego zrywu narodowościowego,
- który prowadzi do klęski
- Irydiona, walczącego z rzymskim ciemiężycielem narodu greckiego (antyczny świat przedstawiony uniwersalizuje problem),
- potępienie walenrodyzmu,
- czyli strategii niepodległościowej walki za pomocą metod niezgodnych z etyką człowieka.

III. 'Krakus' Norwida - polemika z 'Balladyną' Słowackiego - przedstawienie własnej wizji dramatu, wywodzącą się z mistreium średniowiecznego i tragedii antycznej.

IV. 'Śluby panieńskie' Fredry - polemika z sentymentalizmem i motywami z IV cz. 'Dziadów' Mickiewicza:
- zaprzeczenie romantycznego kochanka Gustawa z 'Dziadów'
- przez postać Gustawa (z komedii Fredry),
- który zdobywa uczucia kobiety w męski, niesentymentalny sposób.

---