Zoologia bezkręgowców

Ćwiczenia I

Wiciowce (Flagellata, Mastigophora )

1. Systematyka:

Superregnum: Eukariota

Regnum (Królestwo): Protista

Phyllum (typ): Sacromastigophora

Subphyllum (podtyp): Mastigophora (wiciowce)

Classis (gromada): Phytomastigophora (wiciowce roślinne)

Ordo (rząd): Dinoflagellida (bruzdnice)

Familia (rodzina): Peridiniales

Ceratium hirudinella

Ordo: Euglenida (eugleny)

Familia: Euglenales

Euglena viridis (euglena zielona, klejnotka)

2. Charakterystyka ogólna wiciowców

• Obecność jednej, dwóch, lub wielu wici, które oprócz funkcji lokomotorycznej mogą także służyć do pobierania pokarmu.

• rozmnażanie bezpłciowe, w płaszczyźnie podłużnej (za wyjątkiem bruzdnic, tam podział jest w płaszczyźnie skośnej)

• możliwość rozmnażania płciowego (izo, anizogamia), mejoza postgamiczna.

• Auto, hetero i miksotrofy

3. Charakterystyka wiciowców roślinnych (phytomastigophora)

• Obecność plastydów, a więc i samożywność

• Barwniki zawarte w plastydach: Chlorofil, karotenoidy

• Obecność stigmy - plamki ocznej, która jest swoistą przysłoną - reguluje ilość światła, jaka dociera do właściwego narządu wzroku, którym jest fotoreceptor znajdujący się w wici

4. Charakterystyka bruzdnic (Dinoflagellida)

• Wiciowce roślinne

• Obecność pancerzyka zaopatrzonego w kolce

• W pancerzyku znajdują się 2 bruzdy: równikowa i podłużna, położona na bocznej stronie ciała

• W bruzdach zlokalizowane są 2 wici. ! Z nich znajduje się w bruździe równikowej, druga w bruździe podłużnej - nazywana także wicią sterującą.

• Barwniki zawarte w plastydach: karotenoidy

• jądro komórkowe w postaci dikarionu - w stanie spoczynku widać oprócz jadra także chromosomy

5. Charakterystyka euglen (Euglenida)

• wiciowce roślinne

• słodkowodne

• 2 wici (jedna bardzo mała, druga bardzo długa) wyrastają z zagłębienia zwanego ampułką

• obecność stigmy

• zielony barwnik w chromatoforach

• Eugleny odkładają materiał zapasowy w postaci paramylonu

6. Opis budowy wici ( rys. str 20ZĆ)

• Miejsce przyczepu wici wyznacza biegun przedni komórki

• Schemat budowy wici jest taki sam dla wszystkich organizmów

• Wić zbudowana jest z 9 fibryli peryferyjnych, z których każda ma po 2 mikrotubule i 2 fibryli centralnych - taki układ (9+2) nazywamy Aksonemą

• Fibryle centralne biorą swój początek w ciałku osiowym - Aksosomie

• Ciałko osiowe oddzielone jest od ciałka podstawowego septą

• Ciałko podstawowe (Corpusculum basale) - kinetosom nie zawiera fibryli centralnych, jedynie fibryle peryferyjne, tym razem ułożone trójkami

• Pod kinetosomem znajdują się rizoplasty - włókienka zakotwiczające wić w ektoplazmie

7. Mikrotubule:

• są podstawowym budulcem fibryli

• zbudowane z białka tubuliny - tubulina występuje w postaci dimerów (α -tubuliny i β-tubuliny połączonych wiązaniami niekowalencyjnymi)

• struktury α i β tworzą podłużny rząd (są ułożone jedna na drugiej) tzw. protofilament, 13 takich protofilamentów tworzy długa cylindryczną strukturę - mikrotubulę

• Protofilamenty mają budowę polarną koniec α jest ujemny, koniec β dodatni

• W wici 2 mikrotubule tworzące fibryle peryferyjne nazywamy odpowiednio mikrotubulą A i mikrotubulą B

• od mikrotubuli A jednej fibryliodchodzą haczyki (tzw. ramiona dyeinowe zbydowane z białka dyeiny, które łączą się z mikrotubulą B innej fibryli. Dzięki nim możliwe jest utrzymanie wszystkich mikrotubul razem

8. Ceratium hirudinella - informacje

• Ceratium wchodzi w skład fitoplanktonu jezior i stawów.

• Ciało spłaszczone, długie na 100-400 µm

• Jest to gatunek drapieżny w stosunku do innych, mniejszych organizmów, np. okrzemki centrycznej - Cyclotella sp. albo małych kolonii mającej około 40 µm średnicy sinicy Microcystis aeruginosa. Bruzdnica ta jest więc zdolna do odżywiania się na sposób zwierzęcy.

• Porusza się ruchem „śrubowym”

9. Euglena viridis - informacje

• Długość ciała 35-70 μm, szerokość 20μm

• 1 lub 2 gwiaździste chloroplasty

• z tyłu komórki charakterystyczny krótki wyrostek

• zdolna do metabolii (specyficzny ruch ślizgowy)

• zdolna do fotosyntezy jak i saprotrofii

---