ADHD - zalecenia dla rodziców i nauczycieli
DLA RODZICÓW
Impulsywność - Przypominanie zasad - z powodu swej impulsywności dziecko nie jest w stanie we właściwym momencie przypomnieć sobie zasad. Polecaną metodą przypominania o umowie lub zasadzie jest prezentowanie ich w formie graficznej. Przypominanie osobiste:
podejdź do dziecka i skoncentruj na sobie jego uwagę
Przypomnij zasadę w niewielu słowach
Przypomnij tyle razy, ile powtórzeń potrzebuje dziecko
Pozostań przy dziecku tak długo, aż zastosuje się do zasady lub wykorzystaj konsekwencje
Konsekwencja może pojawić się dopiero wtedy, gdy dziecko nie posłucha mimo kilkakrotnych przypomnień
Nadruchliwość - nie ma metody, która zmniejszyłaby poziom ruchliwości dziecka, jego energię można tylko zagospodarować lub ukierunkować.
Deficyt uwagi - ogranicz ilość bodźców docierających do dziecka w czasie wykonywania zadania; pomóż mu w selekcjonowaniu odbieranych bodźców; skróć czas i zakres zadań powierzonych do wykonania
Odrabianie lekcji -
należy wyznaczyć stałą porę rozpoczęcia odrabiania lekcji a także ustalić konsekwencje na wypadek jej nieprzestrzegania
o czasie siadania do lekcji należy przypomnieć dziecku kilkakrotnie wcześniej
wszystkie ważne dla dziecka przyjemności powinny być przełożone na czas po odrobieniu lekcji
należy również wyznaczyć dziecku godzinę końca pracy
strategia pustego biurka - blat ma być całkiem pusty oprócz zeszytu i biurka. Biurko ma stać pod pustą ścianą. Okno należy zasłonić, a TV i radio w mieszkaniu wyłączyć.
Co 15 - 30 min. Należy robić kilkuminutowe przerwy, jednak dziecko nie powinno się zajmować w ich czasie niczym szczególnie zajmującym
Odrabianie lekcji powinno się zakończyć spakowaniem tornistra
Aby lepiej zorganizować dziecko, dobrze podarować mu kalendarz lub organizer. Będzie ono dumne z takiego „dorosłego” atrybutu. Może w nim zapisywać ważne wydarzenia, klasówki, terminy oddania prac.
Dziecko powinno mieć ramowy plan dnia, tzn. taki, który zawiera kilka ważnych punktów, „latarni morskich”, które są stałymi elementami, np. obiad, kolacja, kąpiel.
Wydawanie poleceń - z dzieckiem należy nawiązać kontakt wzrokowy; polecenia powinny być krótkie (np. „zeszyty do szuflady”); następnie poproś dziecko, by powtórzyło polecenie; powtórz polecenie tyle razy, ile razy jest to konieczne i poproś, by dziecko za każdym razem powtórzyło; dopilnuj wykonania polecenia (nie odchodź od dziecka, dopóki nie dokończy zadania)
Pochwały - pochwały powinny być szczere, konkretne, tzn. dotyczące szczegółu i nie mogą zawierać ukrytej krytyki! Np. (dobrze) „Zeszyty i książki na biurku - to się nazwa przygotowanie do pracy”, (źle) „Mógłbyś tak zawsze pomagać mamusi” (ukryta krytyka).
Nagrody - powinny być oparte na umowie, tzn. musi być określone, jak można je zdobyć i jak długo będą trwać. Dziecko musi konkretnie wiedzieć, co ma zrobić. Powiedzenie, że ma być grzeczne jest niewystarczające.
Systemy żetonowe - metoda do modyfikowania zachowań niezbyt trudnych, np. utrzymanie porządku w pokoju, powrót do domu o określonej godzinie. Niewłaściwa do np. odrabiania lekcji.
dokładnie opisz niepożądane zachowanie lub kilka zachowań
zdefiniuj, jak powinno się zachować dziecko w określonej sytuacji
ustal wraz z dzieckiem zasady systemu punktowego
bardzo ważne, by precyzyjnie wyjaśnić dziecku, jakiego zachowania się od niego oczekuje
należy nagradzać za pozytywne zachowania i nie wprowadzać punktów karnych
należy wyznaczyć małą (około 33% punktów możliwych do zdobycia w ciągu dnia), średnią (trzeba pracować około 3 dni) i dużą nagrodę (2 tygodnie)
za pojawienie się pożądanego zachowania ujętego w zasadzie należy przyznać punkty niezależnie od tego, jak dziecko zachowuje się w innych sytuacjach
wstępnie ustalone zasady nie mogą być dla dziecka zbyt trudne
rodzice zawsze muszą zauważać pozytywne zachowania dziecka i przyznawać za nie punkty
po 1-3 miesiącach najczęściej zachowanie jest zmodyfikowane i można zrezygnować z systemu. Dobrze jest w sposób uroczysty uczcić zmianę.
Butelki - metoda dobra dla młodszych dzieci, które przeszkadzają: często wstają od stołu lub przerywają rozmowę
Normy i zasady - „Należy być grzecznym” to żadna zasada, nic to dziecku z ADHD nie mówi. Zasady muszą być konkretne i sformułowane bez słowa „nie”. Np. zamiast „ucz się pilnie” - „do lekcji siadamy o 17.30”.
jednocześnie wprowadzamy najwyżej 1 - 2 zasady
Konsekwencje -
najlepiej, by były krótkie, np. 1 dzień, a nie tydzień
naprawienie szkód
odesłanie dziecka, jeśli robi coś złego, np. bije brata, odzywa się agresywnie
jeśli dziecko nie chce czegoś zrobić - wstrzymujemy przywileje lub chowamy zabawki
zastosowanie konsekwencji całkowicie wymazuje winę, czyli potem nie wypominamy złego zachowania dziecku
Wybuchy agresji -
zduś wybuch w zarodku - * zauważ uczucia dziecka, to że jest złe, rozżalone, smutne. Pozwól mu rozładować złość, np. tupać w kącie, uderzać w łóżko, gnieść gazety, płakać, napisać wszystkie obelżywe słowa, jakie chciałoby powiedzieć. ** odwróć jego uwagę, np. daj ciekawą zabawkę, zaproponuj coś do picia, rozśmiesz, zwróć uwagę na to, co się dzieje za oknem.
Jeśli jednak już do niego doszło - * jeśli dziecko jest bezpieczne, nie interweniuj i nie zwracaj uwagi. Nie rozmawiaj i nie dyskutuj z dzieckiem. ** jeśli dziecko nie jest bezpieczne, np. uderza głową o podłogę, unieruchom je, nie zwracając na nie uwagi (nie rozmawiając z nim) tak długo, jak będzie to potrzebne, czyli do momentu całkowitego uspokojenia się dziecka
Po wybuchu - * odeślij dziecko do swojego pokoju, żebyś ty mogła się uspokoić, ** każ mu posprzątać, *** każ mu przeprosić
Kodeks Złości - każdy może się złościć, wolno:…, nie wolno:…, konsekwencje w przypadku nie wolno:…
DLA NAUCZYCIELI
1. Obowiązkiem nauczyciela, a nie rodzica, jest, aby dopilnował, by dziecko zanim wyjdzie z klasy:
* miało zapisaną całą notatkę (może być wymagana krótsza niż dla innych dzieci)
** pracę domową lub „nic nie jest zadane”
*** wszelkie informacje o sprawdzianach
**** miało wpisaną pochwałę, jeśli było grzeczne
2. Mów tak, by dziecko z ADHD cię usłyszało:
- z bliska
- po nawiązaniu kontaktu wzrokowego
- kilkakrotnie powtarzaj
- dopilnuj wykonania poleceń
- mów, co dziecko ma zrobić, a nie, czego nie robić, ponieważ łatwiej mu coś zacząć, niż przerwać
3. Ustal z dzieckiem sygnał przypominający o pracy, np. dotknięcie ramienia.
4. Pozwól pracować dziecku w krótkich etapach, od czasu do czasu możesz kazać mu zetrzeć tablicę, rozdać lub zebrać pomoce, zasłonić okno, zrobić 10 przysiadów albo coś przynieść, aby oderwać je od pracy
5. Przed wyjściem z klasy poproś, by powtórzyło, co ma zrobić w domu.
6. Po napisaniu kartkówki dziecko powinno chwilę odpocząć i jeszcze raz ją sprawdzić.
7. Wywieś na ścianie regulamin pożądanych zachowań.
8. Dziecko z ADHD powinno siedzieć w pierwszej ławce.
9. Należy wyróżniać najważniejsze zagadnienia i informacje, np. podkreślać je na tablicy na kolorowo, mówić „Uwaga, to ważne!”, używać schematów, diagramów, modeli, slajdów. Zachęcać dzieci do tworzenia zestawów słów kluczowych.