SOCJOLOGIA ORGANIZACJI
Wykład 6 - 20.11.2007r
ORGANIZACJA JAPOŃSKA
Procesy decyzyjne przebiegają od dołu do góry - kierownictwo bardzo często zasięga opinii pracowników z samego dołu hierarchii.
Mniejsza specjalizacja - każdy pracownik, który przyjdzie do firmy najpierw się stażuje, potem dopiero może być zatrudniony na różnych stanowiskach.
Bezpieczeństwo pracy -japońskie korporacje dążą do tego, aby zatrudniać pracowników na całe życie. Płace są uzależnione od długości pracy w firmie.
Powiązanie pracy zawodowej z życiem prywatnym - przywiązanie do firmy poprzez różne działania. Pracownicy dostają mieszkania, mają zapewniony wypoczynek, opłacane są studia dzieci pracowników, wesela dzieci pracowników, pogrzeby pracowników.
Grupy robocze - schemat władzy uwzględnia tylko grupy, a nie stanowiska. Tożsamość jednostki uzależniona jest od grupy, do której należy.
Melton krytycznie odniósł się do typu idealnego biurokracji Webera. Dostrzegł kilka elementów utrudniających funkcjonowanie biurokracji:
Biurokraci są przywiązani do ścisłego stosowania skodyfikowanych reguł oraz procedur podejmowania decyzji i nikt ich nie zachęca do elastyczności. Ta sztywność może się przerodzić w rytualizm biurokratyczny.
Wskazywał również, że istnieje obawa, iż przestrzeganie biurokratycznych zasad może wziąć górę nad realizacją właściwych celów i zasad.
Doprowadzenie do dehumanizacji relacji międzyludzkich. Może dochodzić do napięć między obywatelem a urzędnikiem.
Udział czasu i przestrzeni w działaniach administracyjnych.
Budynek, w którym mieści się jakaś organizacja ma specyficzne cechy. Architektura organizacji odzwierciedla jej skład społeczny i system sprawowania władzy. Czynności pracowników muszą być skoordynowane w czasie i przestrzeni. Zapewnią ją rozmieszczenie w przestrzeni oraz precyzyjnie zaplanowany w czasie rozkład działania.
Nadzór w organizacjach.
Układ pomieszczeń i korytarzy daje wyobrażenie o tym jak działa władza. W nowoczesnych organizacjach muszą być takie rozwiązania architektoniczne, które zapewniają widoczność i wyrażają układ władzy. Widoczność oznacza łatwość nadzoru. Im niższe stanowiskom tym większy nadzór.
Nadzór przybiera dwie formy:
Bezpośrednie nadzorowanie pracy podwładnych przez przełożonych.
Zbieranie akt, dokumentów, historii jednostki. Dokumenty te mogą być podstawą do awansu.
Nadzorem może być objęty każdy aspekt naszego życia, jeśli wyrazimy zgodę na przetwarzanie naszych danych.
Organizacja a płeć.
Wg Webera organizacje tworzone były przez mężczyzn, gdzie główną rolę odgrywać mieli mężczyźni.
Szczególny układ ról, związanych z płcią ma charakter kulturowy. Wskazują na dwa zasadnicze sposoby, na jakie płeć kulturowa jest wpisana w strukturę nowoczesnych organizacji:
Biurokrację charakteryzuje zawodowa segregacja płci - czynności o charakterze rutynowym - kobiety podporządkowane były mężczyznom bez szans awansu.
Sama idea kariery biurokratycznej była w istocie ideą męskiej kariery, w której kobieta miała pełnić rolę pomocniczą. Nowoczesne organizacje wykształciły męskie domeny władzy, w których kobiety pozbawione były szans.
Homosocjalność - zjawisko pozwalające mężczyznom utrzymywać władzę w swoim zamkniętym kręgu i dopuszczać do niej wyłącznie osoby należące do tego kręgu.
PATOLOGIA ORGANIZACJI FORMALNYCH
Opiera się na tym, iż powstają mechanizmy, które doprowadzają do zakłóceń w stosunkach społecznych bądź w realizacji celów społecznych. Przykłady:
Organizacje biurokratyczne, których zasadą działania jest zgodność z obowiązkiem przepisów mają trudności z rozwiązywaniem spraw nietypowych. Biurokracja zawsze ma trudności z wdrażaniem innowacji, bo każda innowacja zagraża ułożonemu systemowi władzy, opracowane są schematy postępowania.
Dla Webera biurokracja wiązała się z profesjonalizacją ale następowała pewna dysharmonia między biurokracją a …
Profesjonaliści opierają decyzję w oparciu o wiedzę, a urzędnicy w oparciu o przepisy.
Bardzo często w biurokracji występuje przemieszczenie celów:
Przestrzeganie przepisów przestaje mieć wartość instrumentalną i staje się celem samym w sobie. W rezultacie rozwiązywanie problemów staje się mniej ważne niż przepisów
Takie zaabsorbowanie organów własnym funkcjonowaniem, że już niewiele energii pozostaje na realizację celów wewnętrznych.
Związana z trudnością zaprzestania działania przez organy. Jeśli cel zostanie zorganizowany, to organy chroniąc się przed rozpadem poszukuje innego celu aby chronić swoje istnienie.
Weber widział biurokrację jako bezosobową maszynę, która działa wg określonych przepisów.
Prawo Parkinsona - im więcej czasu mamy na wykonanie jakiejś czynności, tym więcej czasu nam ona zabiera.
Wyuczona nieudolność - umiejętność jednostki okazują się jej brakami albo słabymi stronami.
Psychoza zawodowa - w wyniku rutyny dnia codziennego ludzie rozwijają w sobie określone preferencje, antypatie czy uprzedzenia. W ich wyniku ludzie nie są w stanie skutecznie współpracować.
Podstawowym znaczeniem jest sfera dyscypliny, ale w zakresie dostosowanym do organizacji. Będzie skuteczna wtedy, kiedy idealne wzory zachowania wsparte będą motywacją do realizacji zadań.
1