Jest to obecność powietrza w jamie opłucnowej (pomiędzy opłucną ścienną i płucną).

Przyczyny:

• uraz penetrujący klatki piersiowej

• uszkodzenie tchawicy, oskrzeli lub miąższu płucnego, urazowe lub samoistne

Skutki:
Zaburzenie wentylacji przez nagromadzone w opłucnej powietrze, uciskające miąższ płucny.

Wyróżniamy 3 typy odmy:

Odma samoistna

Przyczyny:

• najczęściej jest wynikiem pęknięcia pęcherzy rozedmowych

• do odmy samoistnej predysponują wcześniejsze zmiany w miąższu płucnym wywołane: przewlekłym nieżytem oskrzeli, astmą oskrzelową, gruźlicą, sorkoidozą płucną, pylicą guzami, ropniami płuc.

• może ją poprzedzić znaczny wysiłek fizyczny, silny kaszel i parcie

• przyczyna może być też nieuchwytna, bez wcześniejszych zmian w płucach

Objawy:

• nagły, ostry, kłujący ból w klatce piersiowej

• kaszel

• duszność

• płytki oddech

• tachypnoe (przyspieszony oddech)

• sinica

• utrata przytomności

• może też wystąpić nagły zgon

Postępowanie:

1. Zapewnienie drożności dróg oddechowych

2. Odbarczenie odmy przez nakłucie ściany klatki piersiowej grubą igłą w drugiej przestrzenie międzyżebrowej w linii środkowoobojczykowej. UWAGA! Tylko przeszkoleni ratownicy mogą wykonać odbarczenie!

3. Poprawienie wentylacji zdrowego płuca poprzez ułożenie poszkodowanego na boku po stronie odmy. Stabilizuje to dodatkowo klatkę piersiową

4. Wezwanie pogotowia ratunkowego

5. Regularna kontrola podstawowych funkcji życiowych

Odma urazowa

Przyczyny:

• uszkodzenie opłucnej przez złamane żebro w przebiegu wypadków komunikacyjnych, upadków z wysokości, masażu pośredniego serca

• uszkodzenie ściany klatki piersiowej przez ciało obce (zakłucie nożem)

• uszkodzenie jatrogenne (powikłanie kaniulacji żył centralnych, biopsji)

Objawy:

• jak w odmie samoistnej

• widoczna rana klatki piersiowej; przedmiot wywołujący odmę może tkwić dalej w ranie

• syk towarzyszący ruchom oddechowym słyszalny w miejscu uszkodzenia ściany klatki piersiowej spowodowany przeciekiem powietrza.

Postępowanie:

1. Udrożnienie dróg oddechowych

2. Otwartą ranę klatki piersiowej zabezpieczyć szczelnym, najlepiej foliowym, jałowym opatrunkiem. Ma to za zadanie zapobiec dalszemu dopełnianiu się odmy. Jeśli nim nie dysponujemy, ranę przykryć ręką lub należy poszukać innego materiału, aby ranę zamknąć.

3. W odmie obustronnej należy najpierw wykonać głębokie wdmuchnięcie powietrza do płuc (patrz: resuscytacja krążeniowo-oddechowa) i na szczycie wdechu założyć opatrunek na rany klatki piersiowej.

4. Ciało obce penetrujące ścianę klatki piersiowej należy pozostawić w miejscu penetracji. Trzeba je ustabilizować tak, aby nie powodowało dalszych uszkodzeń i uszczelnić opatrunkiem ranę wokół.

5. Ułożenie poszkodowanego na chorym boku

6. Wezwanie pomocy

7. Regularna kontrola podstawowych funkcji życiowych

Odma wentylowa

Aby zrozumieć mechanizm tej odmy, najprościej wyobrazić sobie opłucną jako 2 szczelne worki włożone jeden w drugi. W prawidłowo działającym płucu rozciąganie worka zewnętrznego powoduje również rozciąganie tego położonego wewnątrz i powietrze jest dzięki temu zasysane przez górne drogi oddechowe do płuc. Jeśli jednak z zewnętrznym worku zrobimy dziurę, jego rozciąganie spowoduje napływ powietrza przez tą dziurę, a worek wewnętrzny zostanie uciśnięty przez to powietrze i nie dojdzie do zassania powietrza drogami oddechowymi. Tak właśnie powstaje odma wentylowa.

Skutki:

• każdy wdech powoduje dopełnienie się odmy bez możliwości ewakuacji powietrza z opłucnej w trakcie wydechu. Gromadzące się powietrze może nawet spowodować ucisk na stronę zdrową i tam też zaburzać wentylację.

• rosnące ciśnienie w klatce piersiowej zmniejsza powrót krwi żylnej do serca.

Objawy:

• silny, nagły, kłujący ból w klatce piersiowej

• płytki i szybki oddech

• duszność

• sinica

• poszerzone żyły szyjne

• objawy wstrząsu na skutek zmniejszonego powrotu żylnego

• nie leczona może prowadzić do utraty przytomności i zatrzymania krążenia

Postępowanie:

Odbarczenie odmy przez nakłucie ściany klatki piersiowej grubą igłą w drugiej przestrzenie międzyżebrowej w linii środkowoobojczykowej. Na igłę należy nałożyć gumowy balon z niewielkim otworem. W trakcie wdechu opróżniony balon zapobiegnie niekontrolowanemu napływowi powietrza do jamy opłucnowej przez igłę, natomiast w momencie wydechu powietrze będzie mogło się ewakuować przez otwór w balonie.
UWAGA! Tylko przeszkoleni ratownicy mogą wykonać odbarczenie!

---