TURNUS KSM 1°
Temat: CHRZEST
Co to jest chrzest?
Chrzest jest to sakrament, w którym człowiek zostaje włączony w misterium paschalne Chrystusa i we wspólnotę Ludu Bożego przez obmycie wodą i wezwanie Trójcy Przenajświętszej oraz otrzymuje odpuszczenie grzechu pierworodnego i wszystkich grzechów. (por. KKK 1213)
Chrzest jest narodzeniem do nowego życia w Chrystusie. Z godnie z wolą pana jest on konieczny do zbawienia, tak jak Kościół do którego chrzest wprowadza. (KKK1277)
Ustanowienie chrztu
Chrzest jest jednym z siedmiu sakramentów świętych, sakramentem inicjacji chrześcijańskiej.
Zapowiedzi chrztu dostrzegamy już w Starym Testamencie. W liturgii Wigilii paschalnej przy błogosławieństwie wody chrzcielnej Kościół uroczyście przypomina wielkie wydarzenia historii zbawienie, które były już zapowiedziami chrztu (por. KKK1217).
Od początku świata woda, jest źródłem życia i płodności. Jest przyczyną zniszczenia zła i oczyszczenia. Kościół widzi w Arce Noego zapowiedz wody chrzcielnej (por. 1P 3,20).
Przede wszystkim przejście przez Morze Czerwone, będące prawdziwym wyzwoleniem Izraela z niewoli egipskiej, zapowiada wyzwolenie jakie dokonuje się w sakramencie chrztu świętego. (por. KKK 1221).
Przejście przez Jordan również jest uważane za zapowiedz sakramentu chrztu. Po tym wydarzeniu lud Boży otrzymał dar Ziemi Obiecanej.
Wszystkie zapowiedzi Starego Przymierza zostają wypełnione w Chrystusie Jezusie. Rozpoczyna On swoją działalność publiczną od przyjęcia chrztu w Jordanie z rąk Jana Chrzciciela. (por. Mt 3,13)
Sakrament chrztu świętego został ustanowiony przez Pana Jezusa po zmartwychwstaniu gdy daje Apostołom taki nakaz: „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać co wam przykazałem” (Mt 28, 19-20).
Co mówi Pismo Święte na temat chrztu?
Podstawowym tekstem na temat chrztu jest formuła ustanowienia tego sakramentu:
„Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać co wam przykazałem” (Mt 28, 19-20; por. Mk 16,15-18).
Trzeba również zauważyć, że sam Pan Jezus powiedział, że chrzest jest konieczny do zbawienia:
„Kto uwierzy i przyjmie chrzest będzie zbawiony; a kto nie uwierzy będzie potępiony” (Mk 16,16)
Do tajemnicy działania chrztu odwołuje się w wielu miejscach święty Paweł:
- W Liście do Tytusa:
„z miłosierdzia swego zbawił nas przez obmycie odradzające o odnawiające w Duchu Świętym, którego wylał na nas obficie przez Jezusa Chrystusa” (Tt 3,5)
- W Liście do Galatów:
„Bo wy wszyscy, którzy zostaliście ochrzczeni w Chrystusie, przyoblekliście się w Chrystusa” (Ga ,27)
- W Liście do Rzymian:
„Czyż nie wiadomo wam, ze my wszyscy, którzyśmy otrzymali chrzest zanurzający w Chrystusa Jezusa, zostaliśmy zanurzeni w Jego śmierć? Zatem przez chrzest zanurzający nas w śmierć zostaliśmy razem z Nim pogrzebani po to, abyśmy i my wkroczyli w nowe życie - jak Chrystus powstał z martwych dzięki chwale Ojca” (Rz 6,3-4)
Apostołowie wypełniając polecenie Jezusa od początku wykonywania swej misji z funkcją głoszenia Ewangelii wiązali udzielanie chrztu. Przekaz na ten temat możemy znaleźć w Dziejach Apostolskich por. Dz 2,41; 8,25-40; 10,48; 19,4-6; 1Kor 1,12n.
4. Tradycja na temat chrztu i jego udzielania.
W początkach Kościoła chrztu udzielano ludziom dorosłym. apostołowie udzielali chrztu bez jakiegoś dłuższego przygotowania. warunkiem udzielenia chrztu było wyznanie wiary. Z biegiem czasu jak pojawił się problem prześladowań i tak zwanych lapsi, czyli ludzi którzy zapierali się wiary. od tego też czasu zaczęto wydłużać czas przygotowania do chrztu. czas ten został nazwany katechumenatem. początkowo trwał rok potem jeszcze został wydłużony, tak że w III wieku w Aleksandrii za Klemensa Aleksandryjskiego trwał trzy lata. ten właśnie okres trzech lat jest to najbardziej rozpowszechniony czas trwania katechumenatu. katechumenów przygotowywano do chrztu w szkołach katechetycznych. najbardziej znaną Szkołą jest Aleksandryjska Szkoła katechetyczna, do rozsławienie której przyczynił się przede wszystkim Orygenes (ok.183-254). okres katechumenatu rozpoczynał się w I Niedzielę Wielkiego Postu. chrztu udzielano w Wielką Sobotę za trzy lata. ostatni Wielki Post przed chrztem był okresem bezpośredniego przygotowania katechumenów do chrztu. w czasie katechumenatu kandydaci do chrztu odbywali rozmowy tak zwane scrutinia z biskupem, który oceniał, stopień ich wiary i ostatecznie decydował o dopuszczeniu do chrztu. w czasie trwania katechumenatu kandydaci nie mogli jeszcze uczestniczyć w całej Ofierze Mszy świętej. mogli uczestniczyć tylko w liturgii Słowa potem ich wyprowadzano. pierwszy raz uczestniczyli we Mszy dopiero w dniu chrztu. w tym dniu przyjmowali dwa sakramenty. Chrzest jak również po raz pierwszy przystępowali do Komunii świętej.
Z biegiem czasu praktyka ta zaczęła zanikać. od II wieku spotykamy już świadectwa, które mówią nam o chrzcie niemowląt. jednak zwyczaj ten rozprzestrzenił się dopiero znacznie później.
Praktyka katechumenatu stosowana jest dzisiaj szczególnie w krajach misyjnych, chociaż po Soborze Watykańskim II mówi się o powrocie do instytucji katechumenatu w całym Kościele. W ostatnich latach również coraz częściej i w Polsce słyszy się o katechumenacie i chrzcie dorosłych. Dopuszczenie do katechumenatu i jego przebieg są określone w nowych Obrzędach wtajemniczenia chrześcijańskiego dorosłych (por. KKK 1247-1249).
5. Kto może przyjąć chrzest?
Zgodnie z podstawową zasadą nauki Kościoła odnośnie chrztu zdatny do przyjęcia chrztu jest każdy człowiek, który nie został jeszcze ochrzczony. Wynika z tego że chrzest ważnie może przyjąć tylko człowiek nie ochrzczony.
6. Kto udziela chrztu?
W pierwotnym Kościele chrztu udzielali Apostołowie, następnie biskupi. Do VII wieku szafarzami chrztu byli tylko biskupi. Gdy liczba przyjmujących chrzest rosła biskupów wyręczali kapłani a potem diakoni. obrzędy chrztu dzieci stwierdzają, że zwyczajnymi szafarzami chrztu są biskupi, kapłani i diakoni. W razie konieczności, którą jest przede wszystkim śmierć chrztu może udzielić każdy człowiek, nawet nie ochrzczony jeśli tylko ma właściwą intencję.
7. Ważność, godziwość chrztu i sposób jego udzielania.
Do ważnego udzielania chrztu wymagane jest użycie wody naturalnej. Materią nieważną jest krew, ślina, wino, piwo, mleko.
Do godziwego udzielania chrztu woda naturalna powinna być czysta. Poza wypadkami konieczności do chrztu należy udzielać wody święconej.
Chrztu można udzielać poprzez:
trzykrotne zanurzenie jednak musi zezwolić na to Konferencja Episkopatu.
Trzykrotne polanie głowy. Jednak:
woda musi spływać, by oznaczał obmycie, nie może być samo dotknięcie wodą
woda musi dotykać bezpośrednio głowy a nie przez ubranie
polanie na głowie lub innej dostępnej części ciała. Głowa symbolizuje całego człowieka. Gdyby polanie było na innej części ciała chrzest jest wątpliwy i należałoby go powtórzyć.
Polanie musi być dokonane przez tego samego człowieka, który wypowiada formę. Nie może być np. tak, że formę wypowiada kapłan, a polania dokonuje diakon
Formę chrztu podaje sam Pan Jezus: „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać co wam przykazałem” (Mt 28, 19-20).
By forma była ważna musi w sobie zawierać:
osobę szafarza - JA
osobę przyjmującego chrzest - CIEBIE
akt sakramentalny - CHRZCZĘ
jedność natury Boskiej - W IMIĘ
wielość Osób - OJCA, SYNA, DUCHA ŚWIĘTEGO
Obok chrztu z wody można jeszcze wyróżnić chrzest pragnienia i chrzest krwi. (por. KKK 1258)
Katechumeni chociaż jeszcze nie zostali włączeni do Kościoła to jednak przysługują im niektóre prawa takie jak ochrzczonym np. mają prawo do katolickiego pogrzebu
8. Kiedy można udzielić chrztu warunkowo?
Nie zawsze istnieje pewność że ktoś został ważnie ochrzczony, albo w ogóle ochrzczony. W takim wypadku należy najpierw przeprowadzić dokładne badanie w celu usunięcia wątpliwości co do chrztu. Jeżeli mimo badań wątpliwości pozostają to należy udzielić chrztu warunkowo „jeżeli nie jesteś ochrzczony ja ciebie chrzczę.”
9. Skutki sakramentu chrztu.
Widzialne elementy sakramentalnego obrzędu chrztu oznaczają różne jego skutki. Zanurzenie w wodzie mówi o symbolice śmierci i oczyszczenia, a także odrodzenia i odnowienia. Dwoma najważniejszymi skutkami chrztu są oczyszczenie z grzechów i nowe narodzenie w Duchu Świętym. (KKK 1262)
Skutek chrztu lub łaski chrzcielnej jest bardzo bogatą rzeczywistością. Obejmuje ona: odpuszczenie grzechu pierworodnego i wszystkich grzechów osobistych, narodzenie do nowego życia, przez które człowiek staje się przybranym synem Ojca, członkiem Chrystusa, świątynią Ducha Świętego. Przez fakt przyjęcia tego sakramentu ochrzczony jest włączony w Kościół, Ciało Chrystusa, i staje się uczestnikiem kapłaństwa Chrystusa. (KKK1279)
Chrzest wyciska w duszy niezatarte duchowe znamię „charakter”, który konsekruje ochrzczonego do uczestniczenia w chrześcijańskim kulcie religijnym (KKK 1280)