Zagadnienia (przykładowe pytania) na egzamin instruktorski z części ogólnej
Metodyka i teoria wf:
Wymień i opisz metody prowadzenia zajęć ruchowych.
Co to jest kultura fizyczna i z czego się składa?
Opisz metody nauczania ćwiczeń ruchowych.
Opisz podstawowe toki lekcyjne.
Opisz na czym polega: indywidualizacja, intensyfikacja i intelektualizacja zajęć ruchowych.
Opisz formy (sposoby) organizacji zajęć ruchowych lub lekcji wf.
Ad. 1 Wymień i opisz metody prowadzenia zajęć ruchowych.
METODY PROWADZENIA ZAJĘĆ RUCHOWYCH
METODY REPRODUKTYWNE (odtwórcze).
METODY PROAKTYWNE (usamodzielniające).
METODY KREATYWNE (twórcze).
METODY REPRODUKTYWNE (odtwórcze)
Metoda naśladowcza - ścisła.
Metoda zadaniowa - ścisła.
Metoda programowanego uczenia się.
Metoda naśladowcza - ścisła
Nauczyciel/trener stawia uczestników w sytuacji zadaniowej w wyniku nakazów i poleceń. Nauczyciel/trener ściśle określa zadanie - ćwiczenie, a uczestnicy ściśle je odtwarzają (naśladują pokazany ruch).
Metoda zadaniowa - ścisła
Nauczyciel/trener stawia uczestników w sytuacji zadaniowej - ścisłej, tzn. w takiej, w której uczestnicy odczuwają wewnętrzną potrzebę osiągnięcia ściśle określonego celu.
Metoda programowego uczenia się
Metoda jest podobna do zadaniowej - ścisłej. Różnica polega na tym, że program osiągnięcia celu nauczyciel/trener podaje nie „na żywo”, lecz w postaci broszury lub tablic informacyjnych, a uczestnik samodzielnie odtwarza zadanie ruchowe.
METODY PROAKTYWNE (usamodzielniające)
Metoda zabawowa naśladowcza.
Metoda zabawowa klasyczna.
Metoda bezpośredniej celowości ruchu.
Metoda programowanego usprawniania się.
Metoda zabawowa naśladowcza
Nauczyciel/trener stwarza sytuację zadaniową polegającą na wywołaniu u uczestników potrzeby naśladowania określonego przedmiotu, czy zjawiska, którego istotą jest określony ruch. Zadaniem uczestników jest naśladowanie owego przedmiotu czy zjawiska według własnego wyobrażenia i inwencji.
Metoda zabawowa klasyczna
Uczestnicy stawiani są w sytuacji zadaniowej poprzez podanie przez nauczyciela/trenera fabuły zabawy lub przepisów gry i odpowiednie czynności organizacyjne (celem przygotowania terenu zabaw i gier oraz przyborów). W tej sytuacji zachowanie się uczestników jest swobodne i samodzielne. Jedynymi ograniczeniami są fabuła i przepisy.
Metoda bezpośredniej celowości ruchu
Nauczyciel/trener stwarza sytuację zadaniową polecając uczestnikom wykonanie prostego zadania w odpowiednio dobranej pozycji wyjściowej. Celem bezpośrednim dla uczestników jest wykonanie zadania. Właściwy cel znany jest tylko nauczycielowi/trenerowi.
Metoda programowanego usprawniania się
Ćwiczący czuje się w sytuacji zadaniowej, ponieważ odczuwa potrzebę usprawniania się, w wyniku której podejmuje określony program działania (np. na „ścieżce zdrowia”). Rolę regulatora czynności usprawniających sprawuje środowisko (teren, przyrządy itp.). Wykonania konkretnych zadań wymaga pewnej inwencji od uczestników.
METODY KREATYWNE (twórcze)
Metoda ruchowej ekspresji twórczej.
Metoda problemowa.
Metoda ruchowej ekspresji twórczej
Nauczyciel/trener stawia uczestników w sytuacji zadaniowej, którą uczestnicy powinni samodzielnie, twórczo rozwiązać, przy czym każde rozwiązanie zademonstrowane przez uczestnika uważa się za poprawne. Zadania polegają na inscenizacji poszczególnych tematów ruchem i mimiką.
Metoda problemowa
Nauczyciel/trener stawia uczestników w sytuacji problemowej tzn. takiej z którą uczestnicy spotykają się po raz pierwszy i nie znają sposobu jej rozwiązania. Uczestnicy samodzielnie analizują sytuację, tworzą rozwiązanie problemu i weryfikują jego poprawność w praktycznym działaniu.
Ad. 2 Co to jest kultura fizyczna i z czego się składa?
Kultura fizyczna - część kultury społeczeństwa związana z rozwojem fizycznym człowieka, z dbałością o zdrowie, sprawnością, wydolnością fizyczną i piękne ciało. O rozwoju kultury fizycznej decydują:
system wartości
tradycje
światopogląd
wychowanie
przekonania
rozwój nauki
materialny poziom życia
potrzeby indywidualne i społeczne
Kulturę fizyczną tworzy:
wychowanie fizyczne, mające na celu rozwój i podtrzymanie sprawności oraz wytworzenie nawyków,
rehabilitacja ruchowa ma za zadanie przywrócenie utraconego z różnych przyczyn zdrowia lub sprawności fizycznej,
rekreacja jest czynnym wypoczynkiem, zapewnia regenerację sił (fizyczną i psychiczną) przez wykonywanie czynności interesujących przyjemnych, pozbawionych elementów obowiązku
sport wyczynowy zaspokaja potrzebę aktywności ruchowej połączonej z rywalizacją oraz potrzebę dążenia do perfekcji
Ad. 3 Opisz metody nauczania ćwiczeń ruchowych
· Nie specyficzne;
- siłowe,
- poglądowe,
- działania praktycznego.
· Specyficzne;
1 - metoda syntetyczna (całości) - polega na nauczaniu określonej zabawy, gry, ćwiczenia ruchowego w całości, od początku w pełnej formie. W przypadku zabaw i gier ruchowych powinna ona być podstawowa metodą nauczania.
2 - metoda analityczna (części) - polega na nauczaniu poszczególnych elementów zabawy, gry, ćwiczenia ruchowego. Nauczanie rozpoczyna się od elementów prostych, łatwych. Po opanowaniu przez ćwiczących wyizolowanych elementów ruchu, należy przejść do bardziej złożonych, by w efekcie końcowym U opanował daną zabawę, grę, ćwiczenie w całości.
3 - metoda mieszana (syntetyczno - analityczna) - polega w pierwszej fazie na nauczaniu częściami, a następnie w pełnej formie. Może ona polegać także na podziale U na grupy. U mniej sprawni uczą się zabawy, gry, ćwiczenia za pomocą metody analitycznej, by przejść do pełnej formy ćwiczenia. Natomiast U sprawniejsi mogą uczyć się od początku w pełnej formie zabawy, gry, ćwiczenia.
4 - metoda kompleksowa - polega na nauczaniu wyodrębnionych przez N kompleksów ruchowych danej zabawy, gry lub ćwiczenia ruchowego i jest połączeniem poprzednich metod, stosowanym często w celu korygowania błędów w wykonywanym ruchu.
Ad. 4 Opisz podstawowe toki lekcyjne
1. Toki czyste zabaw i gier ruchowych wg Trześniowskiego 1995
Dzieci 7-10 lat |
Dzieci 11-12 lat |
Dzieci powyżej 12 lat |
|
|
|
2. Tok lekcji zabaw i gier ruchowych z ćwiczeniami kształtującymi wg Kalinowskiego 1970.
Część 1: czynności organizacyjno-porządkowe, zabawa ze śpiewem, z lub g orientacyjno-porządkowa.
Część 2.a. ćwiczenia kształtujące - ćwiczenia: ramion, tułowia w płaszczyźnie strzałkowej, nóg, t w płaszczyźnie czołowej, r i n, t w płaszczyźnie poprzecznej, mięśni brzucha, t w płaszczyźnie mieszanej, mięśni grzbietu, równoważne, podskoki.
Część 2.b. z lub g na czworakach lub z mocowaniem, z lub g bieżna, rzutna, skoczna.
Część 3. z ze śpiewem, marsz lub pląs, czynności organizacyjno-porządkowe.
3. Tok lekcji z przewagą ćwiczeń gimnastycznych wg Denisiuka 1964.
Część 1. czynności organizacyjno-porządkowe, z ze śpiewem, z lub g orientacyjno-porządkowa.
Część 2.a. ćwiczenia kształtujące (jw.), z lub g ożywiająca.
Część 2.b. ćwiczenia stosowane i użytkowe - zwinności, siły (zwisy i podpory), równowagi na przyrzadach, skoczności (skoki gimnastyczne), biegi i rzuty.
Część 3. z ze śpiewem lub z, g lub ć uspokajające lub korektywne, czynności organizacyjno-porządkowe.
4. Tok lekcji z i g ruchowych z elementami la
Część 1. czynności organizacyjno-porządkowe, z lub g ożywiająca lub dyscyplinująca, ćwiczenia kształtujące (jw.).
Część 2. z lub g bieżne, rzutne, skoczne.
Część 3. z lub g uspokajająca, czynności organizacyjno - porządkowe.
5. Tok lekcji z i g ruchowych z elementami zespołowych gier sportowych.
Część 1. czynności organizacyjno-porządkowe, z lub g ożywiająca lub dyscyplinująca.
Część 2. a. ćwiczenia kształtujące jw., gra ruchowa.
Część 2.b. z i g ruchowe z elementami techniki danej gry zespołowej, z elementami taktyki,
g drużynowa o charakterze danej gry zespołowej.
Część 3. z lub g o charakterze uspokajającym, czynności organizacyjno-porządkowe.
6. Toki lekcji z i g ruchowych wg Bondarowicza 1982.
Dzieci klas 3-5 |
Z ćwiczeniami gimnastycznymi |
Z grą drużynową |
|
|
|
7. Toki lekcji gier drużynowych.
Z zabawami i grami ruchowymi |
Z ćwiczeniami kształtującymi |
Część 1. czynności org-porz., z lub g orientacyjno-porz. Część 2.1. z lub g na czworakach lub z mocowaniem, bieżna, rzutna, skoczna, z z elementami techniki danej gry drużynowej. Część 2.b. fragment gry z elementami taktyki, g (uproszczona, szkolna, właściwa). Część 3. z lub g o char. uspok., czynności org-porz. |
Część 1. czynności org-porz., z lub g o char. dyscyplinującym lub ożywiającym. Część 2.a. ćwiczenia kształtujące. Część 2.b. fragment gry z elementami taktyki, gra uproszczona, szkolna lub właściwa. Część 3. z lub g o char. uspok., czynności org-porz. |
Ad. 5 Opisz na czym polega: indywidualizacja, intensyfikacja i intelektualizacja zajęć ruchowych
Intelektualizacja w zajęciach wf
Przekazywanie konkretnych wiadomości, wiedzy uczniom. Dostosowywanie do wiedzy odbiorcy (poziomu intelektualnego). Będzie to również dobór środków innych niż ruch (DVD, video, biologia, gazeta, itp.)
Intelektualizacja związana jest z tym, co N mówi do U i okolicznościami przekazywania tych treści. Najczęściej wiąże się tematycznie z:
wiedzą o sobie samym,
relacją człowiek - otoczenie,
wiedzą o sporcie,
wiedzą o możliwościach wykorzystania swoich umiejętności w ramach organizacji czasu wolnego lub innych utylitarnych czynności życia codziennego.
Umiastowska uważa, że współdziałanie wf z wychowaniem intelektualnym odbywa się przez:
realizację świadomego i aktywnego uczestnictwa w procesie nauczania - uczenia się,
wyposażenie U w wiadomości o celach i zadaniach wf, o wpływie ćwiczeń ruchowych na organizm, o treściach związanych z realizacją poszczególnych działów programu nauczania,
realizowanie czynności ruchowych.
Indywidualizacja w lekcji wf
Dostosowanie zadań ruchowych do możliwości U (sprawność U, wiek, płeć, etap edukacji, zainteresowania, warunki psychofizyczne).
Indywidualizacja procesu dydaktycznego w wf jest zadaniem trudnym. Reakcje dzieci są zróżnicowane pod względem rozwoju umysłowego i fizycznego. Różnice te są uzależnione od czynników genetycznych, ale również zależą od postaw, stosunków społecznych i środowiska, w którym dziecko wyrasta.
W procesie lekcyjnym indywidualizacja dotyczy przede wszystkim:
tempa opanowania umiejętności ruchowych,
doboru treści, zadań, metod i form prowadzenia lekcji,
rozwoju sprawności - progresji,
intensywności poczynań związanych z tempem lekcji.
Zadaniem N jest dotarcie do każdego U tak, aby umotywować go do zadań czekających w lekcji. W większości przypadków indywidualizacja związana jest z interakcjami N-U, ale może też dotyczyć konkretnych zadań ruchowych, w których U samodzielnie określają poziom rozpoczęcia ćwiczenia, czy wręcz sami wyznaczają sobie zadania na miarę swoich możliwości.
Intensyfikacja lekcji wf
O zmianach zachodzących w organizmie U decyduje nie tylko rodzaj ćwiczeń, ale także możliwości adaptacyjne do wysiłków czy nastawienie psychiczne do zadań, budowa ciała albo stopień wytrenowania.
Intensyfikacja związana jest z czynnikami motywującymi, takimi jak:
potrzeby osiągnięć zadań postawionych sobie,
potrzeby efektu i odczuwania satysfakcji,
potrzeby stymulacji w dążeniu do samorealizacji.
Zwiększenie intensywności lekcji możliwe jest głównie przez:
skrócenie czasu objaśniania na rzecz pokazu,
skrócenie przerw między ćwiczeniami,
dobór metod i form maksymalnie angażujących U,
dobrą organizację pracy,
interesujący dobór ćwiczeń i zadań do lekcji,
właściwą motywację uczniów.
Ad. 6 Opisz formy (sposoby) organizacji zajęć ruchowych lub lekcji wf.
Najczęściej stosowanymi sposobami organizacji lekcji wf będą:
1 Praca jednym frontem - U jednocześnie wykonują określone zadanie ruchowe identyczne pod względem techniki, liczby powtórzeń, wynikające z przepisów i zasad gry, dyscypliny sportu.
2 Praca w grupach - U są podzieleni na zespoły, a każdy zespół wykonuje inne zadania na swoim stanowisku. N powinien zawsze nadzorować zadanie główne lekcji jako nowe i dopiero poznawane przez U, demonstrując samemu i ucząc ich zasad prawidłowej asekuracji. Nie powinien zapominać jednak o kontrolowaniu wykonywania przez resztę klasy pozostałych zadań.
3 Praca w grupach z ćwiczeniem dodatkowym - przy każdym stanowisku wprowadza się jakieś nowe ćwiczenie dodatkowe, aby skrócić U czas oczekiwania na wykonanie zadania trudniejszego. Ćwiczenie dodatkowe powinno strukturą ruchu być zbliżone do zadania na tym stanowisku, wykorzystując te same grupy mięśni, w przypadku gdy zadanie główne nie jest zbyt obciążające, lub inne grupy mięśniowe, gdy ma ono charakter siłowy i wymaga odpoczynku. Jeśli zadanie główne wymaga dużego wysiłku i koncentracji uwagi, ćwiczenie dodatkowe może mieć wtedy charakter wyrównawczy.
4 Tor przeszkód - umiejętnie dobrany przez N zestaw zadań ruchowych ustawiony w formie toru przeszkód może być stosowany na każdym poziomie i jest łatwy do zorganizowania. Unikamy zadań nowych i zbyt skomplikowanych, jako że szybkość pokonywania toru uniemożliwia prawidłowe opanowanie techniki nowych zadań. Przed rozpoczęciem toru należy dokładnie pokazać kolejne zadania i sprawdzić, czy przeszkody rozstawione są w wystarczającej odległości, aby uniknąć przestojów, czy też osób wpadających na siebie.
5 Forma małych obwodów - strukturę małego obwodu stanowić będzie 3-5 drobnych zadań ruchowych, prowadzących od najprostszego elementu do ostatniego ogniwa, którym jest konkretne zadanie dydaktyczne. Jest to forma wykorzystywana najczęściej przy nauczaniu zadania nowego i złożonego technicznie bądź koordynacyjnie.
6 Praca indywidualna - U posiadają dużą swobodę wybory rozwiązań i często ćwiczą według własnego pomysłu, wykonują różne zadania w trakcie trwania zabawy, gry, ćwiczenia ruchowego, forma ta jest związana z twórczymi metodami realizacji zadań ruchowych.
7 Sposób mieszany - następuje wykorzystanie różnych sposobów organizacji na jednej lekcji zabaw i gier ruchowych czy lekcjach gimnastyki bądź gier zespołowych, w których N planuje inny sposób organizacji w czasie ćwiczeń kształtujących i całkiem odmienny sposób w trakcie realizacji zadań głównych lekcji
Metody - formy prowadzenia zajęć:
· forma ścisła,
· forma zabawowa,
- właściwa,
- naśladowcza,
- opowieści ruchowej,
· forma improwizacji ruchowej,
· forma zadaniowa (bezpośredniej celowości ruchu),
· forma współzawodnictwa,
· forma obwodowo - stacyjna,
· forma wielozadaniowa.
5