Red. Pilch T., Lepalczyk I.: Pedagogika społeczna. Żak. Warszawa 1995.

METODA GRUPOWA

Zasady pracy grupowej:

1. Uruchomienie w grupie wzajemnej pomocy; stworzenie systemu wzajemnej pomocy.

Prowadzący grupę musi skoncentrować się na pomaganiu uczestnikom grupy w staniu się systemem wzajemnej pomocy. Głównym źródłem pomocy dla każdego członka grupy są inni, indywidualnie i zbiorowo. Zatem zasadniczą sprawą jest przyswojenie członkom tej idei i uruchomienie w grupie wzajemnej pomocy.

2. Rozumienie i wykorzystywanie w pracy grupowej procesu grupowego.

Zasadą jest rozumienie i wykorzystywanie w pracy grupowej procesu grupowego, czyli dynamicznej sekwencji zdarzeń pojawiających się w życiu każdej grupy, a polegających na wspólnym rozwiązywaniu problemów, wyrażaniu stosunku emocjonalnego do i wobec innych, kształtowaniu wzorów stosunków interpersonalnych, wpływaniu na innych. W przebiegu procesu grupowego pojawiają się zarówno czynniki korzystne jak i niekorzystne dla realizacji celów jednostkowych. W pracy grupowej należy dążyć do maksymalizacji czynników korzystnych i minimalizacja niekorzystnych oraz uczyć członków tego samego.

3. Dążenie do wzmocnienia zdolności uczestników do funkcjonowania samodzielnego i autonomicznego jako jednostki i jako grupy.

4. Nauczenie uczestników grupy wykorzystywania doświadczenia grupowego do funkcjonowania w różnych sytuacjach grupowych w życiu realnym.

Proces grupowy i techniki jego usprawniania:

1. Tworzenie grupy.

Na tym etapie ludzie z różnymi oczekiwaniami i doświadczeniami, potrzebami wkraczają do na ogół nie znanej sobie zbiorowości innych, aby stworzyć grupę. Naturalne zjawiska zachodzące na tym etapie są potrzebne w kształtowaniu się grupy, ale ich przebieg może jej powstanie utrudnić lub nawet uniemożliwić.

Najważniejsze z takich zjawisk:

• Nowi uczestnicy szukają poszczególnych jednostek, do których czują sympatię i z którymi mogliby się „trzymać”. Ludzie ostrożnie badają jak dalece mogą się zbliżyć z innymi i zaangażować w cele grupowe. Znajdują się też antypatie. Jeśli grupa powstaje z ludzi znajdujących się wcześniej np. w szkole lub różnych instytucjach zamkniętych, odtwarzają się w pewnym zakresie wcześniejsze więzy interpersonalne, czasem nawet w postaci podgrup lub klik (te zjawiska utrudniają integrację).

• Występować może skłonność uczestników do podporządkowania się lub nawet zależności od pracownika prowadzącego grupę, co sprzyja narzucanie przezeń jego własnej koncepcji celów.

• Uczestnicy starają się znaleźć dla siebie miejsce w formalnej strukturze grupy. Jednostki ekstrawertywne w tym okresie mogą uzyskać autorytet tylko dlatego, że łatwiej im zabrać głos, a nie dlatego, że wnoszą wartości ważne dla grupy ze względu na jej cele.

Zadania pracownika prowadzącego grupę zaczynają się jeszcze przed zgromadzeniem przyszłych członków na pierwsze spotkanie. Decydujące, oprócz spraw organizacyjnych, zapewnienia środków działania itp., jest poznanie środowiska, z którego rekrutować się będzie grupa oraz skuteczne rozpropagowanie jej celów. W ciągu pierwszego spotkania pracownik winien kolejno zrealizować następujące zadania:

1. ułatwiać poznawanie się ludzi, stwarzać od początku okazje do współdziałania poszczególnych osób z innymi;

2. wyjaśnić wyraźnie cel tworzenia grupy z punktu widzenia organizatora placówki oraz przeprowadzić dyskusję, w której wszyscy mogliby się do tego ustosunkować oraz ujawnić i poznać swoje oczekiwania;

3. przedyskutować i ustalić „prawo” obowiązujące w grupie praz wzajemne zobowiązania, jakich muszą się podjąć: placówka, pracownik, prowadzący grupę oraz uczestnicy grupy (zawarcie kontraktu);

4. przedyskutować program i metody pracy, które mogą być użyte, rozważyć, co ma się zdarzyć na następnych spotkaniu;

5. przedstawić własną koncepcję swojej roli i sposoby pracy z grupą;

6. rozpocząć kształtowanie norm i wartości grupowych np. przedstawiając założenie wzajemnej pomocy i współodpowiedzialności za sukcesy i porażki w osiąganiu celu;

7. dbać o to, aby wszyscy mogli „zaistnieć w grupie” i dać innym poznać swoje silne strony.

2. Stabilizacja struktury i normy grupy.

Jest to etap krytyczny dla dalszego istnienia i rozwoju grupy. Teraz kształtują się sposoby funkcjonowania, które później będą przesądzać o jej efektywności w realizowaniu celów.

Oto najważniejsze zjawiska zachodzące w tym etapie:

1. poszczególni uczestnicy podejmują działania, które mają im zapewnić pożądane miejsca w strukturze grupy; kształtuje się hierarchia grupy;

2. członkowie grupy pokonawszy początkowe obawy przed odrzuceniem, zaczynają się obawiać utraty własnej indywidualności; pojawia się niepewność tego co jednostka może osiągnąć dzięki grupie i jak grupa może jej pomóc;

3. reakcje członków na zachowania zgodny czy niezgodne z formalnymi normami zachowań w grupie; funkcjonalne lub niefunkcjonalne względem celów zachowania osób, które posiadają autorytet, kształtują normy faktycznie przestrzegane.

3. Realizacja celu grupowego

4. Ocena działania i decyzja o dalszym istnieniu lub rozwiązaniu

---