Wyższa Szkoła Policji
w Szczytnie
Praca zaliczeniowa
Polityka penitencjarna
a Policja
asp.szt. Krzysztof Michalski
mł.asp. Jacek Stelmach
sierż.szt. Mirosław Sikorzyński
Rozważając problem polityki penitencjarnej w odniesieniu do zadań jakie w tym kontekście ma do spełnienia Policja, zacząć należy od wyjaśnienia pojęcia polityki karnej, która swoim zakresem obejmuje „politykę penitencjarną”.
„Polityka karna” jest to działanie zmierzające do dostosowania kary do rodzaju i okoliczności przestępstwa oraz osobowości, aby przyczyniło się ono do spełnienia zadania ochrony społeczeństwa, a jednocześnie gwarantowało powrót skazanego do życia w społeczeństwie. W polityce karnej można dostrzec zarówno elementy profilaktyki kryminalistycznej, jak i profilaktyki kryminologicznej. Natomiast profilaktyka penitencjarna ma na celu samo wykonanie kary, tj. takie ukształtowanie warunków jej przebiegu, aby w optymalnym stopniu zrealizować funkcje resocjalizacji. W XX wieku wykonanie kary pozbawienia wolności zostało podporządkowane wychowawczym celom kary, co przejawia się ograniczeniem dolegliwości z niej wynikających. Uznano, że samo pozbawienie człowieka wolności jest wystarczającą dolegliwości. W związku z czym nie ma potrzeby jej wzmacniania poprzez dodatkowe oddziaływania obciążające.
W celu spełnienia powyższych postulatów, profilaktyka penitencjarna sprowadza się do samego wykonania kary i ma wyłącznie na celu ukształtowanie takich warunków jej przebiegu, aby w optymalnym stopniu zrealizować funkcję resocjalizacji. Może się to sprowadzać do trzech zasad:
zasady indywidualizacji- która polega na tym, że dostosowuje się metody profilaktyki do rodzaju i okoliczności przestępstwa, motywu i sposobu działania przestępnego,
zasady kompleksowości- która polega na tym, że stosuje się wielopłaszczyznowo różne metody profilaktyki,
zasady systematyczności- która polega na ciągłym stosowaniu metod profilaktycznych a zaprzecza stosowaniu doraźnych akcji profilaktycznych.
Niezbędnym warunkiem efektywności metod profilaktyki penitencjarnej jest koordynacja działań organów państwowych. Szczególną rolę do odegrania w tym zakresie ma Policja. Współczesna Policja, bowiem nie może być tylko organem represji, ale musi zaznaczyć swój aktywny udział w zakresie zwalczania przestępczości. Ta aktywność Policji powinna zmierzać w trzech kierunkach:
operatywnym;
badawczym;
instruktażowym.
Ad. a
W zakresie zadań operatywnych należy wyróżnić formy pracy obserwacyjno-wywiadowczej i informacyjno-rozpoznawczej. Dla działalności profilaktycznej ważne jest prowadzenie skutecznego rozpoznania środowisk przestępczych, poprzez korzystanie ze współpracy z informatorami, zdobywanie wiadomości o zamierzonych akcjach przestępnych, melinach itp.
Podstawę działalności profilaktycznej stanowią również wyniki obserwacji m.in. osób poprzednio karanych, zwolnionych z zakładów karnych, recydywistów, a także osób, których tryb życia uzasadnia przypuszczenie, że prowadzą działalność przestępczą. Duże znaczenie w tym zakresie ma wykorzystanie systemu ewidencji policyjnej.
Uwaga organów Policji powinna być ponadto skierowana na miejsca przebywania osób podejrzanych, wcześniej karanych, innymi słowy osób pozostających w zainteresowaniu Policji. Typowanie tych miejsc jest oparte na codziennej ocenie meldunków o wszystkich zgłoszonych i ujawnionych przestępstwa z danego terenu. Pozwala to na określenie geografii kryminalnej i stanowi podstawę do planowania prawidłowej dyslokacji sił i środków w celu zapobiegania występującym na danym terenie przestępstwom.
Ważne znaczenie profilaktyczne ma również patrolowanie przez policjantów miejsc zagrożonych różnego rodzaju przestępczością.
W ramach służby patrolowej oprócz funkcji profilaktycznych, policjanci powinni wykonywać zadania o -charakterze represyjnym, np. zatrzymywać osoby podejrzane, osoby przebywające na wolności
Ad. b
Od dłuższego czasu organy Policji podejmują lub inicjują różnorodne badania naukowe w dziedzinie profilaktyki. Generalnie mają one na celu, aby tworzyć takie mechanizmy, które pozwolą ograniczyć przestępczość, a jednocześnie wpłyną na redukcję powrotności do przestępstwa.
Ad. c
Działalność instruktażowa Policji polega na oddziaływaniu na obywateli w tym kierunku, aby postępowali oni w sposób utrudniający przestępcom ich działalność. Policja w tym zakresie napotyka na pewne trudności, bowiem przyjmowanie porad Policji przez społeczeństwo jest utrudnione. Szczególną trudność napotyka się w dotarciu do społeczeństwa. Duże znaczenie w tym zakresie powinny mieć środki masowego przekazu (radio, prasa, telewizja), mogą one bowiem upowszechniać informacje o metodach działania sprawców i możliwościach uniknięcia skutków przestępstwa.
Te zadania Policji, o których wcześniej mówiliśmy mają za zadanie zapobieżenie narastania atmosfery zagrożenia w społeczeństwie. W takiej atmosferze ludzie zaczynają się organizować. Przestają wychodzić z domu po zmroku. Pojawiają się powszechne żądania zaostrzenia prawa, ale tego nie osiągnie się bez woli państwa w zakresie wzmocnienia instytucji organów ścigania.
Poprawy stanu bezpieczeństwa nie można osiągnąć natychmiast. Jest to proces długofalowy, niezmiernie złożony. Wymaga on współpracy i zaangażowania wielu instytucji i organów państwowych w organizacji fachowej „profilaktyki międzyresortowej”.
Bibliografia
Błachut J., Gaberle A., Krajewski K.: Kryminologia. Gdańsk 1999, Wyd. Info-Trade.
Hołyst B.: Kryminologia. Warszawa 2000, PWN.
Hołyst B.: Kryminalistyka. Warszawa 2000, PWN.
Lernell L. Zarys kryminologii ogólnej. Warszawa 1973, PWN.
Siedlecka E.: Nakręcanie spirali -wywiad z profesorem Janem Widackim. (w:) „Gazeta Wyborcza” z dnia 29 maja 2001 r.
B. Hołyst: Kryminalistyka. PWN, Warszawa 2000, s. 1109.
2
Polityka penitencjarna a Policja
10
Szczytno 2001
Wyszukiwarka