Zdrowa postawa to wspólna sprawa. Program profilaktyki i korekcji wad postawy dla dzieci 5 i 6 letnich
SPIS TREŚCI
1. Wstęp
2. Zadania i cele programu
3. Plan pracy i realizacji programu
4. Schemat postępowania korekcyjnego
5. Spodziewane rezultaty
6. Zakończenie
7. Literatura
1. Wstęp
Na podstawie własnych obserwacji można powiedzieć, że postawa ciała jest cechą charakterystyczną każdego człowieka. Na ogólne wrażenie składają się sylwetka, uzależniona
w znacznym stopniu od budowy ciała, a także sposób „trzymania się” i poruszania człowieka.
Gdy jesteśmy zadowoleni, pozytywnie nastawieni do życia, podświadomie prostujemy tułów, unosimy głowę, ruchy ciała i chód mamy lżejsze, bardziej sprężyste. W stanach przygnębienia, złego samopoczucia psychicznego lub fizycznego, pochylamy głowę i tułów do przodu, wysuwamy barki i brzuch, opuszczamy barki.
Sylwetka człowieka może przyjąć postawę czynną lub bierną. Ze zdrowotnego punktu widzenia wartościowa jest oczywiście postawa czynna.
W utrzymaniu charakterystycznej dla człowieka postawy ciała istotną rolę odgrywa nawyk ruchowy. Może to być nawyk prawidłowej bądź nieprawidłowej postawy ciała. Na przykład pozycja stojąca z ugiętą jedną, stale tą samą nogą stwarza warunki niekorzystne dla kręgosłupa. Utrzymywanie się takiego przyzwyczajenia może przyczynić się do powstania wady postawy. Ciągłe siadanie podczas zabaw w tzw. pozycji „W” przyczynić się może do powstania nieestetycznych i bolących wad postawy w obrębie kończyn dolnych. Dlatego tak ważne jest, by już w wieku przedszkolnym kształtować nawyk prawidłowej, czynnej postawy ciała, którą należy pielęgnować w życiu dorosłym.
Program profilaktyki i korekcji wad postawy z uwzględnieniem ryzyka dysleksji dla dzieci 5 i 6 letnich „ Zdrowa postawa to wspólna sprawa” skierowany jest do dzieci nie wymagających jeszcze postępowania rehabilitacyjnego. Są to dzieci, u których wady postawy są wynikiem słabego umięśnienia, dystonii mięśniowej oraz nieprawidłowego nawyku w utrzymywaniu postawy ciała.
Zajęcia gimnastyki korekcyjnej same w sobie nie stanowią dziecku atrakcji. Pozycje wyjściowe, często trudne do utrzymania we właściwej postawie prowadzą do znużenia młodego organizmu. Warto urozmaicić czas poświęcony na ruch wprowadzając dodatkowe ćwiczenia stymulujące móżdżek. W Wielkiej Brytanii powstał ośrodek D.D.A.i T.CENTER badający przyczyny dysleksji. Wysunięto tezę, że powodem dysleksji są zaburzenia funkcjonowania móżdżku, a nie tylko zaburzenia procesów myślenia. Odkryto związek między opóźnieniem rozwoju móżdżku
a zaburzeniami równowagi. Przekłada się to na koordynację ruchową, której istotny czynnik stanowi orientacja w schemacie ciała oraz przestrzeni. Świadomość ciała i przestrzeni rozwija się intensywnie w okresie wczesnego dzieciństwa, aby w dojrzałej formie stać się podstawą kształtowania złożonych czynności psychoruchowych takich jak mowa, czytanie, pisanie, liczenie. Wprowadzenie ćwiczeń koordynacyjnych i równoważnych do zajęć w przedszkolach może zapobiec zatem późniejszym problemom edukacyjnym.
2. Zadania i cele programu
Zadaniem niniejszego programu jest wspieranie i kierowanie aktywnością ruchową dziecka
w wieku przedszkolnym w taki sposób, aby przeciwdziałać pogłębianiu się stwierdzonym przez specjalistów deformacjom w postawie ciała, wyrównywać odchylenia fizjologiczne, a także wspomagać wszechstronny rozwój psychoruchowy, by ułatwić dziecku funkcjonowanie
w rzeczywistości szkolnej.
Cele programu:
1. Umożliwienie uczestniczenia w zajęciach gimnastyki korekcyjnej dzieciom zakwalifikowanym przez nauczyciela specjalistę lub lekarza.
2. Uświadomienie dziecku i jego rodzicom przyczyn i skutków wad postawy.
3. Korekcja istniejących wad.
4. Zapobieganie pogłębianiu się wad postawy.
5. Kształtowanie odruchu prawidłowej postawy.
6. Wszechstronny i harmonijny rozwój organizmu.
7. Wytworzenie silnego gorsetu mięśniowego.
8. Zwiększenie pojemności życiowej płuc.
9. Wdrożenie do rekreacji ruchowej.
10. Wyrobienie koordynacji ruchowej i poczucia równowagi.
11. Przeciwdziałanie dysleksji
3. Plan pracy i realizacji programu
1. Przeprowadzenie oględzin ortopedycznych w grupie 5 i 6 latków, wyłonienie dzieci na gimnastykę korekcyjną.
2. Informacja dla rodziców o zakwalifikowaniu ich dzieci na ćwiczenia korekcyjne, ewentualne skierowanie do lekarza ortopedy w celu potwierdzenia diagnozy.
3. Zapoznanie dzieci z regulaminem korzystania z holu przedszkolnego.
4. Realizacja treści programowych w oparciu o schemat postępowania korekcyjnego oraz wykonywanie ćwiczeń stymulujących móżdżek.
5. Przygotowanie zestawów ćwiczeń domowych dla rodziców; spotkania instruktażowe z rodzicami.
6. Gazetka ścienna dla rodziców o wadach postawy i ich zapobieganiu.
7. Spotkanie instruktażowe z wychowawczyniami grup 5 i 6 latków nt. „Jak dbać o prawidłową postawę dziecka”.
8. Wykonywanie codziennych 10-minutowych ćwiczeń poprawiających koordynację ruchową i równowagę w grupach 5 i 6 latków.
9. Ewaluacja sprawności motorycznych oraz postawy ciała w czerwcu.
4. Schemat postępowania korekcyjnego
W postępowaniu korekcyjnym należy uwzględnić trzy podstawowe kierunki działania:
- Morfologiczny - polegający na likwidacji dystonii mięśniowej i wytworzeniu silnego gorsetu mięśniowego
- Fizjologiczny - nauczenie przyjmowania postawy skorygowanej i utrwalenie nawyku poprawnej postawy
- Środowiskowy - zapewnienie odpowiednich, sprzyjających likwidacji wady warunków życia i pracy dziecka
1. Uświadomienie dziecku i jego rodzicom obecności wady i wynikających z tego zagrożeń.
2. Ustalenie i zapewnienie optymalnych warunków toru środowiskowego:
- nie przeciążanie dziecka pracą,
- zapewnienie odpowiednich warunków pracy (krzesło, stolik, oświetlenie),
- zapewnienie możliwości zabawy i gier ruchowych na świeżym powietrzu,
- zapewnienie odpowiedniej ilości i warunków snu,
- prawidłowe odżywianie,
- ćwiczenia korekcyjne w domu.
3. Rozciągnięcie mięśni przykurczonych:
- w początkowym okresie powinny dominować ćwiczenia rozciągające bierne,
- kierunek ruchów rozciągających powinien uwzględniać aktonowość budowy mięśnia,
- rozciągając mięsień i oddalając jeden z jego przyczepów należy ustabilizować drugi przyczep mięśnia.
4. Nauka przyjmowania postawy skorygowanej:
- zaczynamy od przyswojenia dziecku korekcji cząstkowych (ustawienie głowy, cofnięcie barków, zmniejszenie kifozy piersiowej, uwypuklenie klatki piersiowej), następnie przez ich łączenie dążymy do osiągnięcia korekcji całościowej,
- naukę rozpoczynamy od pozycji odciążających kręgosłup od ucisku osiowego (leżenia, klęki podparte) i stopniowo przechodzimy do siadu i stania,
- umożliwiamy początkowo kontrolę postawy przez przyleganie ciała do stałej płaszczyzny (podłoga, ściana), a następnie kontrolę wzrokową w lustrze, na koniec - przy wykorzystaniu czucia głębokiego.
5. Wzmacnianie mięśni osłabionych:
- mięśnie osłabione powinny być wzmacniane w postawie skorygowanej - w pozycji zbliżenia ich przyczepów,
- postawa skorygowana powinna być utrzymywana przez cały czas ćwiczenia,
- stosowane obciążenie nie powinno powodować utraty korekcji,
6. Wyrabianie nawyku postawy prawidłowej.
Wyrabianie nowego nawyku - postawy skorygowanej - powinno odbywać się nie tylko na zajęciach gimnastyki korekcyjnej, lecz również podczas innych zajęć oraz w domu. Dziecku powinno się stale przypominać o konieczności korekcji postawy. Coraz dłuższe, kontrolowane przebywanie w postawie poprawnej, możliwe dzięki coraz silniejszym mięśniom posturalnym, z czasem doprowadza do automatyzacji odruchu postawy skorygowanej.
Ćwiczenia stymulujące móżdżek poprawiające równowagę i koordynację ruchową:
• leżenie lub siedzenie na dużej piłce,
• leżenie lub siedzenie na dużej piłce z zadaniem dodatkowym np.: wznos ramion w górę, w przód, skierowanie wzroku w sufit itp.,
• rzucanie woreczkiem dokładnie na środek krążka położonego przed ćwiczącym,
• ćwiczenia paluszkowe np.: dotykanie kciukiem kolejno każdego palca,
• marsze w miejscu z wysokim unoszeniem kolan,
• marsze robota,
• przerzucanie woreczka z ręki do ręki,
• marsze wokół krzesła z jednoczesnym patrzeniem w sufit,
• bieg dookoła krzesła wzrok skierowany przed siebie,
• bieg w miejscu przez 1 minutę,
• bieg i rzut woreczka,
• przekładanie woreczka z ręki do ręki pod naprzemiennie unoszonym kolanem,
• stanie na chybotliwym podłożu.
5. Spodziewane rezultaty
1. Dziecko świadomie dba o poprawną postawę ciała oraz potrafi ją skorygować.
2. Ograniczenie występujących wad postawy u dzieci uczęszczających na gimnastykę korekcyjną.
3. Dziecko potrafi bezpiecznie współpracować z partnerem i zespołem podczas ćwiczeń.
4. Dziecko potrafi manipulować podczas ćwiczeń (rzuty, chwyty, tocznie, zwijanie, itp.).
5. Dziecko wie jak korygować sylwetkę podczas posiłków, przy zabawie, w chodzeniu, siedzeniu na dywanie, itd.
6. Dziecko potrafi samodzielnie wykonać kilka ćwiczeń korekcyjnych.
7. Dziecko wykazuje zainteresowanie aktywnością ruchową.
8. Poprawa koordynacji ruchowej i równowagi u dzieci objętych programem.
6. Zakończenie
Program profilaktyki i korekcji wad postawy z uwzględnieniem ryzyka dysleksji dla dzieci 5 i 6 letnich „Zdrowa postawa to wspólna sprawa”, opracowany został do realizacji na rok szkolny 2008/09 w Przedszkolu Samorządowym nr 26 Integracyjnym w Białymstoku, dla dzieci 5 i 6 letnich w wymiarze 30 minut tygodniowo dla każdej z grup. Osobą odpowiedzialną za realizację projektu jest nauczyciel rehabilitacji ruchowej oraz wychowawczynie w/w oddziałów wiekowych.
7. Literatura
Maria Kutzner-Kozińska: Dbaj o prawidłową postawę ciała dziecka. Warszawa 1995. WSiP
Sławomir Owczarek: Atlas Ćwiczeń Korekcyjnych. Warszawa 1998. WSiP
Kinga Bulińska: Dysleksja i ruch. Życie Szkoły. 2006, nr 4