BLONICA (Diphteria)

Etiologia: Maczugowiec błonicy (Corynebacterium diphteriae) - G + pał.

Patogeneza:

• zm. miejscowe: gł. w gardle, krtani i nosie, rzadziej na skórze, spojówkach i bł. śl. narz. płc., połączone z odczynem zapalnym o char. wysiękowo-włóknikowym. Charakterystyczne jest powstanie błon rzekomych;

• zm. ogólne: zależą od działania egzotoksyny, która ma powinowactwo gł. do UN (układ b-t-p serca, nadnercza, demielinizacja Obw.UN).

Epidemiologia:

zakażenie gł. drogą kropelkową, bezpośr. kontakt, przez uszkodzoną skórę;

źródłem zakażenia może być chory lub nosiciel;

okres wylęgania 2-6 dni;

okres zaraźliwości 1-2 dni przed wyst. obj. i do uzyskania „-” wyników bad. lab..

Obraz kliniczny:

• błonica gardła

• postać umiejscowiona - u dorosłych, obraz anginy nieżytowej lub włóknikowej, zaczerwienienie, obrzęk migdałków, zwykle samoistnie ustępuje;

• postać zatokowa - obraz anginy paciorkowcowej, białawe naloty na migdałkach, po usunięciu krwawi, obrzmiałe okol. węzły, gor. do 38°C, blady, ↑HR nieproporcjonalnie do temp., mdły zapach z ust;

• postać postępująca - naloty szerzą się poza migdałki, mogą szerzyć się w kierunku krtani (obraz krupu wtórnego), cięższy stan og., ból gardła, trudności w połykaniu (uszkodzenie n. IX, X), okol. węzły chł. duże i bolesne, temp. 39-40°C, tętno bardzo szybkie, porażenie podniebienia miękkiego, białkomocz, zab. pracy serca;

• postać toksyczna - ciężka, rokowanie niepewne, naloty na migdałkach tworzą jednolitą błonę, kolor brudno-szary lub zielonkawy, gnilny zapach z ust, stan og. ciężki, blady, podkrążone oczy, tętno szybkie i słabo wypełnione, skóra wilgotna, temp. 38-40°C, apatia, szyja Nerona (powiększenie węzł. chł. → wyrównanie zarysów szyi), uszk. mięśnia sercowego (pow. sylwetki, głuche tony, szmer skurczowy, zab. rytmu i przewodnictwa), porażenie nn. obw., przez 2-3 mies. ryzyko nagłego zgonu!

• postać hipertoksyczna - dołączają się zab. hematologiczne: granulocytopenia, obj. skazy krwotocznej (uszk. szpiku i nacz. włos.), zgon zwykle w 7-10 dniu choroby.

• błonica krtani (dławiec, krup) - bardzo rzadka, szczeg. niebezp. u dzieci, błony rzekome na wewn. pow. krtani, kaszel szczekający, chrypka, bezgłos, duszność, niepokój, pozostałe obj. jw.

• błonica nosa - postać izolowana gł. u niemowląt, wydzielina śluzowo - krwista z nosa, zwykle bez gorączki, nadżerki w okol. nozdrzy, zwykle niepowikłana;

• błonica skóry - rzadko w klimacie umiark., zakażenie przyranne, wysztancowane, płaskie owrzodzenia, brzeg zwykle podminowany, gojenie powolne, częściej powikł. toks..

Rozpoznanie:

nieproporcjonalnie ciężki stan w stosunku do stwierdzonych zmian, decyduje wynik bad. lab..

Różnicowanie:

anginy, mononukleoza zak., ostre podgłośniowe zap. krtani.

Leczenie:

• zawsze sur. p/błonicza: bł. nosa - 10-20 tys.j., bł. krtani - 20-40 tys.j., bł. gardła
  20-60 tys.j.

• penicylina 1-3 mln.j./d, erytromycyna 20-50 mg/kg, co 6h, przez 7-10 dni;

• witaminy: C, B₁, B₂, B₆, B₁₂

• rzadko GKS (przewaga obj. hiperergicznych);

• intubacja, wspomaganie oddechu w razie potrzeby;

Zapobieganie:

obowiązkowe szczepienia wg kalendarza szczepień:

• DTP s.c. - 2 mż, przełom 3-4 mż, 5 mż, 16-18 mż,

• DT s.c. - 6 rż. (1 dawka przypominająca)

• Td s.c. - 14 rż., 19 rż.

szczepienia osób z grup podwyższonego ryzyka:

• prac. sł. zdr., osoby z możliwą stycznością z błonicą (np. celnicy, turyści itp), osoby 20-29 lat ze wschodnich województw przygranicznych

szczepienia zalecane:

• dorośli co 10 lat

---