Alfred Radcliffe - Brown
O pojęciu funkcji w naukach społecznych
Stosowanie pojęcia funkcji do społeczeństw opiera się na analogii pomiędzy życiem społecznym, a organicznym.
„Funkcję” instytucji społecznej definiował Durkheim jako odpowiedniość między nią, a potrzebami organizmu społecznego. Radcliffe - Brown postuluje tutaj, aby słowa „potrzeby” używać w znaczeniu „koniecznego warunku istnienia”. Wszelkie bowiem próby stosowania pojęcia funkcji w naukach społecznych wymagają założenia, że istnieją konieczne warunki istnienia społeczeństw ludzkich, tak jak istnieją one dla organizmów zwierzęcych (i że odpowiedni rodzaj badania naukowego pozwala je odkryć)
Analogie pomiędzy życiem organicznym, a społecznym:
Organizm zwierzęcy - skupisko komórek i płynów międzykomórkowych powiązanych z sobą w zintegrowaną całość - nie jest agregatem wyżej wymienionych elementów. System zależności stanowi strukturę organiczną. Zatem organizm posiada strukturę. Dwa dojrzałe osobniki tego samego gatunku posiadają taką samą strukturę i są założone z podobnych (jeśli nie identycznych elementów). Tak zdefiniowana struktura jest więc zespołem zależności pomiędzy odrębnymi jednostkami - struktura komórki jest zespołem stosunków pomiędzy molekułami, a struktura atomu zespołem zależności pomiędzy elektronami i protonami. Organizm, jak długo żyje, tak długo zachowuje w pewnym stopniu ciągłlość struktury, chociaż nie zachowuje pełnej identyczności swych części składowych - struktura jest nieustannie odtwarzana.
Życie organizmu to funkcjonowanie jego struktury. Ciągłość struktury zachowana jest przez ciągłość funkcjonowania.
Funkcją procesu jest rola, jaką odgrywa w organizmie jako całości - np. komórka lub organ spełnia czynności, a te spełniają funkcje.
Trzy grupy problemów związanych z badaniami życia organicznego - wynikające z jego właściwości:
Morfologia - jakiego rodzaju struktury organiczne istnieją, jakie wykazują podobieństwa i różnice, jak można je klasyfikować?
Fizjologia - jak w ogólności funkcjonują struktury organiczne (jaka jest natura procesów życiowych)?
Rozwój - jak powstają nowe typy organizmów?
Społeczeństwo - badając społeczności pierwotne, takie jak plemię afrykańskie, czy australijskie, wykrywamy istnienie struktury społecznej. Poszczególne osobniki ludzkie powiązane są określonym zespołem stosunków społecznych w zintegrowaną całość. Zmiany dotyczące jednostek nie niszczą ciągłości struktury społecznej, podobnie jak w przypadku struktury organicznej. Jednostki mogą opuszczać środowisko społeczne - np. śmierć - lub do niego wchodzić - np. narodziny. Ciągłość struktury zachowana jest dzięki procesowi życia społecznego, czyli czynnościom i wzajemnym oddziaływaniom poszczególnych osobników ludzkich, oraz zorganizowanych grup w które się łączą. Społeczne życie zbiorowości określamy tutaj jako funkcjonowanie struktury społecznej. Funkcja dowolnej powtarzającej się czynności, takiej jak karanie zbrodni czy ceremonia pogrzebowa - to rola jaką pełni ona w całości życia społecznego, a więc wkład w utrzymanie ciągłości strukturalnej.
Trzy grupy problemów związanych z badaniami życia społecznego - wynikające z jego właściwości:
Morfologia społeczna - jakiego rodzaju struktury istnieją, jakie są między nimi podobieństwa, a jakie różnice, jak należy je klasyfikować.
Fizjologia społeczna - jak funkcjonują struktury społeczne?
Rozwój - jak powstają nowe typy struktur społecznych?
Dwa momenty, w których analogia organizmem, a społeczeństwem załamuje się:
Strukturę organiczną można obserwować niezależnie od jej funkcjonowania. W społeczeństwach ludzkich strukturę społecznie jako całość można obserwować tylko w jej funkcjonowaniu. Pewne cechy - jak rozmieszczenie geograficzne osobników i grup można obserwować bezpośrednio, jednak większość stosunków społecznych, stanowiących jako całość strukturę, objawia się jedynie w ramach czynności społecznych w których te stosunki występują. Wynika więc z tego, że nie da się ustanowić morfologii społecznej niezależnie od fizjologii.
Organizm zwierzęcy w ciągu swego życia nie przeobraża się strukturalnie. Krowa nie stanie się hipopotamem. Społeczeństwa natomiast w toku swej historii mogą i rzeczywiście zmieniają swój typ strukturalny nie tracąc ciągłości
Funkcja jest wkładem czynności cząstkowej do czynności całości, której jest częścią. Wkład do całości życia społecznego jako funkcjonowania całości systemu społecznego jest funkcją poszczególnego zwyczaju społecznego. Pogląd ten zakłada, że system społeczny charakteryzuje się swoistą jednością - jednością funkcjonalną. Możemy to zdefiniować jako sytuację, kiedy wszystkie części systemu społecznego współdziałają na tyle harmonijnie, że nie powodują trwałych konfliktów, których nie można ani rozwiązać, ani uregulować (niestety, jest to tylko hipoteza).
Aspekt patologii:
Opierając się na analogii między życiem społecznym, a organicznym można zauważyć, że organizm może funkcjonować mniej lub bardziej sprawnie. Społeczeństwo podobnie może „zapadać” na rozmaite „choroby” - dysfunkcji.
Grecy w V wieku p.n.e sądzili, że pojęcia te można stosować w stosunku do „miasta - państwa”. Wyodrębniali oni tedy warunki:
eunomii - ładu społecznego
dysnomii - choroby społecznej
Durkheim - teoria anomii. Próba zastosowania pojęcia funkcji do stworzenia naukowej patologii społecznej opartej na morfologii i fizjologii. Próbował wskazać na obiektywne kryteria, na mocy których można ocenić, czy dane społeczeństwo jest chore, eunomiczne czy dysnomiczne - np. korelacja odsetka samobójstw jako wskaźnika tendencji dysnomicznych w społeczeństwie. Zwierzęta jednak umierają w nieco inny sposób niż społeczeństwa, a dysnomii nie można zdefiniować jako czynnika prowadzącego do śmierci społeczeństwa. Równie dobrze może prowadzić do jego przeobrażenia.
Pojęcie funkcji tak, jak je określono powyżej stanowi jedynie „roboczą hipotezę”, dzięki której formułuje się szereg problemów badawczych. Trzeba poczynić tu jednak dwa zastrzeżenia:
Hipoteza ta nie wymaga dogmatycznego stwierdzenia, że wszystko w życiu społeczności pełni jakąś funkcję. Wymaga jedynie założenia że tak może być, więc jesteśmy usprawiedliwieni w próbach jej odkrycia.
To co wydaje się być takim samym zwyczajem w dwu społeczeństwach, może pełnić w nich różne funkcje. Niezbędne jest zatem rozważenie formy i funkcji.
Poglądy pozostające w sprzeczności z teorią funkcjonalną:
Teoria kultury jako „ścinków i obrzynków” (patchwork) - Robert Lowie - Cywilizacja jest chaotyczną mieszanką złożoną ze ścinków i obrzynków. Koncepcja kultury jako zbioru odrębnych tworów (tzw. cech), zgromadzonych razem przez czysty przypadek historyczny i jedynie przypadkowo ze sobą związanych. Jest wynikiem skupienia uwagi na tym, co nazywa się dyfuzją cech kulturowych. Jest ona sprzeczna z funkcjonalizmem ze względu na postulowany brak spójności kultury, przeciwstawiony funkcjonalnej jedności systemów społecznych.
Pogląd, że nie można odkryć żadnych praw społecznych; takich jakich szukają funkcjonaliści