SPRAWOZDANIE Z ĆWICZEŃ DOTYCZĄCYCH WYZNACZANIA STĘŻENIA RADONU
Sylwia Majka
I rok Ochrona Środowiska
Radon jest to gaz szlachetny odkryty w 1990 roku, który występuje w skorupie ziemskiej i atmosferze oraz przemieszcza się w glebie. Jest gazem bezwonnym i łatwo rozpuszczalnym w wodzie, rzadko tworzącym związki chemiczne, a jego temperatura skraplania to -71 stopni Celcjusza.
Przemieszczanie się radonu z gleby do atmosfery można podzielić na dwa etapy:
uwalnianie się radonu z ziaren i skał do pęknięć i szczelin,
migracja uwolnionego radonu do powietrza atmosferycznego
Radon na wydostanie się z ziaren i skał wykorzystuje energię, którą uzyskał z rozpadu dwóch izotopów radonu-222 i radonu226, energia ta wynosi 90keV.
Migracja radonu może odbywać się na kilka sposobów:
- poprzez dyfuzję
- poprzez konwekcję (radon przemieszcza się z masami powietrza)
- z wodą
- z gazem ziemnym i metanem
Wszystkie te zdarzenia mogą być wzmagane przez ruchy tektoniczne. Dzięki temu obserwując zmiany stężenia radonu możemy przewidzieć trzęsienia ziemi.
Do atmosfery radon dostaje się głównie z gleby, dlatego też jego stężenie zależy od czynników wpływających na zmiany klimatyczne, jak np. rodzaj gleby, ciśnienia, temperatury, czy siły i kierunku wiatru.
Radon jest obecny również w budynkach mieszkalnych, co spowodowane jest oddziaływaniem między glebą, a fundamentami przylegającymi do niej bezpośrednio. Konkretnie chodzi o różnicę temperatur między budynkiem, a glebą co powoduje wysysanie radonu z gleby. Innymi źródłem radonu może być woda i gaz ziemny używany w gospodarstwach domowych.
Jako gaz szlachetny radon nie reaguje ze składnikami powietrza, natomiast rozpada się przez rozpad alfa. Produkty jego rozpadu łączą się z cząsteczkami gazów i pary wodnej tworząc niewielkie „zbitki”, których część przyczepia się do pyłów zawartych w powietrzy tworząc promieniotwórcze areozole, pozostała część pozostaje nie przyczepiona. Obie te frakcje przemieszczają się wraz z ruchami powietrza, część osadza się na ściankach budynków, a część jest wdychana do płuc przez mieszkańców Ziemi. Pyły o największej średnicy (tj powyżej 1 mikrometra) zatrzymane są w nosie i krtani, a pyły o mniejszych średnicach osadzają się w oskrzelach. Pyły te oraz produkty rozpadu radonu osadzają się w płucach na śluzie, który pokrywa wewnętrzne ściany dróg oddechowych.
Pomiary stężeń radonu wykonuję się przede wszystkim w celu wyznaczenia miejsc podwyższonego ryzyka i sprawdzenia użytych metod redukcji. Metody pomiary stężenia oparte są na detekcji promieniowania związanego z rozpadem promieniotwórczym.
Do tych metod należą:
Pobieranie próbek powietrza zawierającego radon.
Absorbowanie radonu z powietrza pojemnikiem z węglem aktywnym
Stosowanie detektorów śladowych