FINANSE PUBLICZNE

Finanse są to zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami oraz normy prawne ich dotyczące.

proces kreacji pieniądza, system bankowy, posiadanie pieniądza w formie oszczędności

FUNKCJE PIENIĄDZA:

• Środek wymiany

• Środek płatniczy

• Tezauryzacja

• Miernik wartości

W zależności od podmiotów dysponujących zasobami pieniężnymi rozróżniamy:

1. Finanse publiczne

2. Finanse prywatne

Podstawowe różnice pomiędzy 1) a 2):

• Dochody finansów publicznych są przymusowe (podatki) a wydatki są dobrowolne natomiast dochody prywatne są dobrowolne a część wydatków jest przymusowa (podatki, opłaty)

• Finanse publiczne wyrażają się w pieniądzu, którego gestorem jest państwo w sposób mniej lub bardziej całkowity natomiast prywatni posiadacze pieniądza nie mają na niego znaczącego wpływu

• Finanse publiczne są zorientowane na realizację interesu publicznego (ogółu) natomiast finanse prywatne służą gromadzeniu dochodów i realizacji zysków indywidualnych

• Skala finansów publicznych jest nieporównywalna z finansami prywatnymi, wiąże się to z koncentracją zasobów publicznych oraz rozdrobnieniem zasobów prywatnych

FINANSE PUBLICZNE OBEJMUJĄ:

1. Procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowanie a w szczególności:

• Pobieranie i gromadzenie dochodów

• Wydatkowanie środków publicznych

• Finansowanie deficytu

• Zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne

• Zarządzanie środkami publicznymi

• Zarządzanie długiem publicznym

2. Organy władzy publicznej

3. Podległe im (↑) jednostki organizacyjne

4. Państwowe osoby prawne oraz inne państwowe jednostki organizacyjne nie objęte krajowym rejestrem sądowym, których działalność jest finansowana ze środków publicznych w całości lub w części z wyjątkiem przedsiębiorstw państwowych, banków państwowych, spółek prawa handlowego

Sektor finansów publicznych dzieli się na:

• Sektor rządowy

• Sektor samorządowy

ORGANY WŁADZY	ORGANY STANOWIĄCE (USTAWODAWCZE)	ORGANY WYKONAWCZE
CENTRALNEJ	SEJM, SENAT	PREZYDENT RP, RZĄD, PREMIER, WOJEWODOWIE
WOJEWÓDZKIEJ	SEJMIK WOJEWÓDZTWA	ZARZĄD WOJEWÓDZTWA, MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA
POWIATOWEJ	RADA POWIATU	ZARZĄD POWIATU, STAROSTA
GMINNEJ	RADA GMINY	ZARZĄD GMINY, WÓJT, BURMISTRZ, PREZYDENT MIASTA

DEFINICJA FINANSÓW PUBLICZNYCH:

Przedmiotem nauki o finansach publicznych są zjawiska i procesy związane z powstawaniem i rozdysponowywaniem pieniężnych środków publicznych zapewniających funkcjonowanie sektora publicznego.

FUNKCJE FINANSÓW PUBLICZNYCH:

1. Funkcja alokacyjna:

• Alokacja zasobów dokonuje się w związku z dwojakiego rodzaju zadaniami stawianymi przed państwem (władzami publicznymi):

• Zadaniami publicznymi

• Zadaniami społecznymi

W przypadku zadań publicznych wykorzystanie mechanizmu rynkowego nie wchodzi w rachubę ze względu na specyficzne, naturalne cechy tych potrzeb (np. ochrona narodowa, bezpieczeństwo publiczne, służba dyplomatyczna, administracja państwowa).

Realizacja zadań społecznych państwa i władz samorządowych jest wyrazem zaspokojenia indywidualnych potrzeb obywateli, które mogłyby być ze względu na ich cechy fizyczne, zaspokajane na zasadach rynkowych. Ten sposób rodziłby jednak wiele niebezpieczeństw, których źródłem jest niesprawność mechanizmu rynkowego.

• W kontekście analizy istoty alokacyjnej funkcji finansów publicznych należy wyróżnić 3 rodzaje niesprawności mechanizmu rynkowego:

1. Nadmierne zróżnicowanie dochodów poszczególnych jednostek (obywateli), co ograniczałoby dostęp pewnej ich liczby do dóbr, gdyby były one alokowane na zasadach rynkowych ( np. oświata, ochrona zdrowia)

2. Pełna swoboda wyboru obywatela, którą gwarantuje mechanizm rynkowy, mogłaby wyrządzić szkodę i obywatelowi i społeczeństwu

3. Dla przedsiębiorstw prywatnych, dominujących w gospodarce rynkowej, podstawowym kryterium działania jest zysk, tymczasem ich działalność wywołuje tzw. efekty uboczne (skażenie środowiska naturalnego, obciążenie sieci komunikacyjnej)

2. Funkcja redystrybucyjna:

• Specyficzna sytuacja dochodowa państwa wymusza redystrybucję dochodów społeczeństwa. Dokonuje się ona w różnych przekrojach tzn. między różnymi grupami ludności, między różnymi wspólnotami lokalnymi i regionalnymi, między krajami itp.

3. Funkcja stabilizacyjna:

• Zadaniem instrumentów polityki fiskalnej jest łagodzenie wahań cyklu koniunkturalnego, czyli hamowanie ekspansji gospodarki w okresie jej nadmiernego wzrostu i pobudzanie aktywności gospodarczej w okresie słabnięcia procesów gospodarczych. Stabilizacyjne oddziaływania finansów publicznych mogą być różne. Najczęściej jednak wykorzystuje się dwie grupy instrumentów:

• podatki

• wydatki

---