Objawy zaburzonej percepcji  i pamięci słuchowej w zakresie słuchu mownego:

• trudności w rozumieniu bardziej skomplikowanych poleceń słownych

• trudności w zapamiętywaniu, powtarzaniu trudnych wyrazów i dłuższych zdań

• trudności w dokonywaniu syntezy wyrazu

• trudności w pisaniu ze słuchu dłuższych wyrazów

• trudności w czytaniu całych wyrazów metodą literowania

• często mały zasób słów, agramatyzmy, prymitywne proste zdania w opowiadaniu

• zniekształcanie wyrazów w dyktandzie

• trudności w pisaniu wyrazów zmiękczonych

• kłopoty z różnicowaniem  i - j

• trudności w różnicowaniu samogłosek nosowych od on om

w starszych klasach:

• łączenie przyimka z rzeczownikiem, np. w kącie

• opuszczanie wyrazów, końcówek wyrazów,

• zmiana głosek dźwięcznych na bezdźwięczne, np.:  B na P

Rozwój mowy dziecka jest procesem ciągłym od chwili poczęcia do jego dojrzałości. Jest wiele czynników, które wpływają na prawidłowy rozwój dziecka. Wszystkie dzieci przechodzą te same fazy rozwoju w tej samej kolejności, zróżnicowane jest jednak tempo rozwoju a każda nabyta sprawność zależy od dojrzałości i gotowości układu nerwowego.

Fazy rozwoju mowy i myślenia:

• Faza mowy i myślenia sytuacyjnego - jest najwcześniejszym okresem rozwoju mowy. Jest to okres kształcenia się najważniejszych warstw skojarzeń słownych. Dziecko zmieniając miejsce pobytu, wychodząc na podwórze, odwiedzając krewnych, idąc do żłobka czy przedszkola, mówi w aktualnych sytuacjach o tym, co spostrzega i co robi. Jest to mowa sytuacyjna. Gdy jednak wejdzie w inną sytuację, pragnie opowiedzieć o tym, co zapamiętało z sytuacji poprzedniej - to będzie mowa konkretno - wyobrażeniowa.

• Faza mowy i myślenia konkretno-wyobrażeniowego - jest bezpośrednio wyższą fazą myślenia za pomocą mowy, rozwijającą się na podłożu myślenia i mówienia sytuacyjnego, stanowi myślenie konkretno - wyobrażeniowe, oderwane od aktualnej sytuacji, dziecko zdolne jest myśleć i mówić na podstawie minionych doświadczeń bezpośrednich nie tylko o tym, czym jest zajęte w danej chwili i o tym, co w danej chwili oddziałuje na jego zmysły, lecz również o tym, co było w przeszłości i co ma być w przyszłości, jest to mówienie z wyobraźni i pamięci

• Faza mowy i myślenia abstrakcyjnego - stanowi najwyższą warstwę funkcji mowy. Osobnik zdolny jest do ujmowania rzeczywistości w oderwaniu od konkretnych wyobrażeń utrwalonych i odtwarzanych w mózgu. Mowa abstrakcyjna odzwierciedla rzeczywistość syntetycznie, a jej istotą jest właśnie oderwanie od sytuacji konkretnej właściwe stadium myślenia abstrakcyjnego dziecko osiąga dopiero w wieku szkolnym.

Ćwiczenia usprawniające mowę i myślenie.

1.Ćwiczenia oddechowe:

* dmuchanie w wiatraczek, gwizdek, balonik, na watkę, piórko
* zdmuchiwanie piłeczki ping-pong, kulki papieru, bibułki
* wąchanie kwiatów
* gaszenie płonącej świecy
* wdech z unoszeniem ramion do góry i wydech z opadanie ramion
* wydech połączony z artykulacją głoski ,,w”, ,, f”'
* długie wymawianie głoski ,, s `'
* na wdechu wypowiadanie wyrazów lub zdań
* zatrzymanie oddechu

2. Ćwiczenia słuchowe:

* rozpoznawanie tego samego dźwięku wśród innych
* rozpoznawanie długości trwania dźwięku
* rozpoznawanie wysokości dźwięku
* próba odtworzenia słyszanego dźwięku poprzez grę na bębenku

3. Ćwiczenia usprawniające myślenie i mowę wiązaną:

* rozumienie pojęć ogólnych
* wzbogacanie słownictwa
* wyszukiwanie wyrazów przeciwstawnych
* rozumienie realności przedmiotów i zjawisk
* swobodne i samorzutne wypowiedzi ucznia
* układanie odpowiedzi na zadane pytania
* układanie treści do podanego zadania

4. Ćwiczenia usprawniające mowę pod względem gramatycznym:

* stosowanie prawidłowych końcówek rzeczowników
* stosowanie prawidłowej wymowy czasowników
* prawidłowe formy czasu przeszłego i przyszłego
* stosowanie odpowiednich form fleksyjnych

5. Doskonalenie form wypowiedzi:

* rozumienie pojęcia pojedynczych wyrazów
* rozumienie pojęcia zdanie
* słuchanie treści opowiadań i próba ich opowiedzenia
* nazywanie przedmiotów, cech, czynności, kolorów
* układanie zdań
* samodzielne opowiadanie obrazków, historyjek obrazkowych
* układanie zakończenia historyjki, bajki
* nadawanie tytułów obrazkom
* tworzenie rymowanek, zagadek, wierszy
* recytacja wierzy
* tworzenie scenek życia codziennego
* zrozumiałe wypowiadanie się

Zabawy wspomagające wyobraźnię i rozwój mowy

Kuferek skarbów

Nauczyciel wyciąga z kuferka zgromadzone w nim przedmioty i pokazuje dzieciom. Zadaniem dzieci jest odgadnąć do czego służy każdy przedmiot. Następnie dzieci wymyślają inne zastosowanie znanych na co dzień przedmiotów.

Snuj się, snuj bajeczko

Nauczyciel wprowadza nastrój i zaczyna opowiadać wymyśloną bajkę np. dawno, dawno temu, za lasem, w maleńkiej chatce mieszkała dziewczynka… Kolejne dziecko opowiada dalej dodając jedno swoje zdanie itd. Na zakończenie dzieci podejmują próbę odtworzenia całej bajki. Mogą odegrać ją w formie dramy, scenki rodzajowej lub pantomimy.

Teatr małego aktora

Dzieci podzielone na kilka grup. Każda z grup otrzymuje zadanie do wykonania, a polega ono na wymyśleniu i przedstawieniu krótkiej historyjki na podany przez nauczyciela temat np. zakupy w sklepie, wizyta u lekarza itp. Grupy nie mogą się ze sobą kontaktować. Dla pełniejszego wyeksponowania granej roli mogą skorzystać z przygotowanych wcześniej przez nauczyciela rekwizytów. Następuje prezentacja poszczególnych grup, a pozostali uczestnicy odgadują miejsce akcji lub tytuł prezentowanej bajki czy opowieści.

Skarbnica
Zabawa polega na wymienianiu słów według określonych wymogów treściowych. Dzieci wymieniają rzeczy - obiekty np. tylko białe (śnieg, mąka, cukier itp.). Następnie nauczyciel dodaje kolejne kryterium: wymień rzeczy lub obiekty białe i miękkie itp. Nauczyciel może podawać różne kryterium w zależności od opracowywanej tematyki.

W krainie fantazji

Dzieci zastanawiają się, gdzie chciałyby się przenieść: w przeszłość lub w przyszłość. Nauczyciel podpowiada, że aby się tam przenieść, należy użyć swojej wyobraźni. Tam każde dziecko zobaczy siebie, co robi, kto tam jest, jak wygląda kraina, jak się tam czuje itp. Dzieci opowiadają o swojej krainie fantazji, mogą też przedstawić ją w formie plastycznej.

Podobieństwa i różnice

Dzieci dobierają się dwójkami i losują pojęcia przeciwstawne np. bogaty-biedny, wysoki-niski, słodki-kwaśny, wolny-szybki itp. Każda z par ma zaprezentować wylosowane pojęcie. Zadaniem pozostałych uczestników jest odgadnięcie, o jakie pojęcie chodziło.

Przedstawione zabawy rozwijają podstawowe operacje umysłowe myślenia twórczego. Dominują w nich metody poszukujące, ekspresyjne i praktyczne, najbardziej wyzwalające aktywność twórczą dziecka.

1

---