Opracowałam to zagadnienie z książki „Pedagogika społeczna” pod red. Tadeusza Pilcha i Ireny Lepalczyk. Rozdział ANIMACJA SPOŁECZNO - KULTURALNA - Józef Kargul.

Animacja społeczno - kulturowa - definicja za wybranymi autorami,

cele, zadania, cechy dobrego animatora, etapy, przykłady animacji w

praktyce

1. DEFINICJE ANIMACJI

Termin animacji może być rozumiany w na wiele sposobów:

1. Jako metoda ożywiania, zachęcania, dodawania bodźca do działania, wprawiania w ruch, nadawania żywotności w społecznościach lokalnych(znaczenie słownikowe)

2. Jako proces kreacji, odkrywania w sobie i w innych zdolności, możliwości twórczych, ekspresji artystycznej, aby odkrywał w sobie siły twórcze, możliwości kreacyjne

3. Jako kierunek działania - zmierzanie do tego, aby człowiek ujawniał aktywną postawę w pracy, w życiu rodzinnym, w czasie wolnym, w działalności społecznej i kulturalnej, aby działania wydobywały występujące potrzeby, zainteresowania, motywacje wśród członków danej grupy społecznej, indywidualnych osób(J. Żebrowski)

4. Jako metoda pobudzająca do aktywnego zachowania zarówno zbiorowości terytorialnej (społeczności lokalnej), jak i małej grupy, do działania mającego na celu ulepszanie życia społecznego środowiska poprzez ukazywanie wizji ulepszeń i stymulowanie ludzi do ich realizacji (J. Kargul)

2. CELE (J. Kargul)

Istotą animacji jako metody środowiskowej jest doprowadzenie do zespołowej działalności ludzi zamieszkałych na danym terenie, którzy pragną ulepszyć warunki swojego życia. Celem tak pojmowanej animacji jest stymulacja przemian w dziedzinie systemów wartości, wykształcenia selektywnej postawy wobec atakujących ludzi nowych idei, nowych wzorców zachowań, które mogą przyczynić się do nieprawidłowego funkcjonowania środowiska społecznego (głównie wśród młodych ludzi).

Ważne jest, że jeżeli członkowie danej społeczności lokalnej zostaną zaangażowani w działanie lub rozwiązywanie większych problemów gminy, miasteczka czy osiedla to zmieni się ich tok myślenia. Przestaną wszystko odnosić do własnej osoby, a zaczną postrzegać procesy i zjawiska jako potrzeby grupy społecznej, z którą się identyfikują.

3. ZADANIA (J. Kargul)

Animacja w odniesieniu do indywidualnych jednostek, jak i grup społecznych ma za zadania:

1. wzmacnianie komunikacji społecznej niedyrektywnymi metodami

2. stwarzanie szans samorealizacji

3. uświadamiać i tworzyć warunki do odkrycia i odnalezienia sił w sobie

4. umożliwiać komunikację określonych stanów emocjonalnych i wiedzy innym osobom

5. uświadamiać, że każda jednostka ludzka, ma prawo do zachowań autonomicznych

6. uwalniać ludzi od pasywności i izolacji społecznej

7. uwrażliwiać na problemy otaczającego świata

8. zachęcać do autoekspresji zwłaszcza poprzez podejmowanie twórczych inicjatyw

9. pobudzać do konstruktywnej refleksji

10. dawać wiarę we własne siły i własne możliwości.

4. CECHY DOBREGO ANIMATORA

Centralną postacią procesu animacji, metody i kierunku działań jest animator - działacz, pracownik, kreator sytuacji animacyjnych, podmiot, który spontanicznie lub z racji pełnionej funkcji ożywia, pobudza, motywuje dane środowiska do działalności w rozmaitych dziedzinach życia społecznego i kulturalnego itp., rozbudza pożądanie wiedzy, wpływa na rozwój różnorodnych zainteresowań, rozumie oraz docenia wagę nauczania i wychowania w życiu jednostki, i społeczeństwa, ma świadomość własnej roli społecznej. (J. Kargul)

Cechy dobrego animatora według Jana Żebrowskiego:

1. Duża odporność fizyczna

2. Zrównoważenie psychiczne

3. Zdolność do wyciągania wniosków i rozumienia

4. Powinien mieć zmysł krytyczny, zdolność refleksji i inicjatywę

5. Konieczne jest jego osobiste zaangażowanie w działalność, którą ma prowadzić

6. Zgodność między wyznawanymi przez niego ideałami, a jego życiem prywatnym

7. Powinien być samokrytyczny i odznaczać się poczuciem odpowiedzialności.

Dobry animator powinien łączyć umiejętności, wiedzę i talent pedagoga, psychologa i artysty. Powinien czuwać nad rozwojem autonomii grupy a jednocześnie stwarzać warunki do ujawniania uzdolnień i ciekawych pomysłów poszczególnych jednostek.

Istotną cechą dobrego animatora jest doprowadzenie do momentu odczucia pewnej niezależności - autonomii wewnętrznej (świadomość własnych możliwości), autonomii zewnętrznej (zaakceptowanie własnej roli w grupie) a także autonomii człowieka jako jednostki (świadomość własnej tożsamości) i autonomii grupy.( J. Kargul)

Pozostałe cechy dobrego animatora: (J. Kargul)

1. Umiejętność nawiązywania kontaktów z ludźmi

2. Zdolność przemawiania i przekonywania

3. Pewna doza humoru

4. Szczerość, tolerancyjność, bezinteresowność, poświęcenie, żywotność, ciekawość, chłonność umysłowa.

5. Potrafi skupić wokół siebie jednostki i grupy zaszczepiając w nich chęć działania i twórczego życia

6. Jego działania są znane i doceniane przez środowisko, co daje mu siły i chęci do dalszej pracy.

Jego rola społeczna, szerokie pole działania, wielkie możliwości wytyczania nowych kierunków aktywizacji powodują, że działalności tej mogą się podjąć osoby z określonymi cechami osobowości.

5. ETAPY (J. Kargul)

W celu realizacji programu animacyjnego w społecznościach lokalnych należy podjąć określone działania i czynności.

1. Faza to czynności wstępne. Przeprowadzenie diagnozy społecznej, w wyniku której animatorzy uzyskują dokładną i wszechstronną znajomość środowiska lokalnego i trendów rozwojowych poszczególnych jego komponentów. Istotną rolę pełnią informacje na temat różnic międzygrupowych i międzypokoleniowych, wiedza o społecznych dystansach, sile społecznej kontroli, sile i charakterze tradycji itp. Również ważne są informacje na temat braków w życiu społecznym, gospodarczym i kulturalnym. W celu skonstruowania poprawnych celów animacji, ważne jest przez kogo i w jakim stopniu dane braki są odczuwane.

Zadania diagnostyczne podejmowane przez animatora mają dostarczyć wiedzy o potrzebach środowiska, siłach materialnych tkwiących w środowisku oraz siłach tkwiących w ludziach, ich motywacji i możliwości realizacji zadań animacyjnych.

2. Faza to czynności przygotowawcze. Dokładne określenie celów podejmowanych działań animacyjnych. Dokonuje się wyboru wariantów i podejmuje decyzje. Animator rozpatruje możliwość przydzielenia poszczególnym członkom społeczności zadania do wykonania, jeżeli zaakceptuje ona program. Zastanawia się nad sposobem zaangażowania wszystkich sił społecznych do realizacji zadania. Rozpatruje zadania grupowe oraz indywidualne i planuje sposoby kontroli podjętych zadań.

3. Faza informacyjno - stymulacyjna. Powinna tu nastąpić akceptacja programu animacji przez społeczność lokalną. Istotne jest przekazanie przez animatora rzetelnych informacji o celach podejmowanych działań, o szansach powodzenia, o przewidywanych skutkach działań animacyjnych, o wysiłku, który czeka każdego uczestnika programu animacyjnego. Animator w kontakcie z członkami społeczności ma możliwość poznania ich opinii, motywacji do działania, może zachęcić do wspólnych działań.

4. Faza to czynności realizacyjne. Realizacja projektu powinna przebiegać zgodnie z ustalonym planem przy zaangażowaniu całości lub większej części członków społeczności lokalnej. Istotna jest konieczność czynności edukacyjnych lub pedagogicznych. Chodzi o to, że teraz niezbędne jest nabycie nowej wiedzy i umiejętności niezbędnych do realizacji nowych działań, których wcześniej nie realizowano. Ważną czynnością jest eliminowanie błędnych poczynań uczestników, zachęcanie do samokontroli.

5. Faza pomiar efektywności. Dokonuje się porównań o ile sytuacja jest lepsza (względnie gorsza) po okresie pracy w stosunku do sytuacji wyjściowej. Istotne jest uświadomienie, że skutki i efekty aktywizacji społeczności lokalnej, mogą znaleźć swój wyraz zarówno w całej społeczności, jak i w osobowości poszczególnych jej członków. Mogą wyrażać się w codziennym życiu, kontroli społecznej, uczestnictwie w działaniach grupowych itp.

6. PRZYKŁADY ANIMACJI W PRAKTYCE (J. Kargul)

Możliwość uzyskania pozytywnych efektów przez działania animacyjne praktycznie we wszystkich obszarach życia społeczno - kulturalnego i oświatowo - wychowawczego sprawia, że są propagowane i polecane jako antidotum na autorytaryzm instytucji oświatowych, wychowawczych, na izolację społeczną, pasywność jednostek i grup, na bezczynność i nudę w czasie wolnym, na brak kreatywnych postaw dzieci, młodzieży i dorosłych, i egocentryzm.

---