Norma prawna
Norma prawna - to najmniejszy stanowiący sensowną całość element prawa. Stworzona na podstawie przepisów prawnych, ustanowiona przez kompetentny organ władzy w odpowiednim trybie, generalna (nie jest skierowana do jednego, ściśle oznaczonego adresata, ale do grupy podmiotów określonych przy pomocy nazwy rodzajowej) i abstrakcyjna (dotycząca powtarzalnych zachowań, wielokrotnego zastosowania, uniwersalna) reguła postępowania zewnętrznego, ogłoszona i chroniona przez państwo aparatem przymusu.
Elementy normy prawnej
Wyróżnia się dwie główne koncepcje budowy normy prawnej:
Koncepcja trójelementowa (hipoteza, dyspozycja i sankcja),
Koncepcja norm sprzężonych (norma sankcjonowana i norma sankcjonująca).
Według koncepcji trójelementowej normę prawną dzielimy na:
Hipoteza - założenie, przypuszczenie, określa warunki, w jakich przypisywany jest komuś obowiązek lub uprawnienie, wskazuje adresata normy i jego cechy (np. zawód, wiek, stan zdrowia) i okoliczności (zjawiska, wydarzenia, miejsce działania np. w miejscu pracy), np.:
Sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą od ceny sztywnej (...)
Dyspozycja - wskazuje sposób (treść) zachowania adresata, określa jego obowiązki lub uprawnienia, np.:
(...) obowiązany jest zwrócić kupującemu pobrana różnicę (...)
Sankcja - określa konsekwencje prawne (dolegliwości, nieprzyjemności, kary) zachowania niezgodnego z obowiązkiem. Wyróżnia się sankcję karną (represyjną), egzekucyjną i nieważności (bezskuteczności), np.:
(...) podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech.
Charakterystyka
Norma prawna musi mieć charakter generalny i abstrakcyjny.
Generalność oznacza, iż norma nie jest skierowana do jednego, ściśle oznaczonego adresata (np. Jana Kowalskiego), ale do grupy podmiotów określonych przy pomocy nazwy rodzajowej (np. podatnik lub każdy człowiek).
Abstrakcyjność oznacza, iż nakazane czy też zakazane zachowanie jest wymagane od adresata normy w każdym przypadku, gdy ziszczą się określone w normie prawnej okoliczności. Dotyczy to powtarzalnych zachowań, bez zbytecznego uszczegółowienia określonych nią okoliczności.
Ze względu na zakres swobody, pozostawiony adresatowi normy prawnej, wyróżnia się:
Innym kryterium podziału norm prawnych jest sposób określenia zachowań ludzkich. Na podstawie tego kryterium wyróżnia się:
Normy nakazujące - określają, co ich adresat powinien uczynić, aby postępować zgodnie z treścią normy prawnej, np.:
Osoby prawne i państwowe jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej są obowiązane obliczyć i odprowadzić podatek rolny - bez wezwania - na rachunek budżetu właściwej gminy ze względu na miejsce położenia gruntów.
Normy zakazujące - określają od jakich działań adresat normy prawnej powinien się powstrzymać, np.:
Członek zarządu nie może bez zezwolenia spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi (...)
Normy zezwalające (upoważniające lub uprawniające) - uprawniają do określonego zachowania się adresata, np.:
Każdy wspólnik może przeglądać księgę udziałów.
Gwh28-Dgcmp-p6rc4-6j4mt-3hfdy
wfdwy-xqxjf-rhryg-bg7rq-bbdhm
Sankcje - są to ujemne skutki prawne polegające na zastosowaniu represji w postaci przymusu państwowego. S; dzielimy na represyjne, egzekucyjne i sankcje nieważności
*sankcje represyjne* - Polegają na pozbawieniu danego podmiotu określonych dóbr (życie, wolność, dobra majątkowe) są złem, dolegliwościami, przykrościami wyrządzonymi na zachowanie niezgodne z nakazami lub zakazami przepisów prawa*sankcje egzekucyjne* zmuszenie adresata do wykonania tego obowiązku, którego nie wypełnił dobrowolnie. Realizowane za pomocą przymusu osobistego albo przymusowego wykonania zastępczego.Nieważność konsekwencja zachowań niezgodnych z prawem jest nieważna czyli nie rodzi skutków prawnychadresaci prawa - są to podmioty prawa do których adresowane są postanowienia prawa, które im wskazują określony sposób postępowania
dzielimy na: podmioty stosujące prawo które na podstawie obowiązujących przepisów, wydają np. wyroki, postanowienia, decyzje administracyjne; pozostałe podmioty prawa
Rodzaje przepisów prawa-
Przepis prawny - jednostka redakcyjna tekstu prawn. (brana od kropi do.)
iuris cogentis - są to przepisy bezwzględnie stosowane . podmioty prawa nie mają żadnej możliwości wyboru sposobu zachowania się, muszą zachowywać sit tak, jak przepisy te postanawiają.
iuris dispositivi - dają możliwość kształtowania zachowania i wzajemnych stosunków. Mają zastosowanie dopiero w przypadku braku odmiennej woli stron.
p. nakazujące - postanawiają, że w danej sytuacji należy zachowywać się tylko w sposób wskazany w tych przepisach
p. zakazujące - wyróżniają ze wszystkich zachowań możliwych w danej sytuacji jedno i postanawiają, że w tak postępować nie wolno (groźba ujemnych skutków prawnych)
p. uprawniające - przewidują możliwość wyboru określonego sposobu zachowania się, przy czym nie jest ono obowiązkiem, więc nie jest zach. Zakaz. Ani nakaz.
p. odsyłające - ustanawiane w celu uniknięcia powtarzania tych samych postanowień w tekstach prawn. Wskazują inne przepisy, w których skutk pr. Lub sposób zach. Się adresata zostały już ustalone
p. blankietowe - odwołanie do przepisu który jeszcze nie istnieje
p. merytoryczne - OGÓLNE - regulują jakiego rodzaju spraw one dotycz.-def legal określenie przepisem ustawy- te przep które regul przep wspólne SZCZEGÓŁOWE wyodrębnienie pewnych kat. 1 przep praw material 2 ustrojowe 3 przep preceduralne 4 karne
p. przejścowe to p które regulują wpływ nowej ustawy na stosunki powstałe pod „rządami „ poprzedniej ustawy
p. dostosowujące - określaja sposóbpowołania ,zniesienia przekszt. Organów
p. końcowe - uchylające (ustawa traci moc) o wej ust. W życie i o utracie mocy obowiązuj
klauzula gen - p odesłana poza system prawa i stosowanie czegoś co nie jest prawem
Kryterium stan. Nieważność i zagrozenie karą - lex plusquam perfecta przewiduje zastos. Sankcji, powoduje neiważ dokonanej czynn. lex perfecta reguła powodująca tylko niważ dokonanej czynn. lex minus quam perfecta przewiduje karę ale nie uneiważ danej czynn lex imperfecta prawna reguła zachowan. Nie przewidująca sankcji