POMOC PSYCHOLOGICZNA

pomoc psych. - to zdarzenie społ. Przybierające następujące formy pomocy:

• pomoc materialna

• pomoc emocjonalna

• pomoc instrumentalna (konkretne rady, informacje, wskazówki)

Element kreatywny - duża część form pomocy psych. Opiera sie na współpracy osoby pomagającej i potrzebującej.

Rodzaje pomocy:

• indywidualna (krótkotrwała przy interwencji, długotrwała przy psychoterapii)

• grupowa (wykorzystanie dynamiki grupowej, grupa czasem się fiksuje przy przejściu przez fazy)

• pośrednia (nie poprzez kontakt z osoba potrzebująca, ale przez kontakt z innymi np. rodzicami)

1.Specyfika różnych form pomocy psychologicznej: psychoprofilaktyki, psychoterapii i interwencji kryzysowej.

Psychoprofilaktyka

• a ) promocja zdrowia i b) prewencja

• 3 stopnie prewencji:

• prewencja właściwa - zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia

• gdy pojawiają się wczesne sygnały

• zapobieganie skutkom przebytych chorób, urazów - rehabilitacja (indywidualna lub grupowa): polega na na przystosowaniu jednostki do otoczenia społ. i przygotowaniu jej do uczestnictwa w życiu społ.

• prewencja:

• wzmacnianie odpowiedniego zachowania (skuteczniejsze)

• strategie negatywne (straszenie konsekwencjami)

• celem jest zapobieganie problemom psychicznym, emocjonalnym, lub zdrowotnym

• wykorzystuje działania psychologicznej

• działania skierowane na jednostkę lub grupę

• promocja zdrowia, zwłaszcza psychicznego

• promocja zdrowia - proces, który umożliwia zwiększenia oddziaływania na własne zdrowie, jego poprawę i podtrzymanie

• zdrowie psych.: brak zaburzeń, równowaga psych., zintegrowane funkcje i struktury psych., zdolność do działań produktywnych i efektywnych, harmonijnego współżycia z otoczeniem, przystosowywania się do zmieniających się warunków życia

• podejście interdyscyplinarne - aspekt ekonomiczny

• działalność edukacyjna do lekarzy, nauczycieli, osób zajmujących się opieka społeczną

• higiena psychiczna - nauka o zdrowiu psych. i warunkach zdrowia psych. oraz umiejętność praktyczna stosowania wskazań wynikających z tej wiedzy

• czynniki ryzyka:

• biologiczne

• psychologiczne (osobowość, przeżycia)

• społeczne

• ekologiczne

Interwencja kryzysowa

• metoda systemowego, interdyscyplinarnego, wielowątkowego oddziaływania na osobę (zdrową) w sytuacji kryzysu, dostarczająca wszechstronnego wsparcia, wielostronnej pomocy (materialnej, prawnej, medycznej, bytowej), ale przede wszystkim pomocy psychologicznej. Interwencję zawsze należy rozumieć w kontekście nie tylko tej osoby, ale też jej środowiska.

• Oddziaływanie krótkoterminowe

• interdyscyplinarność - psycholog jest członkiem zespołu różnych specjalistów

• wielowątkowość - lepiej by interwencją nie zajmowała się jedna osoba, to zadanie bardzo wyczerpujące emocjonalnie, przy tym występuje mnogość aspektów pomocy

• 3 etapy działania w interwencji:

• ocena aktualnego stanu

• decyzja o ew. konsultacjach,

• ocena głębokości kryzysu, ryzyka samobójstwa, zabójstwa

• decyzja dotycząca tego jakiej pomocy udzielamy

• pytanie o zasoby jakie ma osoba potrzebująca, z których możemy skorzystać

• przeprowadzenie konkretnych działań, wprowadzenie planu w realizację

• trzeba kontrolować stan emocjonalny osoby,

• ważne jest rozszerzanie wachlarza możliwości tego, co osoba może zrobić,

• formułuje się plany krótkoterminowe, aby osoba potrzebująca doświadczała sukcesu

• 1 zasada interwencji - należy używać tego, co tkwi w ludziach, a nie zmieniać osobowość (wtedy wkraczamy w obszar psychoterapii)

• specyfika więzi - więź pracy z klientem, nie emocjonalna, nie można doprowadzić do sytuacji zależności - wtedy po zakończeniu pracy może wystąpić kolejny kryzys, dodatkowo zależność przedłuża czas interwencji

• ważne jest to czego chce potrzebujący

Psychoterapia

• to świadome i zamierzone zastosowanie wywodzących się z uznanych zasad psychologii metod klinicznych (technik psychologicznych) i postaw interpersonalnych w celu pomagania ludziom w modyfikacji i zachowań, procesów poznawczych, emocji i/lub innych cech osobowości w kierunku, który korzystający z terapii uzna za pożądany.

• modyfikacja na różnych poziomach, w zależności od szkoły

• czasami przerywa się psychoterapię ze względu na jakiś konkretny problem i przechodzi do interwencji kryzysowej, częściej jednak kierunek jest odwrotny: od interwencji do psychoterapii

• pacjent uzyskuje jakiś rodzaj diagnozy psych. Lub med., następuje opis problemu

• psychoterapeuta powinien być przygotowany nie tylko pod względem jego wiedzy, ale i osobowościowo (zwłaszcza na poziomie tego, co sie z nim dzieje w relacji z drugim człowiekiem)

• psychoterapia:

• psychoanalityczna - konflikt wew., interpersonalny, lub deficyt przyczyną patologii

• behawioralna - koncentracja na zachowaniach nieprzystosowanych

• poznawcza - akcent na sposób myślenia, założenia wpływają na zachowanie

• humanistyczno - egzystencjalna - relacje jako podstawowe narzędzie, zwłaszcza empatia i akceptacja, nie pacjent a klient

• systemowa - akcent na elementy interpersonalne, interpsychiczne, na to co dzieje się między ludźmi np. sposoby komunikacji

2. Czynniki podnoszące i obniżające poziom zaufania w pomocy psychologicznej.

• nie zadawać zbyt szybko zagrażających pytań, najpierw osoba potrzebująca musi oswoić się z pomagającym

• wrażenie braku kompetencji osoby pomagającej obniża zaufanie do niej

• skracanie dystansu (relacja kumpelska) może źle wpłynąć na relacje pomagający - potrzebujący pomocy

• u osoby pomagającej kontakt utrudnia:

• nawyk oceniania

• nadmierna odpowiedzialność

• tendencja do dominacji (kontroli)

• lęki osoby pomagającej (np. przed bezradnością, leki te może otworzyć osoba potrzebująca)

• jak radzić sobie z oporem u potrzebującego pomocy:

• nie naciskać

• ominąć opór

• przeformułować pytanie

• zostawić trudny temat

• dać więcej czasu - wrócić do tematu później

• znaleźć pomost, aby można było porozmawiać na trudny temat

• rozmawiać na tematy pokrewne

• nazywanie trudności - rozmowa o oporze

• parafraza

• zawarcie kontraktu pomaga ustalić wspólne cele i wyjaśnić jakie oczekiwania potrzebującego może spełnić pomagający

• kontakt mogą zaburzać osoby trzecie

• młodzież może mieć trudności z wejściem w relację z kimś, wobec kogo się buntuje (wobec dorosłego)

• przyjęcie młodzieżowego stylu jest błędem - młodzież wyczuwa udawanie przez dorosłych

• zbyt małe / zbyt duże zaufanie może świadczyć o zaburzeniu

• zaufanie kształtuje się w procesie wymiany emocjonalnej, empatii

• styl przywiązania unikający - wsparcie instrumentalne pomaga budować relacje, emocjonalne wiąże się z dyskomfortem

• styl lękowo - ambiwalentny - wsparcie emocjonalne ok, instrumentalne dyskomfort

• nie należy spóźniać się na spotkania

• nie należy przesadzać z zadowoleniem z odpowiedzi potrzebującego

• w budowaniu relacji niekorzystne są pytania:

• zagrażające,

• zaskakujące,

• niezrozumiałe

• ważny jest adekwatna mimika, gestykulacja, kontakt wzrokowy, odpowiedni dystans

• osoba potrzebująca przed przejściem do właściwego problemu może mówic o innych - problemach zastępczych, dzięki temu oswaja się z pomagającym

3. Problemy etyczne w pomocy psychologicznej.

• Istnieje kodeks (kodeks etyczno - zawodowy psychologa 1991), ale nie ma narzędzi jego egzekwowania

• psycholog nie jest zwolniony z przestrzegania kodeksu, kiedy wykonuje inny zawód

• odwoływanie się do Deklaracji Praw Człowieka

• prawo do wolności

• prawo do godności

• prawo do niepohamowanego rozwoju

• Prawa Pacjenta, Deklaracja Praw Dziecka, Kodeks Cywilny - na tej podstawie można być pociągniętym do odpowiedzialności karnej (+ Deklaracja Praw Człowieka)

• w momencie rozpoczęcia psychoterapii terapeutę obowiązuje tajemnica lekarska

• psychoterapeuta pozostający w relacji z pacjentem nie może być świadkiem na procesie

• psycholog nie może akceptować warunków pracy, które ograniczają jego niezależność, zwłaszcza zmuszają go do działania sprzecznego z kodeksem (kwestia zleceniodawców np. rodziców)

• zadając pytania o intymne sprawy pacjenta/ klienta/ potrzebującego należy mieć dla nich uzasadnienie

• problem stanowić może prowadzenie terapii osoby, która posiada odmienny system wartości niż terapeuta

• psycholog powinien być świadom bezpośrednich i pośrednich skutków swoich działań

• tajemnica zawodowa:

• żeby udzielać informacji należy mieć pisemna zgodę pacjenta

• nie można ujawniać nawet tego, czy dana osoba w ogóle jest poddawana psychoterapii

• tajemnica dotyczy także dokumentacji, najlepiej posługiwać się numerami (kodami zamiast danych personalnych)

• tajemnica lekarska obowiązuje także w przypadku wolontariatu i stażu

• wyjątki od tajemnicy:

• gdy pacjent zagraża życiu lub zdrowiu innych osób

• gdy pacjent zagraża własnemu życiu lub zdrowiu

• decyzje o ujawnieniu poufnych informacji zawsze należy skonsultować z kompetentną i bezstronną koleżanką / kolegą po fachu

• ujawnia się tylko te informacje, które maja znaczenie

• za ujawnienie tajemnicy podlega się odpowiedzialności karnej

• zawsze należy wiedzieć, kogo informujemy ( nie udostępnia się informacji np. przez telefon)

• psycholog powinien informować klienta/ potrzebującego o ryzyku związanym z podejmowanymi działaniami

• psycholog nie powinien podejmować działań przekraczających jego możliwości

kwestia problematyczna jest na ile mamy prawo do decydowania za kogoś, wpływania na druga osobę w sytuacji, kiedy osoba ta ma ograniczona zdolność decydowania (np. silny stres)

---