Polityka regionalna 23.05.2009r
Konkurencyjność regionu jest rozumiana jako konkurencyjność gospodarek regionów. Żeby wytwarzały produkty które są będą mogły konkurować. Redukowanie dysproporcji.
Wspólnotowa polityka regionalna.
Polityka regionalna nie była przewidziana traktatem rzymskim z roku 1957r. Często twierdzi się coś przeciwnego. Tworzy się europejską wspólnotę gospodarczą która ma na celu osiągnięcie harmonijnego rozwoju na całym obszarze wspólnot i nadrobienie opóźnienia przez te regiony najmniej uprzywilejowane. Ale w tekście traktatu nie zapisano żadnych specjalnych działań w tym celu. Podstawą traktatu był raport P-H SPAAK. Dlaczego taks się stało.Jeden z najważniejszych powodów. Przy redagowaniu ostatecznej wersji traktatu rzymskiego zwyciężyła ,,filozofia” opcja liberalna upatrująca możliwości równomiernego rozwoju na obszarze wspólnot w samo czynnie działających mechanizmach rynkowych. Tutaj uważano ,że jeżeli stworzy się jeden rynek to swoboda będzie zapewniała równomierny rozwój.
Innym czynnikiem były obawy niektórych państw członkowskich o naruszenie ich suwerenności w przypadku gdyby taką politykę prowadziła wspólnota europejska.Polityka regionalna jest prowadzona w odniesieniu do terytorium. Terytorium było zawsze kwestią najbardziej wrażliwą. Francuzi nie mogli sobie wyobrazić jak jakiś ponad narodowa organizacja ingeruje w rozwój.
W traktacie rzymskim pisano wręcz zakaz przyznawania pomocy publicznej z zniekształcającej konkurencję. Na wspólnym rynku. Jednakże przewidziano kilka wyjątków od tego generalnego zakazu przyznawania pomocy publicznej. W odniesieniu do rozwoju regionalnego zezwolono na :
1.Przyznawnanie pomocy w regionach o anormalnie niskim poziomie życia. I lub dotkniętych nie wystarczającą liczbą miejsc pracy. Jeżeli mówimy o różnych warunkach konkurencji to przedsiębiorcy działający w warunkach gorszej konkurencji to przedsiębiorcy mają gorsze szansę. Chodzi o wyrównanie szans.
2.Zezwolono na pomoc w niektórych sektorach i regionach pod warunkiem ,że pomoc ta nie będzie zniekształcać konkurencji w sensie sprzecznym z interesem całego ugrupowania.
3.Przyznawanie pomocy tym regionom republiki federalnej Niemiec które dotknięte zostały podziałem państwa po drugiej wojnie światowej. Wyjątek ten znalazł się w grupie tzw. wyjątkiem oczywistych do których należy : zezwolenie na przyznawanie pomocy socjalnej, na usuwanie skutków klęsk żywiołowych. W 1957 w traktacie rzymskim się znalazło.W tym przypadku chodziło o regiony RFN w starych granicach sąsiadujących bezpośrednio z żelazna kurtyną.
W tych wyjątkach chodzi o pomoc przyznawaną przedsiębiorcą. Pomoc na rozwój regionalny a ograniczeniu podlega pomoc przyznawana przedsiębiorstwa.
Wyjątki umożliwiały prowadzenie polityki regionalne krajom członkowskim. Jedyny wyjątek możliwości wspólnotowej ingerencji w rozwój regionalny stworzenie europejskiego banku inwestycyjnego. Mogącego udzielać nisko % kredytów dla przedsiębiorstw działających w regionach słabo rozwiniętych. Tyle na temat początków kiedy powstała europejska wspólnota gospodarcza na mocy traktatu rzymskiego.
Pierwszym krokiem w kierunkiem podjęcia wspólnotowej polityki regionalnej było utworzenie w roku 1962 dyrekcji generalnej polityki regionalnej w skrócie dg 16. Utworzonej w łonie komisji europejskiej. Każda dyrekcja jest określa kierunek działalności teraz nazywa się REGIO. Każda y tych wspólnot miała własne organy wykonawcze. Powstała jedna rada ministrów i inne wspólne organy. Pierwsze działania poszły w kierunku kontrolowania pomocy regionalnej przyznawane przez państwa członkowskie na danym terenie. Chodziło o koordynowanie pomoc przyznawana przez państwa członkowskie. Najpierw objęto regiony centralne wspólnot. 20 % A NASTEPNIE kontrola pomocy objęto cały obszar wspólnot zezwalając na najwyższy poziom 75 % kosztów inwestycji w regionach ultra peryferyjnych do 35 w regionach peryferyjnych 30 % przejściowe, im bliżej regionów centralnych tym ta pomoc jest niższa. Obecnie do regionów ultra peryferyjnych zalicza się 7 regionów SA to 4 departamenty zamorskie Francji SA to Gujana, Gwadelupa, Markenika, wyspa Reunion, Hiszpańskie wyspy kanaryjskie, Madera.
Pierwsze instrumenty finansowe polityki regionalnej dyrekcja dostała w roku 1972 kiedy to podjęto decyzje o przeznaczeniu 65 środków dwóch funduszy budżetowych wspólnot na wydatki ukierunkowane regionalnie. Chodziło o fundusze
1.Europejski fundusz społeczny który został utworzony w 1960 r. Dopiero w 1972 podjęto decyzje. EFS
2.Europejskim funduszem orientacji i gwarancji rolnej. EFOiGR-O
Sekcja orientacji. 30% przeznaczono na wspieranie rozwoju obszarów wiejskich. 1962r.
Oba fundusze kwotowo środki miale niewielkie. ES poniżej 5 % wydatków wspólnotowych.
EFO + 3 %.
3.EFFR powstał w 1975 europejski fundusz rozwoju regionalnego i do dzisiaj stanowi podstawowy instrument finansowy wspólnotowej polityki regionalnej. O utworzeniu tego funduszu przesądziło wielkiej Brytanii do wspólnego rynku w roku 1973r.Czyli względy polityczne przesądziły o tym a nie merytoryczne. I dopiero pierwsze poszerzenie wspólnot przesądziło. Wielka Brytania postawiła członkostwa postawnie takiego funduszu. Za pomocą którego chciała odzyskać więcej środków wpłacanych do budżetu wspólnotowego. Właśnie od przystąpienie zaczęło się to liczenie środków. Wielka Brytania jako kraj wielkiej rewolucji przemysłowej ludność zamieszkująca miasta 50 % przekroczyła na początku 20 wieku. Podstawową polityką wtedy była wspólna polityka rolna. Te wydatki wspierają konkretnych rolników.Skoro Brytyjczycy mieli mało rolników to wiadomo ,że z tytułu tej polityki mogli otrzymać.
Preferencja wspólnotowa : państwa członkowskie są zobowiązane do zaopatrywania się w produkty rolne na wspólnym rynku co stymuluje rozwój rynku.W gospodarce wolno rynkowej nie można nikogo zmusić wprowadzono pewne rozwiązane które miało skutecznie rozwiązać ten problem , opłaty za import + cła.
Okazało się jednak ,że to ,,odzyskiwanie” - aspiracje wielkiej Brytanii nie są zaspokojone i rządy objęła Margaret Tacher. Rabat brytyjski wpłacają mniej do budżetu państwa.
Zaczęto obniżać cła. Granice się rozszerzyły. Zmieniły się w sposób zasadniczy warunki a Brytyjczycy nie chcą zlikwidować rabatu brytyjskiego ma to być rozwiązane w 2009r.
4. Powstał w roku 1993 r finansowy instrument ukierunkowania rybołówstwa. Powstał ale za sprawą wielkiej Brytanii w rozporządzeniu tworzonym sprecyzowano zasady wykorzystania jego środków podstawowa zasada jest zasada sprawiedliwego zwrotu. OZNACZAŁA ZE w podziale członków funduszu miedzy państwa członkowskie należy uwzględnić udział państw do budżetu wspólnotowego. Im więcej dane państwo wpłaca fo budżetu to tym więcej niego otrzymuje. Został podzielony o tzw. kwoty krajowe oznaczające udział l każdego państwa w środkach funduszy.
WŁÓCHY - 40%
Wielka Brytania - 28%
9. Luksemburg 0,1%
Zasada ta obowiązywała niemal do końca lat 80 tych dokładnie do roku 1988r. kiedy to została to przeprowadzona pierwsza reforma funduszy strukturalnych.
Były środki wspólne ale one były wykorzystywane w.g własnych zasad. Środki służyły albo do łatania dziur w budżecie albo do prowadzenia polityki regio nalnej.
W rzeczywistości państwa członkowskie prowadziły własną politykę regionalną której wydatki często pomniejszane są ośrodki uzyskiwane z budżetu wspólnotowego. Zasadniczy przełom we wspólnotowej polityce regionalnej przyniosło wejście w życie jednolitego aktu europejskiego. To był następny traktat reformujący wspólnoty który wszedł w życie JAE 1.VII 1987 r. a szczególnie będąca jego następstwem pierwsza reforma funduszy strukturalnym w roku 1987r. Reforma ta nadała obecny kształt wspólnotowej polityce regionalnej. JAE celem było wprowadzenie jednolitego rynku europejskiego z dniem 31.XII 1992.
A jednolity rynek europejski to są tzw. 4 swobody : przepływu towarów, usług, kapitału i ludności. Gdy przygotowywano tekst jednolitego aktu. Zniesienie całkowitego udziału we wspólnotach. Zastanawiało się wtedy jak zniesienie granic wewnętrznych wpłynie na rozwój wewnętrzny.
Euro pentagon : obszar rozwoju europejskiego o najwyższym wskaźniku . 5 miast : min. Londyn, Mediolan.
Banan europejski :
Złoty trójkąt beleux,Francja- na tym obszarze wytwarzanych jest 47 % produktów krajowego brutto europejskiego, ogrom potencjału gospodarczego.
Łuk atlantycki : stowarzyszenie państw po to ,żeby odgrywało to stowarzyszenie rolę lobby żeby nie dało zapomnieć o sobie.
W Związku z perspektywą utworzenia jednolitego rynku europejskiego z dniem 01.01.1993r. i obawami o pogłębienie przestrzennych nierówności rozwoju do jednolitego aktu europejskiego wprowadzony został nowy tytuł. I ten tytuł brzmi spójność ekonomiczna i społeczna. W tytule tym jako podstawowy instrument osiągania tej spójności ekonomiczno społecznej. Uznano działania na rzecz dysproporcji przestrzennych rozwoju (czyli wspólnotową politykę regionalną). Finansowane z funduszy strukturalnych. I te fundusze strukturalne EFSS, Europejskiego funduszu rozwoju regionalnego i sekcji orientacji. W ten sposób jednolity akt europejski stworzył podstawy traktatowe. Wspólnotowej polityki regionalnej. I wpisał także do traktatu rzymskiego europejski fundusz rozwoju regionalnego.
Pierwsza reforma funduszy strukturalnych w ramach I pakietu.
Objęła lata : 1989- 1993r. I pakiet Delorsa. Została połączona z reformą budżetową we wspólnotach i wprowadzeniem po raz pierwszy tzw. perspektywy finansowej wspólnot czyli wieloletniego budżetu wspólnotowego. Na kilka lat wyznacza się górną granicę. Budżet wspólnotowy nie może przekroczyć w tych latach : 1,20% Produktu narodowego brutto wspólnoty europejskiej. Trzeba zwrócić uwagę na to ,że w Kraju przeznacza się od 30% do 50 %. równocześnie w ramach zwiększonego budżetu podjęto decyzję o podwojeniu środków funduszy strukturalnych z 7,2 mld ECU w roku 1987r. do 14,5 mld ECU w roku 1993r. Sukcesywne zwiększanie wydatków na politykę regionalną. W tym roku kiedy zaczął funkcjonować jednolity rynek europejski.
Istota reformy : 2.1równocześnie zreformowano dotychczasową politykę regionalną nadając jej prawdziwie wspólnotowy charakter po przez: określenie sprecyzowanie 4 podstawowych zasad które stały się obowiązujące dla wszystkich państw członkowskich. A mianowicie :
zasady koncentracji środków
dodawalności
programowania
partnerstwa
od tamtego czasu wykształciły się nowe jest ich ponad dziesięć. Te 4 są podstawowe.
Zmiana nr 2.2. Po przez precyzyjne określenie celów wspólnotowe polityki regionalnej obowiązujące wszystkie kraje członkowskie.
Wprowadzenie wspólnotowych kryteriów zamiast kryteriów krajowych kwalifikowania regionów do pomocy z funduszy strukturalnych.
Wprowadzenie po przez wprowadzenie terytorialnej nomenklatury terytorialnych jednostek statystycznych w skrócie NUTS jako podstawy kwalifikowania regionów do pomocy w funduszach strukturalnych. Nomenclature des unites terrytorial statistiejnes.
Te wszystkie zmiany łącznie ze zwiększonymi środkami mogła być wspólnotową politykę regionalną.
Podać co oznacza wspólnotowy charakter egzamin trzeba podać cechy jej.
Ad.2.4Wprowadzona w latach 70ale po raz pierwszy zaczęła być wykorzystywana od pierwszej reformy funduszy strukturalnych.Stanowi ona jednolity podział państw członkowskich na jednostki terytorialne w przekroju których gromadzone są dane statystyczne regionalne.Jest to wyłącznie nomenklatura służąca celom statystycznym. W latach 70 tych wprowadzono 3 poziomy ten nomenklatury : nuts1, nuts2, nuts3 a w połowie lat 90 rozwinięto o 2 najniższe poziomy wprowadzono poziom nuts4 i nuts5 Wprowadzenie jej było uzasadnione było zróżnicowanym podziałem administracyjnym w krajach członkowskich.
Dopiero w roku 2003 po raz pierwszy stworzono podstawy prawne dla tego podziału na nutsy. W 11.lipcja 2003 weszło w życie rozporządzenie parlamentu i europejskiej rady ministrów dotyczące nuts. To był wypadek bez precedensu. Liczba poziomów nuts do 3 poziomów. Czyli wrócono do pierwotnego stanu. Te 3 poziomy stanowią podstawę zbierania danych statystycznych regionalnych które są gromadzone w ramach regionalnej bazie danych statystycznych EUROSTATU. Europejski urząd statystyczny. Baza danych nazywa się REGIO.
2 najniższe poziomy nuts został przekształcone na lokalne jednostki administracyjne. LAU1 i LAU2 tworzą lokalne bazy danych statystycznych.
W rozporządzeniu z 2003 roku określono widełki liczby ludności na każdym poziomie nuts. I dla nuts 1 przyjęto widełki od 3 do 7 milionów ludności. Wejście w życie tego rozporządzenia spowodowało podział Polski na 6 regionów nuts 1. Wydzielono te 6 regionów na postawie sąsiadujących ze sobą województw. I w jednym regionie znalazło się wojewódzkie śląskim z małopolskim.
16 regionów nuts 2 i 66 na poziomie nuts 3 sub regionów. Do niedawna było to 45.Subregiony są to pogrupowane powiaty. Od 2007r.
Wprowadzono NTS do dzisiaj jest stosowany. Nutsy służą do wyznaczania pomocy. Instytucja autonomii instytucjonalnej - UE nie może narzucać podziałów terytorialnych.
Jeśli chodzi o Polskę na poziomie LAU 1 mamy powiaty jest 379, LAU2 jest około 2500 gmin.
5