Globalizacja jako czynnik stabilizacyjny w procesach bezpieczeństwa

Uniwersalizm globalizacji

• Wydarzenie w jednym miejscu geograficznym i w jednym wymiarze może mieć głębokie konsekwencje w innym miejscu geograficznym i w innym wymiarze

/R.O. Keohane, J.S. Nye, Globalization. What's new? What's not? (And so what?)/

• Zaciera się różnica miedzy sferą międzynarodową a wewnętrzną.

• Źródła wewnętrznych problemów, jak i ich potencjalne rozwiązanie, często leżą poza granicami państwa.

• Proces globalizacji wpływa na suwerenność państwa

• W świecie globalnym tradycyjna suwerenność państwa rozumiana jako możliwość samodzielnego i niezależnego definiowania interesów wewnętrznych i zewnętrznych ustępuje pojęciu „suwerenności jako instytucji”

„suwerenność jako instytucja”

• Jest to zespół stałych i powiązanych ze sobą zasad, które zalecają określone zachowania, powstrzymują działania oraz kształtują oczekiwania

/R.O. Keohane, Multilateralizm: An agenda of Reaserch/

Uniwersalizm globalizacji

• We współczesnym świecie liczy się tzw. efektywna suwerenność rozumiana jako zdolność do stanowienie o swoim losie i realizowania swoich żywotnych interesów

• Zmienia się charakter prowadzonych wojen

• Następuje ewolucja zasad stosowania przemocy.

Globalizacja a wojna

• Wojny w okresie istnienia świata dwubiegunowego miały charakter narodowy lub blokowy

• W okresie przejściowym po upadku ZSRR mieliśmy do czynienia z fazą działań USA jako światowego „szeryfa”

• Obecne wojny są zdecentralizowane, coraz częściej mają podłoże etniczne, ekonomiczne i religijne

Podstawowym problemem w przypadku współczesnych wojen jest odpowiedź na pytanie:

jak prowadzić operacje militarne aby „państw zbójeckich” nie przekształcać w „państwa upadłe”

Współczesne i dawne wojny różnią się:

aktorami (armie narodowe, sojusze blokowe / grupy paramilitarne, najemnicy)

celami (interesy narodowe, blokowe / zyskanie tożsamości, wyłączenia etniczne)

sposobami działań (scentralizowane dowodzenie, rola bitew, technologia / rozproszenie, ludność cywilna jako cel, okrucieństwo działań)

ekonomią (wojna totalna, udział przemysłu / otwarta, zdecentralizowana, szara strefa, bezrobocie, pomoc humanitarna)

poparciem zewnętrznym (sojusze, imperializm, mocarstwa / diaspora, mafia, najemnicy, siły regionalne)

/M. Kaldor, Reconceptualizing organized violence /

Przemoc nieformalna

Przemoc stosowana przez aktorów niepaństwowych, którzy działają w konspiracji i przez zaskoczenie, by wyrządzić znaczne szkody za pomocą niewielkich środków materialnych.

R.O. Keohane, The globalization of informal violence, theories of world politics and the „Liberalism of Fear”

Globalizacja a wojna

• Próby stabilizacji sytuacji międzynarodowej muszą uwzględniać fakt, że siła (w tym akty terroru) ma różną strukturę i nie poddaje się agregacji.

• Poszczególne elementy siły mają różną naturę i są asymetryczne w stosunku do tych samych elementów będących w posiadaniu drugiej strony .

• Charakterystyczny dla współczesnego teatru działań militarnych / siłowych jest fakt, że akty przemocy mogą być inicjowane z odległych punktów kuli ziemskiej.

• Geografia i struktury państwowe przestały być barierą chroniącą przed zagrożeniami.

Globalizacja a terroryzm

• Słabością współczesnego wielobiegunowego świata jest wrażliwość na nowoczesne ataki terrorystyczne

• Siła terrorystów wynika z asymetryczności współzależności.

• Ogromna siła militarna nie jest w stanie powstrzymać struktur, które dysponując odpowiednim potencjałem mają wystarczający powód (polityczny, ekonomiczny, religijny, społeczny) by zaatakować wybrany cel.

Współczesne państwa nie są w stanie w sposób skuteczny i aktywny walczyć z zagrożeniem terrorystycznym, gdyż struktura państw opiera się na przymusie odparcia ewentualnego zagrożenia stworzonego przez inne państwo.

Inne zagrożenia globalne

• Proliferacja broni atomowej

• Konflikty międzypaństwowe

• Przestępczość międzynarodowa,

• Zagrożenia demograficzne

• Degradacja środowiska naturalnego

• Cyberterroryzm

• Ruchy religijne

Nowy ład globalny

• Cechą charakterystyczną współczesnego świata jest odejście od kategorii „obrony” do kategorii „securitization”, co oznacza przeniesienie zagrożeń do sfery polityki, aby proces zapobiegania im stał się przedmiotem dyskursu.

• W praktyce oznacza to tworzenie wspólnot bezpieczeństwa.

• Do tradycyjnych instrumentów bezpieczeństwa (odstraszanie) dodaje się coraz częściej nowe (ekonomia, kultura)

• Wciąga się państwa niestabilne do struktur międzynarodowych wymuszających pośrednio przestrzeganie określonych norm

• Bezpieczeństwo stało się „towarem” - eksport pokoju, eksport modelu zachowań

• Rozwija się akcje budowania państwa, czyli aktywnego udziału podmiotów zewnętrznych w odbudowie politycznych struktur państwowych (pomoc w organizowaniu wyborów, obserwatorzy, szkolenie sił policyjnych, pomoc w walce z korupcja)

• W miejsce regularnych sił militarnych wprowadza się podmioty niepaństwowe (prywatyzacja bezpieczeństwa)

---