Patologia społeczna:
zjawiska społ. zachowania się jednostek i grup oraz funkcjonowania instytucji społ., pozostające w sprzeczności z wartościami i zasadami akceptowanymi przez społeczeństwo; rozróżnia się p.s. indywidualną, gdy nosicielami i przekaźnikami negatywnych cech i zachowań są jednostki, oraz patologię życia zorganizowanego, gdy człowiek jest gł. przedmiotem ujemnych oddziaływań struktur społ., stosunków międzyludzkich; do najważniejszych zjawisk p.s. zalicza się: przestępczość, pijaństwo i alkoholizm, narkomanię, prostytucję, patologię rodziny (m.in. sieroctwo społ., rozwody) oraz patologię struktur organiz. (np. kliki, nepotyzm, niekompetencję, niejasny podział obowiązków i odpowiedzialności między komórkami organizacyjnymi).
Encyklopedia PWN
Wydanie CD.
W czasach obecnych w naszym kraju coraz częściej mamy do czynienia ze zjawiskiem tak zwanej „ patologii rodzinnej”. Jest to w dużym stopniu związane z wysokim i bardzo powoli zmniejszającym się współczynnikiem bezrobocia, zubożeniem społeczeństwa i niskim poziomem wiedzy oraz świadomości prawnej tegoż.
Ludzie żyjący w rodzinach patologicznych, czyli rodzinach odbiegających od przyjętych norm i definicji rodzin normalnych często nie zdają sobie nawet sprawy z tego iż w ich rodzinie dzieje się coś złego i niezgodnego z ogólnie akceptowanymi normami. Często mamy także do czynienia z sytuacjami odmiennymi gdzie mimo tego, że przynajmniej część domowników zdaje sobie sprawę z występującej w rodzinie patologii to stara się to ukryć w obawie przed reakcją otoczenia jak też ze strach przed ośmieszeniem. Zdarza się także, niestety dość często, że otoczenie stara się nie zauważać problemu sąsiadów. Z tych i innych powodów wykrycie patologii i pomoc rodzinie która jest taką patologią dotknięta jest w większości bardzo trudne i częstokroć narażone na niepowodzenie.
W poniższej pracy postaram się przedstawić obraz rodziny patologicznej, wyjaśnić mechanizm powstania patologii oraz zaproponować moim zdaniem najlepsze sposoby na pomoc dla tej rodziny. Mam nadzieję, że praca ta przyczyni się do uświadomienia i dokształcenia społeczeństwa, co pomoże w zmniejszeniu liczby rodzin dotkniętych problemem patologii.
Na potrzeby niniejszej pracy pozwoliłem sobie na stworzenie hipotetycznej rodziny Kowalskich i nadania tejże rodzinie cech rodziny patologicznej.
Rodzina kowalskich składa się z pięciu osób, są to w kolejności Józef Kowalski - ojciec rodziny, Katarzyna Kowalska - matka rodziny oraz dzieci pięcioletni Janusz, ośmioletni Dariusz i dwunastoletnia Magdalena.
Rodzina mieszka na wsi jednak nie ma gospodarstwa rolnego, a jedynie działkę z parterowym domem jednorodzinnym. Mieszkanie składa się z trzech pokoi oraz kuchni, jego powierzchnia to około osiemdziesięciu metrów kwadratowych. W mieszkaniu nie ma łazienki, domownicy załatwiają swoje potrzeby fizjologiczne w drewnianej ubikacji umieszczonej na podwórzu, myją się zaś w metalowej misce oraz balii.
Miejscowość w której mieszkają państwo Kowalscy wraz z dziećmi liczy sobie około tysiąca mieszkańców i jest umiejscowiona na kresach wschodnich województwie podlaskim. Znajdują się tu trzy sklepy PSS Społem w tym jeden z artykułami AGD/TV oraz dwa spożywcze, kwiaciarnia prywatna i prywatny sklep spożywczo - przemysłowy, budynek Urzędu Gminy, kiosk Ruchu, szkoła podstawowa, gimnazjum, biblioteka publiczna oraz komisariat policji.
Brak w tejże miejscowości oraz w jej okolicy zakładów produkcyjnych czy też przemysłowych, większość mieszkańców utrzymuje się z pracy w rodzinnych gospodarstwach rolnych, rent, emerytur oraz zasiłków i zapomóg socjalnych.
Ojciec rodziny Józef Kowalski jest z wykształcenia kierowcą - mechanikiem. Został zwolniony z pracy w zakładzie zajmującym się transportem towarowym osiem lat temu i po rocznym okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych jest osobą bez pracy i bez prawa do zasiłku. Józef K. jest osobą uzależnioną od alkoholu ( zaznaczam, iż rodzina tu przedstawiona jest to rodzina w całości hipotetyczna gdyż nie posiadam uprawnień by stawiać diagnozy jak ta powyżej) powyżej co najmniej od dwóch lat jest w tak zwanym ciągu alkoholowym z drobnymi dwu- trzy tygodniowymi przerwami oraz jedną dłuższą przerwą po odbytym w bieżącym roku pobycie w klinice odwykowej gdzie został skierowany z objawami silnego zatrucia alkoholowego. W chwili obecnej nie kontynuuje leczenia i jest niemal bez przerwy w stanie upojenia alkoholowego. Józef K. pod wpływem alkoholu staje się osobą agresywną w stosunku do otoczenia i często zdarzają się w tej rodzinie pobicia jej członków ( zwłaszcza żony i najstarszej córki). W ostatnich miesiącach zdarzyły się dwie interwencje policyjne w domu Józefa K. podczas których mężczyzna ten zachowywał się agresywnie a badanie alkomatem wykazało u niego odpowiednio 2,5 oraz 2,8 promila alkoholu w wydychanym powietrzu. Jedna z interwencji zakończyła się zabraniem mężczyzny na noc do aresztu.
Matka rodziny Katarzyna Kowalska oraz córka Magdalena które są najczęstszymi ofiarami przemocy ze strony męża i ojca zdradzają oznaki osób współuzależnionych. Katarzyna K. będąca pracowniczką GS na stanowisku sekretarki prezesa GS i będąca jedynym źródłem utrzymania rodziny często daje mężowi pieniądze na napoje alkoholowe by uniknąć przemocy oraz stara się bronić męża przed otoczeniem udając, że nic złego się w ich rodzinie nie dzieje. Córka z kolei weszła w postawę idealnego dziecka która to postawa charakteryzuje się tym, iż stara się być zawsze pomocna dla ojca i dobrze się uczyć. Z rozmów z pedagogami szkolnymi wiadomo jednak, że dziewczynka mimo, iż jest dobrą uczennicą to nie chce się rozbierać przed lekcjami wf. Oraz unika rozmów o szeroko rozumianym seksie, a także kontaktów z rówieśnikami płci męskiej. Padła nawet sugestia, że w rodzinie Kowalskich może występować przemoc w postaci wykorzystywania seksualnego dziecka lub nawet gwałtów na dziecku. Są to jednak jedynie domysły i sprawa powinna zostać jeszcze zbadana.
Synowie państwa kowalskich wydają się nie rozumieć jeszcze, że w ich rodzinie dzieje się coś złego lub niewłaściwego, dzieje się ta prawdopodobnie ze względu na niski wiek synów państwa Kowalskich.
Jak widać z powyższych charakterystyk hipotetyczna rodzina Kowalskich jest rodziną patologiczną, a ojciec tejże rodziny który jest w niej czynnikiem patogennym wykazuje dość wysoki stopień skrzywienia społecznego. Rodzina ta powinna jak najszybciej zostać uwolniona z problemu patologii, gdyż istnieje realne niebezpieczeństwo rozwoju patologii, a w konsekwencji przeniesienia jej na przyszłe rodziny założone przez dzieci państwa Kowalskich.
W tym miejscu chciałbym zastanowić się nad mechanizmem powstania patologii w rodzinie Kowalskich i pokrótce go opisać.
Wszystko zaczęło się w momencie zwolnienia z pracy, a potem utraty prawa do pobierania zasiłku dla bezrobotnych przez Józefa Kowalskiego. Niemożność znalezienia źródła dochodów i niska pensja żony spowodowały coraz gwałtowniejsze zubożenie rodziny i zepchnięcie jej na krawędź biedy. Ubóstwo pogłębiło się jeszcze w momencie pojawienia się kolejnego dziecka w rodzinie i wydatków z tym związanych. Józef kowalski czując się niepotrzebny i niedowartościowany zaczął sięgać po alkohol, najpierw sporadycznie i w niewielkich ilościach następnie wraz z postępującą chorobą alkoholową w coraz większych ilościach, aż do popadnięcia w pełne uzależnienie i niemal nieprzerwane ciągi alkoholowe. Alkohol obudził tkwiącą w nim frustrację i być może również zboczenia ( pedofilia) i pchnął go na ścieżkę przemocy, dzięki której udowadnia sobie swoją siłę i odczuwa namiastkę władzy nad najbliższymi.
Sytuację w tej rodzinie należy natychmiast wyprostować i naprawić w tym celu proponuje następujące środki:
- skontaktować rodzinę z instytucjami zajmującymi się problemem przemocy w rodzinie np. Niebieską Linią
- wytoczyć przeciwko Józefowi K sprawę w sądzie rodzinnym lub wystąpić do sądu z wnioskiem o ustanowienie dozoru kuratorskiego nad rodziną Kowalskich
- zbadać poprzez badania lekarskie czy w rodzinie tej występuje problem wykorzystywania seksualnego dzieci i w razie udowodnienia takiej sytuacji podjąć odpowiednie czynności prawne i dochodzeniowe oraz skierować z urzędu sprawę do sądu
W zakończeniu tejże pracy chciałbym jeszcze raz zaznaczyć iż rodzina Kowalskich jest rodziną istniejącą jedynie w mojej wyobraźni i nie istnieje w świecie realnym nie znaczy to jednak iż takie rodziny nie istnieją. Przeciwnie jest ich bardzo dużo i tylko od nas, tj. od społeczeństwa i władz zależy czy nadal będą cierpieć czy też znajdą pomoc i zostaną uleczone z patologii.