„KONRAD WALLENROD”- DZIEJE, CHARAKTERYSTYKA.

OCENA W KATEGORII BOHATER CZY ZDRAJCA

1. Dzieje Konrada Wallenroda:

• głównym bohaterem utworu, tytułowym Konradem Wallenrodem jest człowiek, który jako litewski chłopiec został porwany przez Krzyżaków, ochrzczony i przez nich wychowywany. Od nich otrzymał imię Waltera Alfa. Wychowywał go mistrz krzyżacki. Chłopiec jednak nie lubił życia pałacowego, wymykał się często do starego litewskiego wajdeloty - Halbana, który ulitował się nad nim i opowiedział mu wiele o ich wspólnej ojczyźnie, rozpalając jednocześnie w dziecku nienawiść do Niemców.

• później jako młodzieniec Walter często chciał uciekać na Litwę, jednak wajdelota powstrzymywał go radząc, żeby młody mężczyzna uczył się od Niemców sztuki wojennej, gdyż może mu to przynieść korzyść.

• w czasie jednej potyczki z Litwinami młodzieniec nie wytrzymał i pociągając za sobą starca zbiegł do rodaków - tak dostał się na dwór Kiejstuta. Książe wysłuchał opowieści a następnie pozwolił pozostać przybyszom w Kownie. Po pewnym czasie Walter zakochał się z wzajemnością w córce króla - Aldonie. Władca, któremu młodzieniec był niezwykle pomocny przy organizowaniu wojska i budowie umocnień widząc to zezwolił na ślub. Przez pewien czas młodzi żyli ze sobą szczęśliwie, jednak widząc liczne klęski ponoszone przez Litwinów i cierpienia zadawane im przez Krzyżaków oraz dostrzegając niebezpieczeństwo jakie zawisło nad narodem litewskim, Walter postanowił przeciwdziałać zagładzie narodu. Początkowo ze swych planów zwierzył się księciu, a następnie wraz z wajdelotą uradzili, że młody rycerz wyjedzie wraz ze starcem. Chcieli uczynić to potajemnie, jednak młoda żona przeczuła to i oczekiwała na nich na drodze poza miastem. Walter widząc to radził, aby znalazła sobie innego męża, gdyż jego może traktować już jako zmarłego. Aldona nie zgodziła się na to i postanowiła wstąpić do klasztoru. Alf odprowadził ją tam i zobowiązując do zachowania tajemnicy, zwierzył się jej ze swoich zamiarów i odjechał.

• udaje się na zachód Europy, aby tam uczestniczyć w wyprawie krzyżowej jako anonimowy giermek wielkiego niemieckiego hrabiego Wallenroda. W niewyjaśnionych okolicznościach zabija hrabiego i przybiera jego nazwisko. Od tej pory staje się coraz sławniejszy, walczy z Maurami, bije się w turniejach rycerskich, prowadzi pobożne i cnotliwe życie.

• po 12 latach służby zakonowi zostaje wybrany Wielkim Mistrzem i od tej pory kieruje poczynaniami wojennymi Krzyżaków w taki sposób, że ci ponoszą klęskę za klęską. W końcu zostaje zdemaskowany, skazany na śmierć przez sąd kapturowy, jednak udaje mu się wcześniej popełnić samobójstwo.

2. Charakterystyka bohatera:

• Konrad był człowiekiem, który całe swoje życie poświęcił dla idei zemsty na wrogu. Nie mógł go pokonać w pojedynkę w otwartej walce, był więc zmuszony „przywdziać maskę” lisa i kierować się w swych działaniach podstępem, aby zwyciężyć i pokazać pazury lwa. Spowodowało to złamanie kodeksu rycerskiego, nakazującego walkę jawną, twarzą w twarz z przeciwnikiem. Konrad działa jednak z czystych patriotycznych pobudek. Motywuje go miłość do ojczyzny, dla dobra, której był gotów poświęcić swoje życie osobiste, a nawet szczęście ukochanej kobiety. Walter Alf - Konrad Wallenrod „szczęścia w domu nie znalazł bo go nie było w ojczyźnie”, jednak tym samym niszczy siebie jako męża jako człowieka.

• od tej pory będzie nękany wyrzutami sumienia, nigdy już nie zazna spokoju. Dodatkowym powodem z którego Konrada prześladują wyrzuty sumienia jest sposób walki jaki wybrał z wrogiem. Prowadził Zakon do klęski, wydaje wyrok śmierci na wielu rycerzy, którzy wybrali go Mistrzem i tym samym złożyli swój los w jego ręce.

• samobójstwo Konrada należy odczytać jako rozpaczliwą próbę ocalenia resztek honoru, czyn, którym bohater pragnie udowodnić, że mimo wszystko do samego końca zachował twarz. Śmierć będzie dla niego ulgą, wybawieniem.

3. Historia i patriotyzm czynią z Konrada bohatera tragicznego:

• jako człowiek - musi dokonać wyboru między życiem prywatnym, a ojczyzną, miedzy Aldoną, a miłością do Litwy. Historia zniszczyła jego szczęście osobiste.

• jako rycerz - musi dokonać wyboru między honorem, a zwycięstwem. Wie, że walka podstępem i kłamstwem jest nie godna rycerza. Prowadzi podwładnych na śmierć, a ci mu ufają. Konieczność zmusza go do podjęcia sposobu walki, który sam przeklina.

• jako chrześcijanin - łamie zasady etyczne. Skazuje siebie na wieczne otępienie za krzywoprzysięstwo, życie w kłamstwie, fałszu.

Bohater musiał dokonać wyboru między dobrem własnym, a wolnością ojczyzny.

4. Konrad jako bohater romantyczny typu bajronicznego:

• tajemniczy (dla Krzyżaków i samego siebie)

• samotny (nie ma rodziny, przebywa wśród obcych)

• zbuntowany przeciwko Krzyżakom

• nieszczęśliwa miłość

• przeżywa wewnętrzne rozterki, ciągle musi dokonywać wyborów, wyrzuty sumienia

• jest wielkim patriotą, gotowym do największych poświęceń

• dumny (nie chce się oddać w ręce Krzyżaków, popełnia samobójstwo)

• ma podwójną biografię

• popełnia samobójstwo

• jest tragiczny: jako człowiek, jako rycerz, jako chrześcijanin.

5. Konrad to bohater wallenrodyczny (odmiana bohatera romantycznego).

• dla dobra ojczyzny gotowy poświęcić swoje szczęście, a nawet szczęście ukochanej kobiety.

• człowiek rozdarty między ojczyzną, a rodziną. Wybierze ojczyznę, dla której dodatkowo zaryzykuje zbrukanie swojego honoru.

• można mówić o prometeizmie postaci, czyli o gotowości do walki z siłami wyższymi.

6. Od imienia Konrada Wallenroda powstało pojęcie wallenrodyzm (polska wersja makiawelizmu).

• postawa polegająca na uśpieniu czujności wroga i zemście poprzez zdradę i podstęp.

• osłanianie rzeczywistych intencji wrogości i nienawiści pozorami wiernej służby i posłuszeństwa.

• jest to postawa dwuznaczna, zgubna dla tego, kto ją przyjmuje, konieczna jednak, gdy zawodzą inne sposoby walki z wrogiem.

---