Cele rolnictwa ekologicznego:
•produkcja żywności wysokiej jakości służącej zdrowiu człowieka przy jednoczesnym utrzymaniu lub podwyższaniu żyzności gleby (ożywienie gleby czyli aktywizacja biologiczna),
•życie zgodnie z prawami przyrody,
•nie niszczenie lecz poprawianie,
•wytworzenie żywności, która człowiekowi służy a nie szkodzi,
•traktowanie gospodarstwa jako organizmu,
•naturalna ochrona roślin przed chorobami i szkodnikami,
•obecność zwierząt w gospodarstwie i stwarzanie im optymalnych warunków bytu
Czynniki kształtujące rozwój rolnictwa ekologicznego
:•Gwałtownie rozwijające sięrolnictwo konwencjonalne
•Odejście od klasycznych metod uprawy takich jak np. stosowanie płodozmianu a w to miejsce wprowadzenie odmian intensywnych, monokultur i GMO
•Zwiększanie zużycia środków ochrony roślin i nawozów sztucznych
•Przemysłowy tucz zwierząt
•Wypieranie gospodarki chłopskiej przez przedsiębiorstwa rolniczo -przemysłowe
Czym różnią się nasiona do upraw ekologicznych od nasion konwencjonalnych?
-Specjalne odmiany:
wyhodowane dla potrzeb rolnictwa/ogrodnictwa ekologicznego,
stare odmiany miejscowe,
-Reprodukowane w gospodarstwie ekologicznym,
-Nie zaprawiane chemicznie.
Hodowla roślin do uprawy w gospodarstwach ekologicznych
Materiał wyjściowy
1.Stare odmiany, prymitywne tzw. odmiany lokalne i formy dzikie:
•cechy związane z odpornością na choroby i szkodniki,
•zdolność konkurowania z chwastami,
•dłuższe źdźbło u zbóż,
•mniejsze wymagania pokarmowe,
•głębiej sięgający system korzeniowy umożliwiający skuteczniejsze pobieranie wody i lepiej przystosowany do symbiozy z korzystnymi mikroorganizmami glebowymi,
•lepszy smak i przydatność do wyrobu lokalnych produktów spożywczych.
2.Materiałami wyjściowymi mogą być także współczesne odmiany roślin uprawnych pod warunkiem, że zostały wyhodowane bez stosowania niedozwolonych metod.
Metody hodowli
Nasiennictwo ekologiczne
Problemy
•Zakaz stosowania chemicznych środków ochrony i nawozów
-większe ryzyko zanieczyszczenia nasionami chwastów i patogenami przenoszonymi z materiałem siewnym,
-wolniejsze tempo mineralizacji nawozów organicznych oraz konkurencja ze strony chwastów sprawiają, że wigor nasion musi być wysoki, a rozwój siewek szybki (system korzeniowy)
-niektóre gatunki roślin (ziemniak, pomidor) sprawdzają się dobrze,
-gatunki dwuletnie i okopowe -trudno uzyskać nasiona wysokiej jakości,
-mieszańce F1trudno uzyskać jakiekolwiek nasiona.
Kierunki hodowli odmian podstawowych gatunków roślin rolniczych dla potrzeb uprawy ekologicznej
ZBOŻA:
Odporność lub tolerancja na śnieć cuchnącą pszenicy (Tilleteria tritici) i inne choroby przenoszone z materiałem siewnym. Należy opracować dopuszczalne w rolnictwie ekologicznym metody odkażania nasion, które w dłuższym okresie czasu będą zastępowane hodowlą i wprowadzaniem do uprawy form odpornych.
Zdolność konkurowania z chwastami, długie źdźbło.
Wierność plonowania i stabilna jakość w zróżnicowanych warunkach środowiska (efektywność wykorzystania składników pokarmowych, odporność na stresy abiotyczne).
Wysoka jakość plonu i stabilność cech jakościowych w warunkach ekstensywnej uprawy.
ZIEMNIAKI
Odporność na zarazę ziemniaka(Phytophtora infestans) w połączeniu z wysoką jakością. Zaraza jest przyczyną zmiennych plonów i największych problemów na rynku ekologicznego ziemniaka (zakaz stosowania fungicydów miedziowych, rosnąca agresywność patogena). Istniejące dzisiaj odmiany o podwyższonej odporności na zarazę ziemniaka w większości charakteryzują się gorszym smakiem, nieatrakcyjnym wyglądem i/lub ograniczoną przydatnością do przechowywania.
Odporność na rizoktoniozę (Rhizoctonia spp.; zgorzel).
KUKURYDZA, SŁONECZNIK I RZEPAK:
Kukurydza
Odmiany dla warunków uprawy niskonakładowej. Jedną z najważniejszych cech jest wysoka polowa zdolność wschodów i szybki rozwój siewek we wczesnych stadiach rozwoju.
Słonecznik:
Brak większych różnic pomiędzy cechami korzystnymi w systemach uprawy konwencjonalnej i ekologicznej. Ważnymi kryteriami selekcji są wysoki plon, odporność na wyleganie i wczesny termin dojrzewania nasion.
Rzepak:
Głównym problemem są szkodniki, powodujące spadek plonu poniżej 1000 kg z hektara (Niemcy).
Poprawy wymagają także konkurencyjność wobec chwastów i wymagania pokarmowe.
BURAK CUKROWY
Ze względu na stosunkowo niewielką zniżkę plonów w warunkach uprawy ekologicznej (ok. 20%), burak cukrowy powinien cieszyć się zainteresowaniem rolnictwa ekologicznego. Jest bardzo przydatny w płodozmianach, szczególnie na urodzajnych glebach.
Do pożądanych cech odmianowych zaliczyć trzeba przede wszystkim szybki wzrost we wczesnych stadiach rozwoju, szczególnie w rejonach o dużym nasileniu występowania szkodników. Problemem jest brak cukrowni wytwarzających ekologiczny cukier w wielu krajach Europy.
Głównym problemem jest zdrowotność materiału siewnego
•Zapobieganie chorobom
-właściwy płodozmian -tworzący glebę/kompost zapobiegający rozwojowi patogenów, odpowiednie siedliska dla drapieżników -właściwy termin siewu/sadzenia, odpowiednia temperatura i wilgotność gleby
- hodowla odmian odpornych
- czyszczenie i suszenie nasion
•Zabiegi polegające na odkażaniu powierzchni nasion, zwalczające chorobotwórcze grzyby i bakterie.
-kompost z herbaty i dżdżownic kalifornijskich -złożone zbiorowiska mikroorganizmów konkurujących z patogenami
-zabiegi biodynamiczne -stymulują aktywność biologiczną gleby. Wyciągi z roślin, zwierzęcy lub mineralny nawóz, zwykle po fermentacji, stosuje się je w małych ilościach.
-“kuracje” ziołowe -wyciągi i olejki z ziół zwalczają grzyby przenoszone z materiałem siewnym, lub hamują ich wzrost (m.in. skrzyp, czosnek), podnoszą odporność roślin (pokrzywa, grejpfrut)
-gorąca woda -zwalcza większość mikroorganizmów na powierzchni nasion. Niesie ryzyko uszkodzenia nasion
-środki dezynfekujące -moczenie nasion w roztworze wybielaczy, kwasów itp. (Clorox, soda oczyszczana, nadmanganian potasu)