Żywienie w turystyce uzdrowiskowej - Wykład 3 04.11.12
Leczenie dietetyczne - integralna część terapii uzdrowiskowej; wielu schorzeń (przewodu pokarmowego, metabolicznych);
W warunkach leczenia uzdrowiskowego, stosuje się specjalne postępowanie dietetyczne, np. w otyłości i nadwadze, zaburzeniach gospodarki lipidowej, cukrzycy;
Żywienie zgodne z zapotrzebowaniem pacjenta i powinno spełniać funkcje:
- dostarczanie kuracjuszowi niezbędnych składników odżywczych i energii;
- edukacyjna;
Prawidłowe żywienie - jeden z najistotniejszych czynników środowiska (zachowanie korzystnego stanu zdrowia i dobrego samopoczucia);
Pozytywne oddziaływanie na zdolność do pracy, aktywność ruchową, oraz stan emocjonalny;
Uzdrowiska i sanatoria - szczególne znaczenie przestrzegania zasad prawidłowego żywienia ( przy rehabilitacji po przebytych chorobach);
Uzdrowiska - żywienie pełni dodatkowo funkcje lecznicze i traktowane jest jako integralna część procesu terapeutycznego;(współdecydująca o efektywności leczenia i szybkości powrotu do zdrowia);
- Żywienie zbiorowe w uzdrowiskach powinno być zgodne z najnowszymi zaleceniami dotyczącymi prawidłowego żywienia;
Stosowanie diet o odpowiednim stanie ilościowym i jakościowym przygotowanych prawidłowo pod względem technologicznym, może być skuteczną metodą leczenia, wspomagania procesu leczenia w wielu chorobach przewodu pokarmowego i innych jednostkach chorobowych powstających na tle nieprawidłowego żywienia;
Żywienie w uzdrowiskach odnosi się tak do chorych wymagających leczenia dietetycznego jak i znacznej grupy kuracjuszy pozostających na diecie podstawowej.
Dieta kuracjuszy w uzdrowiskach powinna być dostosowana do ich indywidualnych potrzeb wynikających z wieku i stanu zdrowia, ogólnie można zalecać dietę łatwo strawną, jako spełniającą potrzeby i oczekiwania większości kuracjuszy.
Każdy posiłek powinien być możliwie różnorodny pod względem zawartości produktów i składników odżywczych.
Posiłki podstawowe ( I śniadanie, obiad, kolacja) powinny przede wszystkim zawierać produkty będące źródłem pełnowartościowego białka (mleko i produkty mleczne, mięso i jego przetwory, jaja, ryby), węglowodanów złożonych (głównie pochodzących z przetworów zbożowych) oraz składników mineralnych i witamin, a zwłaszcza witaminy C (warzywa i owoce).
Diety występujące w uzdrowiskach to np.,
- dieta podstawowa - stosowana u osób niewymagających żywienia dietetycznego; dozwolone są wszystkie produkty i techniki kulinarne;
- dieta lekkostrawna - stosowana przy schorzeniach przewodu pokarmowego, i w żywieniu osób starszych, których przewód pokarmowy działa mniej sprawnie;
- dieta cukrzycowa - stosowana głównie u chorych na cukrzycę; dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów;
- dieta niskokaloryczna - polega na ograniczeniu spożywania potraw wysokoenergetycznych;
Stan odżywienia - jest to stan wynikający ze zwyczajowego spożycia żywności, z wchłaniania i wykorzystania wchodzących w jej skład składników odżywczych i nieodżywczych. Stan ten może być modyfikowany przez wiele czynników wpływających na procesy metaboliczne, a w szczególności przez patologie związane ze stanem zdrowia, uwarunkowania genetyczne, warunki społeczno-ekonomiczne lub związane z aktywnością fizyczną czy z zaawansowanym wiekiem;
Racjonalne żywienie - polega na systematycznym dostarczaniu w pokarmach i posiłkach optymalnych ilości energii i wszystkich niezbędnych składników odżywczych we właściwych proporcjach, odpowiadających potrzebom organizmu i zapewniających mu normalne funkcjonowanie oraz utrzymanie należnej masy ciała.
(Gawęcki J., Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu);
Dieta alternatywna - określa sposób żywienia charakteryzujący się świadomą rezygnacją ze stosowania niektórych rodzajów pokarmów (np.. produktów mięsnych przez wegetarian) i metod przygotowywania ich do spożycia;
Dieta lecznicza - oznacza żywienie w którym z przyczyn zdrowotnych dokonano celowej modyfikacji pod względem podaży jednego lub kilku składników odżywczych i/lub pod względem konsystencji, przymusowo eliminując z jadłospisu określone produkty i techniki kulinarne;
Składnik odżywczy - składnik pokarmowy niezbędny do odżywiania organizmu człowieka, zwłaszcza białko, węglowodany, tłuszcze, witaminy, składniki mineralne;
Prawidłowe żywienie polega na spożywaniu takiej ilości produktów spożywczych i tak dobranych, aby umożliwiły realizację dziennego zapotrzebowania człowieka na energię i składniki odżywcze, które określają normy żywienia;
(Węglowodany 55-60%; Białko 12-14%; Tłuszcze 25-30%);
Nieprawidłowy pod względem jakościowym i ilościowym sposób żywienia może powodować nie tylko niedobory, ale i nadmiary żywieniowe, co w konsekwencji może prowadzić do wielu zaburzeń w stanie zdrowia;
Złe żywienie lub zły stan odżywienia to stan, w którym długotrwały brak jednego lub kilku składników odżywczych opóźnia rozwój fizyczny lub prowadzi do pojawienia się specyficznych klinicznych objawów (niedokrwistość, krzywica, itp.);
Niedożywienie jest wynikiem ubogiej diety lub problemów związanych z trawieniem i metabolizmem.
Nadmierny pobór składników odżywczych powoduje inną formę złego żywienia, ujawniającą się w postaci takich objawów jak otyłość, choroby serca, wysokie ciśnienie;
Normy żywienia - to ilość energii oraz niezbędnych składników odżywczych wyrażone w przeliczeniu na jedną osobę i jeden dzień, uwzględniające specyficzne dla wyróżnionych grup różnice w zapotrzebowaniu organizmu, zależnie od wieku, płci, stanu fizjologicznego i aktywności fizycznej, a także związane z warunkami bytowania i trybem życia;
Normy wyżywienia - to ilość produktów spożywczych potrzebna do zestawienia racji pokarmowej zgodnie z normami żywienia;
Zgodnie z aktualnymi zaleceniami żywieniowymi pożywienie powinno być urozmaicone i składać się z różnorodnych produktów spożywczych;
Wskazane jest:
- dostosowanie spożycia energii w diecie do wydatków energetycznych organizmu w celu zbilansowania przemiany materii;
- spożywanie większych ilości produktów zbożowych, warzyw i owoców, będących źródłem węglowodanów złożonych, a wśród nich błonnika pokarmowego oraz witamin i składników mineralnych;
- codzienne spożywanie mleka i przetworów mlecznych ze względu na zawarty w nich wapń;
- spożywanie większych ilości ryb oraz ograniczenie spożycia chudego mięsa zwierząt rzeźnych i drobiu do 2-3 razy w tygodniu;
- ograniczenie spożycia tłuszczu pochodzenia zwierzęcego, ze względu na występowaniu w nim cholesterolu i nasyconych kwasów tłuszczowych;
- ograniczenie spożycia cukru i słodyczy, które sprzyjają powstawaniu nadwagi i otyłości;
- ograniczenie spożycia soli kuchennej, z uwagi na fakt, że sól podwyższa ciśnienie krwi;
Planowanie jadłospisów okresowych:
Podczas planowania jadłospisów należy kierować się następującymi zasadami:
ustalenie grupy ludności dla której planuje się jadłospis, w celu:
zastosowania odpowiednich form żywienia lub wyżywienia;
ustalenie kosztu żywienia;
jadłospis należy planować na okres 7, 10, 14 lub 21 dni;
Okresowe jadłospisy zapewniają urozmaicenie potraw, ułatwiają racjonalny zakup produktów spożywczych i organizację pracy przy wykonywaniu posiłków;
Planowanie posiłków zgodnie z prawidłowym rozkładem