1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Wodorotlenek sodu [zasada sodowa, soda kaustyczna, roztwór - ług sodowy]

Wzór konstytucyjny: NaOH

Wzór sumaryczny: HNaO

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składnik stwarzający zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbol zagrożenia (R)
wodorotlenek sodu	100	1310-73-2	215-185-5	C	35

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

Zagrożenie pożarowe: Wodorotlenek sodu bezpośrednio nie stwarza zagrożenia pożarowego. W obecności wilgoci, w kontakcie z wieloma metalami, wydziela się wodór - gaz tworzący mieszaniny wybuchowe z powietrzem w szerokim zakresie stężeń.

Zagrożenie toksykologiczne: W przypadku spożycia wystąpią natychmiast objawy silnego podrażnienia błon śluzowych przewodu pokarmowego, do perforacji narządów wewnętrznych włącznie, mogące być przyczyną zgonu. Wystąpią zakłócenia w pracy organów wewnętrznych.

Zagrożenie ekotoksykologiczne: Wodorotlenek sodu działa silnie szkodliwie na organizmy żywe, w szczególności organizmy wodne i glebowe. Wodorotlenek sodu nie jest trwały w środowisku. Ulega degradacji środowiskowej.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego pyłem wodorotlenku sodu środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie lub podać tlen - najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona. W razie osłabienia i niemiarowości tętna podać podskórnie kofeinę lub kardiamid.
2.	Zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	W zatruciach doustnych podać mleko, 5% roztwór kwasu octowego, sok cytrynowy, świeże białko jaj, tlenek magnezu w dawce dwie łyżeczki na szklankę wody, a następnie ponownie podawać mleko.
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie oczu:
1.	Skażone oczy należy obficie i długo przemywać tylko zimną wodą, starając się wywijać powieki. Wpuścić 1-2 krople oleju rycynowego dla złagodzenia bólu. Oczy osłonić gazą.
2.	Zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem.
2.	W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Wodorotlenek sodu jest substancją niepalną. Zagrożone pożarem obiekty pokryć pianą, a w ostateczności intensywnie polewać wodą. W przypadku kontaktu wodorotlenku sodu z ogniem wydzielają się niebezpieczne gazy, pary i dymy.
Środki gaśnicze:	W zależności od rodzaju i natury pożaru.
Sprzęt ochronny strażaków:	Aparaty izolujące drogi oddechowe. Stosować eksplozymetr.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się większej ilości wodorotlenku sodu do środowiska, przebywające na zagrożonym awarią obszarze osoby postronne należy ewakuować. Awarie muszą być szybko lokalizowane i likwidowane. Do usuwania skażenia mogą przystąpić wyłącznie przeszkolone osoby. Wodorotlenek sodu w obecności wilgoci, w kontakcie z większością metali, powoduje wydzielanie się niebezpiecznego ze względów wybuchowych wodoru.
Środki ochrony osobistej:	Odzież ochronna odporna na działanie wodorotlenków alkalicznych, ochrony dróg oddechowych (maseczki przeciwpyłowe), szczelne okulary ochronne, rękawice ochronne.
Zalecenia szczegółowe:	Chronić kanalizację. W przypadku wydostania się wodorotlenku sodu do wód, ostrzec użytkowników wody.
Metody utylizacji:	Niszczyć na drodze chemicznej (strącanie do siarczanu lub węglanu sodu) - zgodnie z wymogami Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania wodorotlenku sodu nie jeść, nie pić, nie zażywać lekarstw, unikać kontaktów z substancją, unikać wdychania pyłów i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, w pomieszczeniu przeznaczonym dla substancji żrących. W pomieszczeniach pracy oraz magazynowych nie powinny przebywać osoby postronne, w szczególności dzieci, kobiety ciężarne, osoby chore i w podeszłym wieku. Dzieci należy chronić przed dostępem do wyrobu.
Magazynowanie:	Wodorotlenek sodu przechowywać w miejscu suchym i chłodnym, w dobrze zamkniętych beczkach blaszanych z wkładką z folii polietylenowej lub w opakowaniach jednostkowych z tworzywa sztucznego albo szkła oranżowego. Unikać kontaktu z ołowiem, cynkiem, aluminium. Podłogę z materiału odpornego na ługi zaopatrzyć w studzienki ściekowe z odrębną kanalizacją. Opakowania muszą być szczelnie zamknięte w celu ochrony przed wilgocią i ditlenkiem węgla z powietrza. Opakowania wyposażyć w napis „Uwaga produkt żrący”. Opakowania chronić przed nagrzaniem. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spożywania posiłków, używania otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Metody postępowania z odpadami:	Za odpad można uznać wodorotlenek sodu, który w żadnej postaci nie nadaje się do zagospodarowania. Odpadowy wodorotlenek odstawiany jest do miejsca wskazanego przez służbę ochrony środowiska, celem zneutralizowania na drodze chemicznej (zobojętnianie).

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy:

NDS - 0,5 mg/m³, NDSCh - 1 mg/m³.

Środki ochrony indywidualnej:

Wentylacja w magazynach i na stanowiskach pracy, rękawice ochronne odporne na działanie wodorotlenku sodu, buty robocze, swobodne ubrania ochronne, maseczki przeciwpyłowe. W przypadku występowania aerozoli i zapylenia stosować ochrony dróg oddechowych z pochłaniaczami P2 oraz okulary ochronne z osłonami bocznymi. Wszelkie ochrony osobiste muszą posiadać certyfikaty.

Ochrony osobiste:

Ręce:	Rękawice z tworzywa odpornego na działanie substancji żrących.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie (oprawa z tworzywa sztucznego odpornego na działanie substancji żrących).
Drogi oddechowe:	Ochrony dróg oddechowych w przypadku pracy w atmosferze z pyłami wodorotlenku sodu (z filtrem cząsteczkowym oznaczonym kolorem białym i symbolem P2 oraz filtrem par oznaczonym kolorem brązowym i literą A).
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne ze zwartej tkaniny. Fartuchy ochronne.
Ochrony zbiorowe:	Wentylacja na stanowiskach pracy w obiektach zamkniętych. Zdroiki w pobliżu stanowisk pracy.
Inne informacje:	Higiena pracy: Obowiązują przepisy ogólne przemysłowej higieny pracy. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy wymyć powierzchnię ciała oraz oczyścić ochrony osobiste. Nie jeść, nie pić, nie palić, nie zażywać leków podczas pracy. Zapobieganie zagrożeniom: Tam, gdzie występuje możliwość pojawienia się niebezpiecznych stężeń pyłów wodorotlenku sodu, wprowadzić zraszanie rozproszoną wodą.

Metody oceny narażenia w środowisku pracy:

Metody oceny narażenia opierają się na oznaczaniu zawartości wodorotlenku sodu w atmosferze miejsca pracy metodami chromatografii gazowej.

PN-86/Z-04050.01 - Ochrona czystości powietrza. Przyrządy i zestawy do pobierania próbek. Postanowienia ogólne.

PN-89/Z-04008.07 - Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Postanowienia ogólne. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacja wyników.

Ocena narażenia: Zgodnie z normami polskimi dotyczącymi wodorotlenku sodu.

9. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Stabilność i reaktywność:	Wodorotlenek sodu gwałtownie reaguje z kwasami. Działa żrąco w obecności wilgoci i powietrza na metale takie jak cynk, ołów, glin, tworząc palny wodór. Podczas kontaktu z wilgocią lub wodą wydziela się ciepło.
Właściwości korozyjne:	Bardzo silne. Wodorotlenek sodu atakuje metale, takie jak: cyna, cynk i glin. W wyniku reakcji powstaje wodór, który z powietrzem tworzy mieszaninę wybuchową.

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia:
Oczy	tak
Skóra	tak
Spożycie	tak
Wdychanie pyłów	tak

Działanie miejscowe (skóra, oczy, błony śluzowe):

Wdychanie pyłów: Pojawia się podrażnienie śluzówki (drapanie w gardle, kaszel, duszności, ból za mostkiem), odksztuszanie podbarwionej krwią plwociny, możliwość obrzęku głośni, skurcz krtani i oskrzeli. Możliwość zapalenia oskrzeli.

Kontakt ze skórą: Oparzenia I, II i III stopnia (zaczerwienienie, obrzęk, pęcherze, ból, martwica), a w późniejszym okresie możliwość trwałych blizn pooparzeniowych.

Kontakt z oczami: Może wystąpić oparzenie spojówki (obrzęk, zaczerwienienie, łzawienie, ból) i rogówki (możliwość wystąpienia nadżerek i owrzodzeń, perforacji gałki ocznej, a w późniejszym okresie zaćmy i ślepoty, jaskry, blizn pooparzeniowych).

Spożycie: Spożycie wodorotlenku sodu powoduje natychmiastowy ból w ustach i przełyku, fusowate wymioty, czasem biegunki, śpiączkę i zapaść. Powstają nudności i pobolewanie gardła oraz trudności z połykaniem. Śmierć następuje w ciągu kilku dni (wyjątkowo w ciągu kilku godzin) i może być wynikiem szoku, krwotoków (nadżerki przewodu pokarmowego, obrzęku krtani). Przyczynami śmierci późniejszej są zapalenie płuc, śródpiersia, opłucnej, martwica płuc z rozedmą. Śmierć może też nastąpić po kilku tygodniach z powodu przedłużającego się odoskrzelowego zapalenia płuc. Zwężenie przełyku często uniemożliwia połykanie stałego pokarmu, a nawet płynów, prowadząc do wygłodzenia i odwodnienia.

Powikłania: Obrzęk krtani, przedziurawienie przełyku i żołądka, zapalenie płuc, krwotoki, zapalenie otrzewnej.

Na etykietach należy umieścić następujące informacje:

Symbole ostrzegawcze na opakowaniach jednostkowych:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja żrąca.”
Symbole bezpieczeństwa
S 1/2	Przechowywać w zamknięciu i chronić przed dziećmi.
S 26	Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast dużą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza.
S 37/39	Nosić odpowiednie rękawice ochronne i okulary lub ochronę twarzy.
S 45	W razie połknięcia niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - pokaż opakowanie lub etykietę.

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 15.12.02 Strona/stron 4/8
Nazwa:	WODOROTLENEK SODU

Wodorotlenek sodu

---