PODSTAWY BIL(1) - SUMIK 1
Encyklopedie zagraniczne
Wybrane źródła elektroniczne zawierające encyklopedie z dziedziny bibliotekoznawstwa i informacji naukowej:
katalog BUBL Link http://www.bubl.ac.uk
katalog Library of Congress http://www.loc.gov
Encyklopedie drukowane o znaczeniu międzynarodowym w badaniach bibliotekoznawczych:
1. INTERNATIONAL ENCYCLOPEDIA OF INFORMATION AND LIBRARY SCIENCE. Ed. John Feather and Paul Sturges. Wyd. 2 New York 2003. (wyd. 1 1997)
- Zakres tematyczny uwzględnia główne dziedziny : bibliotekoznawstwa i informacji naukowej w powiązaniu z komunikacją społeczną, informatyka, polityką informacyjną, zarządzaniem wiedzą, teoria informacji.
- Budowa haseł :
a) przeglądowe rozpoczynające się od definicji głównego tematu , następnie podzielone na szczegółowe zagadnienia, na końcu zawierają bibliografię oraz odsyłacze do innych rodzajów;
b) biograficzne dotyczą wybranych osób, również żyjących w latach opracowania pierwszego lub drugiego wydania encyklopedii.
c) geograficzne uwzględniają nazwy geograficzne i polityczne, np. Europa Środkowo-Wschodnia, Europa Południowo-Wschodnia. Z zakresu bibliotekoznawstwa występują nazwy dotyczące rodzajów bibliotek oraz księgozbiorów specjalnych w innych krajach, np. biblioteki islamu, jest także ich tło historyczne.
- Zespół autorów pochodzących z 210 krajów, najwięcej z USA i Wielkiej Brytanii, ale też z Australii, Francji, Rosji, Egiptu, Chorwacji, Brazylii, Holandii. Jednym z autorów jest Marek Sroka, z Univeristy of Illinois.
- Zastosowanie w polskich badaniach bibliotekoznawczych: zagadnienia polskiego bibliotekoznawstwa uwzględnione są w kształceniu bibliotekarzy.
- Aparat pomocniczy : indeks przedmiotowy odsyła do haseł głównych (liczby wytłuszczonym drukiem) i wewnątrz tekstu.
2. ENCYCLOPEDIA of LIBRARY and INFORMATION SCIENCE. Wyd. Allan Kent, Harold Lancour New York 1968-
1. Struktura encyklopedii : planowana była na 18 tomów ostatecznie ukazały się 33 tomy zawierające ok. 65 tys. haseł w układzie alfabetycznym (tom 33 ukazał się w 1982 r., redagowali go Allen Kent i Yay E. Daily, ponieważ H. Lancour już nie żył).
Tomy 34-35 zawierają indeksy autorów i rzeczowy. Od tomu 36. zaczynają się suplementy. Ostatni jest suplement 70 w 2002 roku i planowane są dalsze tomy suplementów.
Suplementy zawierają indeksy rzeczowe w tomach 46-47.
2.Zakres encyklopedii: zawiera hasła dotyczące bibliotekarstwa na całym świecie, w ujęciu historycznym i współczesnym, hasła biograficzne dotyczące wybitnych zmarłych bibliotekarzy, obszerne omówienia przedstawiające dzieje i stan obecny bibliotek w różnych krajach świata. Na końcu poszczególnych haseł znajdują się odsyłacze do innych pokrewnych haseł oraz bibliografia.
W tomie 23 znajduje się hasło poświęcone Polsce: :Libraries and information centres in Poland” (N. Jork 1978). Autorzy hasła: Mieczysław Derentowicz, Mirosława Kocięcka, Leon Marszałek, Kazimierz Podhorecki, Stefania Wieczorek. Hasło redagowała Helena Więckowska. Hasło liczy 93 strony. Zawiera omówienie zarówno dziejów bibliotek, jak i ośrodków informacji. Opracowanie kończy się na roku 1975. Omówiono następujące zagadnienia:
historię i stan obecny bibliotek i ośrodków informacji w Polsce (w podziale na 8 okresów historycznych, np. średniowiecze, odrodzenie), a w poszczególnych okresach scharakteryzowano typy bibliotek charakterystyczne dla danego okresu.
kształcenie w zakresie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej
badania naukowe w zakresie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej
Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich
Suplementy encyklopedii zawierają hasła
zasadniczej części encyklopedii
osób, które zmarły po ukazaniu się encyklopedii
artykuły pominięte w zasadniczej części
Każdy z tomów suplementu posiada odrębny układ alfabetyczny. Niektóre z tomów suplementów są opracowaniem monograficznym, np. t. 54: Komputeryzacja.
3. ENCYCLOPAEDIA of LIBRARIANSHIP, pierwsze wydanie w 1958 roku ,
wydanie 3 w 1966. Redaktor Thomas Landau.
1. Zakres tematyczny: popularna encyklopedia z bibliotekarstwa przeznaczona dla bibliotekarzy i studentów bibliotekarstwa. Jej obecne zastosowanie może być w badaniach rozwoju procesów bibliotecznych oraz nauki o książce (drukarstwa, edytorstwa). Jej ogólny zakres został dostosowany do programów kursów bibliotekarskich w Wielkiej Brytanii, organizowanych przez Aslib i Libray Association. Zawiera też hasła z informacji naukowej
Wiele haseł poświęcono międzynarodowym i narodowym organizacjom bibliotekarskim lub związanym z bibliotekami (IFLA, FID). Noty biograficzne dotyczą: bibliotekarzy, drukarzy, księgarzy, wydawców, ilustratorów i innych osób, które przyczyniły się do rozwoju bibliotekarstwa i dziedzin pokrewnych. Są to osoby zmarłe, głównie Anglicy. Brak jest w tej encyklopedii haseł geograficznych. Nie ma tutaj haseł dotyczących Polski.
2.Encyklopedia należy do pierwszych tego typu wydawnictw informacyjnych z bibliotekarstwa oraz dotyczy stanu jego rozwoju w latach 60-tych dwudziestego wieku w Wielkiej Brytanii. Brak indeksów.
4. ENCYCLOPEDIA OF LIBRARY HISTORY. Red. Wayne Wiegland, Donald Davies,jr.
Wydana w Nowym Jorku w 1994.
1. Zakres tematyczny: historia bibliotek jako instytucji bez ograniczeń czasowych i terytorialnych; zagadnienia ogólne związane z bibliotekarstwem: jego organizacja bibliotek, kształcenie bibliotekarz, podstawy prawne funkcjonowania bibliotek, czasopisma bibliotekarskie, zagadnienia szczegółowe - pracownicy bibliotek, wyposażenie bibliotek, typy bibliotek, historia bibliotek, poszczególne biblioteki, typy usług bibliotecznych, zbiory biblioteczne: organizacja zbiorów, ich opis, formy druków. Znajdują się hasła z dziedzin pokrewnych takich, jak: bibliografia, drukarstwo, zagadnienia wydawnicze.
2. Rodzaje haseł : geograficzne ( prezentujące dzieje bibliotek w poszczególnych krajach albo grupach krajów), instytucjonalne (opisujące największe biblioteki), zagadnieniowe, (referujące różne problemy ) oraz odsyłacze. Brak haseł biograficznych.
Na końcu znajduje się indeks rzeczowy. Hasła zawierają bibliografię załącznikową.
2. Zastosowanie w polskich badaniach bibliotekoznawczych: zawiera jedno tylko hasło dotyczące polskich bibliotek opracowane przez profesor Marię Kocójową w ramach hasła geograficznego Poland.
3. Aparat informacyjny: wykaz autorów haseł z nazwami instytucji, które reprezentują.
5. The ENCYCLOPEDIA of the BOOK . Autor Glaister, Geoffrey Ashall. Wyd.2 w 2001 roku; wyd.1 -1979.
1. Zakres tematyczny: nauka o książce, terminy dotyczące drukarstwa, papiernictwa, introligatorstwa, maszyn drukarskich i technik druku w różnych etapach historycznego ich rozwoju,
6. Słowniki encyklopedyczne - podręcznikowe opracowania terminologii z zakresu nauki o książce, bibliotekarstwa, bibliotekoznawstwa, np.
Glaister Geoffrey Ashall: GLOSSARY of the BOOK. London 1960 (wyd. 2 1978)
Zakres tematyczny: terminy z zakresu: papiernictwa, drukarstwa, oprawy książkowej, zagadnień wydawniczych, iluminowanych rękopisów, bibliofilstwa, wydawnictw, stowarzyszeń drukarskich. Brak jest odrębnych haseł poświęconych Polsce.
Polonica pojawiają się czasami w treści haseł (np. inkunabuł z BJ, Mikołaj Breslauer, polski drukarz z Pilzna, Daniel Chodowiecki).
Materiał pomocniczy dotyczący nauki o książce, np. rodzaje czcionek drukarskich, łacińskie nazwy miejscowości i ich angielskie odpowiedniki, drukarnie prywatne w USA i W. Brytanii (sygnety) znaki korektorskie, wykaz literatury wykorzystanej przy tworzeniu encyklopedii (pod hasłami nie ma bibliografii).
Knigovedenie. Enciklopedičeskij slovar' Moskwa 1982, red. M. M. Sikorski.
Przeznaczenie : słownik encyklopedyczny dla pracowników wydawnictw, księgarzy, bibliotekarzy, bibliografów. W przygotowaniu uczestniczyło ok. 400 autorów. Całością prac kierował zmarły w 1978 roku prof. Aleksiej Aleksiejewicz Sidorow, bibliolog i historyk sztuki.
Rodzaje haseł: 2500 haseł, w tym 500 - biograficznych, przeglądowe, charakteryzujące poszczególne dyscypliny wchodzące w skład wiedzy o książce, a także omawiające rozwój książki, drukarstwa i bibliotek w dawnym Związku Radzieckim oraz krajach socjalistycznych. Na końcu niektórych haseł podana bibliografia. Encyklopedia zawiera także odsyłacze.
Hasła dotyczące zagadnień polskich : obszerne hasło przeglądowe „Polša” z wyodrębnionymi hasłami osobowymi, np. Jerzy Samuel Bandtkie (s. 30) Stanisław Wyspiański (s. 123), Józef Andrzej Załuski (s. 185), Alodia Kawecka-Gryczowa (s. 227), Joachim Lelewel (s. 310), Jan Muszkowski (s. ), Daniel Chodowiecki (s. 578), Estreicherowie (s. 616), Paweł Jarkowski. Są też hasła dotyczące polskich czasopism zawodowych: „Przegląd Biblioteczny” (s. 432), „Studia o Książce” (s. 522), „Rocznik Biblioteki narodowej” (s. 362), „Roczniki Biblioteczne” (s. 362).
Zastosowanie w badaniach historycznych oraz rozwoju bibliotekarstwa w poszczególnych krajach Europy Wschodniej oraz dawnego Związku Radzieckiego.
7. Niemieckie encyklopedie z bibliotekoznawstwa.
Lexikon des gesamten Buchwesens. T. 1-3. Leipzig 1935-1937. Red. Karl Lőffler, Joachim Kirchner
1. Geneza encyklopedii : pomysł opracowania encyklopedii powstał w 1930 roku.
bardzo obszerna encyklopedia, zawiera ok. 12 tys. haseł.
2. Zakres treściowy: pismo i jego typy, książka antyczna, pismo i iluminatorstwo książek w średniowieczu, książka drukowana, nowoczesne techniki druku i ilustracji, ilustracja książkowa, papier, oprawa, bibliofilstwo, księgarstwo, bibliografia, historia bibliotek, bibliotekarstwo publiczne, technika biblioteczna, bibliografie, prasoznawstwo i czasopiśmiennictwo.
3. Rodzaje haseł: biograficzne: przedstawiają sylwetki drukarzy, ilustratorów, introligatorów, księgarzy, bibliofilów, bibliotekarzy, w nielicznych przypadkach zamieszczono sylwetki osób żyjących.
4. Hasła dotyczące książki w innych krajach, w tym także w Polsce. Ogółem haseł dotyczących Polski jest 32 (Polnische Bibliographien, Polnische Bibliophilie, Bibliotheken, Polnischer Buchdruck, Polnischer Buchhandel, Warszawa, Kraków, Kórnik, Wilno, Jerzy Samuel Bandtkie, Karol Estreicher, Szwajpolt Fiol.
5.Aparat informacyjny - indeksy: rzeczowy w podziale na 15 grup zbierający hasła z encyklopedii, geograficzny innych krajów (Ausladregister) - wykaz haseł według krajów. Pod nazwą kraju znajduje się wykaz haseł, które dotyczą danego kraju. Kontynuacją jest:
Lexikon des Buchwesens. T.1-4. Stuttgart 1952-1956 Red. Joachim Kirchner.
1. Słownik encyklopedyczny przeznaczony jest nie tylko dla osób naukowo zajmujących się książką, ale też dla miłośników książki, księgarzy, antykwariuszy, bibliotekarzy.
Zakres tematyczny: historia książki, techniki drukarskie, bibliofilstwo, księgarstwo, grafika, edytorstwu, bibliotekoznawstwu. Do współpracy przy opracowani haseł zaproszono specjalistów z różnych krajów, m.in. z Polski.
3. Zawiera ok. 4000 haseł zawierających bibliografię załącznikową. Hasła dotyczące Polski, dotyczą polskiej bibliografii, bibliofilstwa, bibliotekarstwa i bibliotek, drukarstwa, księgarstwa, nazwiska bibliografów Zaluski, Daniel Chodowiecki, Stanislaw Polonus.
4. Indeksy: rzeczowy, który w podziale na 12 grup zbiera wszystkie hasła z encyklopedii.
5. Ilustracje zgrupowane w dwóch tomach ułożone są według pewnych grup rzeczowych ilustrujących procesy związane z książką. Są to: książka, jej rodzaje i przemiany,ilustracja książkowa i jej techniki, oprawa, druk książki wraz z papiernictwem, handel książką
biblioteki i ich rodzaje, bibliografia, bibliofilstwo.
Lexikon des gesamten Buchwesens. drugie pełne, poprawione wydanie. Stuttgart 1987- Red. Severin Corsten Ukazuje się zeszytami. Zeszyt 1 ukazał się w 1985 roku.
Nie jest to wydawnictwo zakończone. Dotychczas ukazało się 5 tomów: ostatni tom 6 został wydany w 2003 roku.
1. Zakres tematyczny zagadnienia międzynarodowe (powszechnej historii drukarstwa i zagadnień nauki o książce) : pismo i materiały pisarskie, książka rękopiśmienna i drukowana, grafika książkowa, drukarstwo, zagadnienia wydawnicze, źródłoznawstwo, księgarstwo, prasoznawstwo, bibliotekarstwo, bibliografia, informacja naukowa, czytelnictwo, a także nauki pomocnicze historii , np. archiwistyka, chronologia i dyplomatyka. Starano się uwzględnić zarówno tematykę historyczną jak i współczesną.
2. Budowa haseł: Encyklopedia zawiera różnego typu hasła: przeglądowe, biograficzne geograficzne (nazwy miast i krajów)
3. Hasła dotyczące Polski:
przeglądowe „Polen” napisane przez Jana Pirożyńskiego uwzględnia zagadnienia: historii drukarstwa w różnych polskich miastach: Gdańsku, Krakowie, Wrocławiu.
biograficzne, np. Tadeusz Czacki, Wiktor Baworowski, Czartoryscy, Estreicherowie.
LEXIKON DES BIBLIOTHEKSWESENS. T. 1-2. Red. Horst Kunze i Gotthard R*ckl. Wyd. 1. 1969 (jednotomowe), wyd. 2 1974-1975.
1. Zakres tematyczny: tematy księgoznawstwa, bibliotekoznawstwa, czytelnictwa, historii książki i bibliotek, drukarstwa, księgarstwa. Problemy bibliotekarstwa przedstawia w ścisłym związku z takimi zagadnieniami jak teoria i historia kultury, literaturoznawstwo, psychologia, pedagogika, socjologia.
2. Zawiera ok. 2600 haseł napisanych przez 156 autorów. Każde hasło ma odpowiednik w językach: rosyjskim, angielskim, hiszpańskim i francuskim.
3. Rodzaje haseł: przeglądowe (np. bibliotekoznawstwo, bibliotekarstwo, nauka o książce) i hasła informacyjne. Do nich dochodzą hasła słownikowe (definicyjne). Bardzo dobrze są tu opracowane hasła geograficzne (ok. 180), informujące o bibliotekarstwie w wielu krajach świata, nie wyłączając niewielkich państw i terytoriów. Hasła zaopatrzone są w bibliografię. 4. Termin niemiecki „Bibliothekswisswenschaft” napisane przez Othmara Fela, definiuje badanie zagadnień bibliotecznych, których centralną kategorią jest książka i czytelnik. Bibliotekoznawstwo zajmuje się więc funkcją biblioteki współczesnej i dawnej oraz wypracowuje zasady udostępniania literatury społeczeństwu.
5. Hasła dotyczące Polski: przeglądowe „Polen” napisane przez Gerharda Schwarza (zawiera historie bibliotek w Polsce, ich strukturę, rodzaje bibliotek, czasopisma zawodowe, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich). Hasła osobowe - jako jedyny Polak został zamieszczona biografia Karola Estreichera.
6. Trzy rodzaje indeksów: systematyczny uwzględniający wszystkie hasła według grup tematycznych i alfabetyczny obcojęzycznych odpowiedników
8. Słowniki przekładowe wielojęzyczne
Vocabularium bibliothecarii. Wyd. 1. Paryż 1953, wyd. 2. Paryż 1962
Oprac. Anthony Thompson
1.Geneza: prace nad słownikiem rozpoczęły się jeszcze przed II wojną światową, po wojnie prace nad słownikiem koordynowało UNESCO. Zebrany materiał był wielokrotnie poddawany pod ocenę specjalistom. W 1949 roku koordynatorem prac został Anthony Thompson.
2.Zakres tematyczny: terminy ze wszystkich dziedzin związanych z książką, takich jak: druk, papier, oprawa, biblioteki, klasyfikacja dokumentów; nie posiadają definicji. Są podawane tylko wtedy, gdy dany termin ma kilka znaczeń lub, gdy nie ma odpowiednika w danym języku.
3. Budowa: terminy ułożone według klasyfikacji dziesiętnej, podane są w języku angielskim wraz z odpowiednikami w językach: francuskim, niemieckim, hiszpański i rosyjskim (w wydaniu pierwszym były tylko terminy w językach: angielski, francuskim i niemieckim)
4.Indeksy alfabetyczne dla poszczególnych języków. Przy każdym terminie podany jest symbol klasyfikacji dziesiętnej
5. Wydania słownika w różnych językach pod kierunkiem UNESCO. Do wymienionej grupy języków dodawano język danego kraju. Były to wydania z językami:
tureckim (1959)
arabskim (1965)
chorwackim (1965)
holenderski (1967)
językami skandynawskimi: duńskim, fińskim, norweskim i szwedzkim (1968)
słowacki (1970)
węgierskim (1972)
ELSEVIER'S DICTIONARY of LIBRAY SCIENCE, INFORMATION and DOCUMENTATION Oprac. Clason Willem Elbertus. Wyd. 2. Amsterdam 1976
1. Zawiera terminy z bibliotekarstwa, informacji, dokumentacji, drukarstwa, zagadnień wydawniczych, oprawy, a także terminy stosowane w badaniach naukowych z zakresu nauki o książce i bibliotece.
2. Budowa słownika :
Część alfabetyczna - terminy ułożone w języku angielskim wraz z krótkimi definicjami, odpowiedniki w językach: francuskim, hiszpańskim, włoskim, holenderskim i niemieckim, wersje języka amerykańskiego.
Alfabetyczne indeksy dla poszczególnych języków
Suplement w języku arabskim
TERMINOLOGI*ESKIJ SLOVAR' PO INFORMATIKE
Moskwa 1975
1. Słownik wielojęzyczny , opracowywany od 1961 roku. Zawiera terminy w języku rosyjskim wraz z odpowiednikami w ośmiu językach: bułgarskim, węgierskim, niemieckim, polskim, rumuńskim, słowackim i czeskim. Na bazie tego słownika wydano dwa kolejne:
„Russko-anglo-francuzkij slovar' po informacionnoj teorii i praktike” w 1968 roku
„Terminologi*eskij slovar' po nau*noj informacii” w 1969 roku w języku: rosyjskim, serbsko-chorwackim i macedońskim
„Terminologi*eskij slovar' po informacionnoj teorii i praktike” w 1969 roku w języku rosyjskim i hiszpańskim, przy opracowaniu którego współpracowali specjaliści z Kuby.
Wyszukiwanie na podstawie alfabetycznego wykazu terminów i ich synonimów wraz z definicją w języku rosyjskim. Zawiera odpowiedniki w 13 językach: bułgarskim, węgierskim, hiszpańskim, macedońskim, niemieckim, polskim, rumuńskim, serbsko-chorwackim, słowackim, słoweńskim, czeskim, angielskim, francuskim. Każdy termin posiada numer. Obok terminu znajduje się symbol jednego z 12 działów, do jakiego dany termin został zaklasyfikowany
Indeksy alfabetyczne w językach obcych. Obok terminów podano liczby odsyłające do właściwych terminów w pierwszej części.
1