Zaplecze techniczne transportu samochodowego to ogół środków niezbędnych do zapewniania prawidłowej eksploatacji technicznej pojazdów technicznych
Eksploatacja:
-obsługiwania (tankowanie)
- użytkowania
Na zaplecze techniczne składa się:
- teren, plac
-pomieszczenia
-urządzenia i narzędzia
-zaopatrzenie
-wykwalifikowani pracownicy
Podstawowe kierunki rozwoju zaplecza technicznego transportu samochodowego to:
-obniżenia kosztów eksploatacji
-przedłużenie czasu eksploatacji pojazdów
-zwiększanie ich niezawodności w trakcie użytkowania
-przewidywanie ewentualnych przypadkowych awarii i przeciwdziałanie im
Uszkodzenie - w dłuższym czasie, np. ścieranie się klocków
Awaria - coś, co zachodzi nagle. Awarie, jeżeli nie są wykryte dostatecznie wcześnie powodują wysokie koszty naprawy i dezorganizują realizację zadań przewozowych.
Do zakładów zaplecza motoryzacji zalicza się odpowiednie wykonanie i wyposażenie takie jak:
-parkingi, garaże i inne
-stacje paliw, zaopatrujące pojazdy w paliwa, oleje, smary i inne płyny techniczne
-.. stacje obługi, tzw. Obiekty zaplecza technicznego ogólnego użytku, przeznaczone do wykonywania obsługi technicznej oraz określonych napraw pojazdów samochodowych, sprzedaż części, akcesoriów i paliw
-warsztaty specjalizowane, przeznaczone do wykonywania określonych czynności
- zajezdnie do obsługi technicznej i napraw oraz zaopatrywania i przechowywania pojazdów, do administrowania pojazdami samochodowymi należącymi do określonego gospodarstwa domowego
-zakłady naprawy pojazdów samochodowych silników lub zespołów do kompleksowych napraw silników
Stacje obsługi technicznej i ich rodzaje itd.
Stacje obsługi samochodów są to obiekty, których zadaniem jest wykonywanie regulacji, konserwacji, kosmetyki oraz napraw bieżących z wymianą części i zespołów.
Charakteryzuje się dużym liczbom stanowisk od 1 do kilkudziesięciu, oraz programu od obsługi kosmetycznych i konserwacyjnych po naprawy.
Charakter stacji obsługowych:
-publiczny - wszystkie zgłaszające się auta
-ograniczony- do obsługi własnego taboru (zamknięte zakłady)
Różne są wielkości i programy pracy warsztatów oraz stacji obsługi przy zajezdniach różne systemy
Zajezdniowa stacji obsługi - utrzymywanie w maksymalnej gotowości technicznej i zaopatrywanie w materiały pędne, ogumienie i części zamienne itd.
Stacje dealerskie (przedstawicielskie) - sprzedaż samochodów i prowadzenie organizacji przemysłowo- handlowych oraz wykonywanie obsług gwarancyjnych i pogwarancyjnych, prowadzą magazyny części zamiennych oraz sklepy sprzedaży części zamiennych i akcesoriów
Stacje obsługi technicznej:
-pełny zakres pracy- wykonywanie wszystkich rodzajów obsługi technicznej i napraw bieżących
- ograniczony zakres pracy- wykonywanie wszystkich rodzajów obsługi technicznej i napraw bieżących w zakresie określonym liczbą obsługi przez daną stację pojazdów
Działalność firmy musi być zgodne z przepisami o ochronie środowiska oraz przepisami bhp i p. poż.
Salony:
-salon ekspozycji i sprzedaży samochodów
-serwis
-działy sprzedaży części zamiennych, akcesoriów i wyposażenia dodatkowego
-punkty wymiany opon samochodowych
-warsztat napraw blacharskich
-lakiernia
Warsztaty napraw samochodów
Prace proste wykonuje się na uniwersalnych stanowiskach obsługowo- naprawczych. Istnieją warsztaty specjalistyczne - mają odpowiednie urządzenia i przyrządy kontrolno- pomiarowe.
Zakres i liczba poszczególnych warsztatów specjalistycznych zależy od wielkości stacji obsługi. W warsztacie specjalistycznym stacji obsługi o pełnym zakresie prac sprawdza się działanie zespołów, podzespołów i mechanizmów wykonuje się przegląd oraz naprawy wymagające demontażu montażu, i prób po wykonanym przeglądzie lub naprawy.
W dużych stacjach obsługi pojazdów samochodowych występują warsztaty:
Elektrotechniczny
Prędkościomierzy i regulatorów napięcia, czynników temp.
Obsługi akumulatorów
Układu zasilania
Naprawy zespołów z podziałem na sekcje demontażu, mycia części, oraz przeglądów i naprawy zespołów
Kontroli działania po naprawie
Mechaniczno- ślusarski
Blacharsko- spawalniczy
Stolarsko- tapicerski
Kuźnia i resorownia
Obsługi ogumienia
Lakiernik
Akumulatorów wyróżnia się 2 rodzaje stacji obsługiwania akumulatorów:
- stacje klasy I- prowadzące obsługę i konserwację
-stacje klasy II- prowadzące obsługę, konserwację i naprawy główne
Warsztat naprawy zaspołów składa się z 3 sekcji (stanowisk)
- demontażu zespołów i mycia części
-przeglądu i naprawy
-kontroli działania po naprawie
Warsztat blacharsko-spawalniczy (blacharnia)- czynności te wykonywane są w jednym warsztacie - blacharskim. Podział na prace blacharskie, blacharsko- spawalniczy, spawalnicze…
Ze względu na sposób wykonywania napraw, pracę dzieli się na wykonywanie na „zimno” lub na „gorąco” poprzez użycie:
-narzędzi ręcznych lub o napędzie pneumatycznym albo elektrycznym do prac blacharsko…
-sprzętu spawalniczego do wymiany elementów, ich prostowania lub uzupełniania ubytków.
3 warianty wykonywania prac blacharsko- ślusarskich:
W warsztacie wykonuje się tylko naprawy przedmiotów niedużych, jak chłodnice, błotniki, odlew i kabiny kierowcy
Naprawia się całe kabiny
Wykonuje się prace przy całym samochodzie
3 sposoby lakierowania samochodów:
-tradycyjne malowanie całych pojazdów w ogólnej części lakierni za pomocą pistoletu lakierniczego
- malowanie pojazdów na kabinach
….
Główne funkcje i elementy zajezdni
Jednym z podstawowych elementów zaplecza technicznego są zajezdnie samochodowe, które ze względu na rodzaj obsługiwanych pojazdów dzielą się na:
-zajezdnie samochodów osobowych i pochodnych
-zajezdnie samochodów ciężarowych o ładowni do 6t
- zajezdnie samochodów ciężarowych o ładowni powyżej 6t
- zajezdnia autobusów
-zajezdnia dla pojazdów o różnym przeznaczeniu użytkowym
Zajezdnia samochodowa spełnia podstawowe funkcje związane z działalnością zaplecza technicznego przedsiębiorstwa samochodowego. Są to:
-przechowywanie taboru, także doraźne ale przede wszystkim parkowanie oraz przechowywanie związane z pracami konserwacyjnymi, o różnym okresie trwania
- administrowanie (zarządzanie) taborem samochodowym również pomocniczym
-wykonywanie funkcji dyspozytorskich, operatywne - zgodne z planami operatywnymi
- obsługiwanie techniczne i naprawianie samochodów w zakresie obsługi okresowych i sezonowych oraz napraw bieżących
-zaopatrywanie samochodów w materiały eksploatacyjne należytej, jakości
W zależności od wykonywanych funkcji zajezdnia powinna mieć:
-place postojowe i garaże od przechowywania taboru
-odpowiednio urządzane i usytuowane dyspozytornie, bramy wjazdowe
-odpowiednio urządzoną i wyposażoną stację obsługi do obsługi i naprawy pojazdów samochodowych
Nieodzownymi składnikami zajezdni są:
- dyspozytornia
- stacje paliw
- stacje obsługi
- place postojowe, garaże
- pomieszczenia administracyjno -socjalne
Są jeszcze składniki, które mają istotną rolę a mianowicie: kotłownia, studnie, stacje trafo…
Poza pojazdami samochodowymi w zajezdniach przechowywuje się maszyny robocze i ciągniki gąsienicowe i inne. Zajezdnia musi być uniwersalna np. zajezdnia przedsiębiorstwa budownictwa.
W przypadkach wskazane jest wydzielenie zajezdni dwóch pasów ruchu niezależnych od siebie, ale typowych szybach aut.
Podział i zakres prac w zależności od wielkości zajezdni samochodowej:
eksploatacyjna bez stacji obsługi (klasa, typ I) uzupełnianie paliwa, mycie, czyszczenie
stacja obsługi o ograniczonym zakresie prac obsługowo- naprawczych (typ II)
stacja obsługi o pełnym zakresie prac obsługowo- naprawczych:
dla taboru stacjonarnego (typ IIIa)
dla taboru stacjonarnego w zajezdni i dla taboru objeżdżającego i zajezdni typu I, II, tworząca wraz z nimi zaplecze techniczne typu kombinowanego tzw. Zajezdnia - baza (klasa IIIb) umożliwia obsługę i naprawę bieżącą
Zakres czynności wykonywanych w zajezdni, klasy I obejmuje: (nie więcej niż do 100)
-kontrolę stanu technicznego w celu zachowania bezpieczeństwa ruchów pojazdów
-prace porządkowe przy pojeździe
-czynności zdawczo-odbiorcze przed wyjazdem i po przyjeździe
-czynności przeglądowo- kontrolne
-smarowanie i wymiana oleju.
Zakres czynności wykonywanych w zajezdni klasy II: ((liczba pojazdów w dyspozycji dla II od 20 do200)
- diagnostyka kompleksowa ogólnego stanu technicznego pojazdu
-prace obsługowo- montażowe
-naprawy wymagające wymontowania zespołów i podzespołów oraz ich naprawy, poza silnikami
W klasach typu III: (liczba pojazdów w dyspozycji dla IIIa od 150-600, dla IIIb od 200 do 1200)
-praca kuźnicza- resorowa
-naprawa nadwozia
-prace stolarskie
-prace tapicerskie
-prace lakiernicze
Projektowanie zaplecza technicznego
Zaplecze techniczne może być organizowanie centralnie dla danej całej jednej gospodarstwa lyb dla jego oddziałów.
Organizacja zaplecza technicznego powinna zapewniać opłacalność działania. Aby dany efekt osiągnąć zaplecze techniczne winno zostać poprawnie zaprojektowane i zorganizowane.
W procesie projektowani racjonalnych systemów obsługi pojazdów, w których stacja obsługi jest tylko jednym z elementów tego system, można wyróżnić pewien zbiór prób kluczowych, do których:
-problem wyboru wariantu obsługi (imienna, bezimienna)
-zagadnienia dopasowania podsystemu obsługi w systemie eksploatacji technologii
-zagadnienie specjalizacji poszczególnych stacji
-zasady terytorialnego rozmieszczenia potencjału obsługowego
-konieczność efektywnego rozwiązywania sytuacji decyzyjnych w kategorii optymalizacyjnych
-możliwość obsługiwania się efektywnymi metodami opisu procesów losowych
-zagadnienie specjalizacji poszczególnych stacji (specjalizacja według typów obsługiwanych pojazdów specjalistycznych wg rodzaju wykonywanych czynności stacje uniersalne)
-Zasady terytorialnego rozmieszczenia potencjału obsług
-konieczność efektywnego rozwiązywania sytuacji decyzyjnych w kategoriach optymalizacyjnych
-możliwość posługiwania się efektywnymi metodami opisu procesów losowych
Algorytm projektowania stacji obsługi (krok po kroku):
- Ustalenie liczby inwentarzowej obsługiwanych pojazdów
-Sprecyzowanie założeń wyjściowych - zawierających
Rodzaje i zakresy wykonywanych usług
Roczne przebiegi samochodów i przyczep poszczególnych marek
Roczne przebiegi łączne samochodów i przyczep
Przebiegi między naprawami głównymi samochodów i przyczep
Przebiegi miedzy poszczególnymi rodzajami obsług okresowych
Pracochłonność napraw bieżących
- liczby pracowników produkcyjnych
-stref pracy obsługi technicznej i naprawy
-liczby uniwersalnych stanowisk obsługowych
-wyposażenia technicznego
-powierzchni produkcyjnych
-powierzchni przechowywania samochodów
-powierzchni pomieszczeń magazynowych (olejów, smarów)
Projektowanie - dane wyjściowe potrzebne do projektowania zapleczna technicznego i - kolejnym etapom planowania produkcji w zakładach zaplecza technicznego jest opracowanie harmogramu dostarczonych maszyn i urządzeń do naprawy. Na tym etapie niezbęde jest posiadanie informacji co do zakresu i rodzaju świadczonych usług naprawczych przez projektowanie zaplecze techniczne.
Konieczna jest precyzyjna odpowiedź na pytanie czy dane przedsiębiorstwo, dział czy zakład naprawczy i przegłady, czy tylko wybranych typów maszyn i urządzeń czy wszystkich jaki będzie zakres kooperacji itd.
Do poprawnego opracowania planu dostosowania obiektów tech. Do napraw czy przeglądów jest znajomość struktury cyklu przglądowo- naprawczego dla grup maszyn albo też poszczególnych maszyn czy bardziej skomplikowanych urządzeń technicznych.
Program obsługowo-naprawczy odpowiednio uzasadniony, uprawomocniony zbiór dyspozycji dotyczących zadań, których realizacja jest celem projektowania inwestycji.
Program ten może określać:
-liczbę i rodzaj stanowisk
Podstawową jednostką przy projektowaniu stacji jest stanowisko obsługowo-naprawcze. Ich liczba i specjalizacja jest zależna od:
-liczby pojazdów eksploatacyjnych lub przewidywanych do eksploatacji w określonym rejonie lub grupie pojazdów
-rodaje samochodów i ich charakter konstrukcyjnej
-warunków eksploatacji, a więc przebiegów,
-pracochłonności obsług. I napraw niezbędnych do utrzymania pojazdów w stanie gotowości technicznej
-istniejącego lub planowanego stanu zapleczta technicznego w danym rejonie
Pracochłonność obsług i napraw stanowiąca jednocześnie wartość obciążeń produkcyjnych projektowanych stacji obsługi można orientacyjnie określić:
Pobl. Obliczeniowe roczne obciążenie produkcyjne projektu stacji
n- liczba rodzajów pojazdów samochodowych, obsługiwanych przez proj. Stacji
N-liczba samochodów danego rodzaju wg stanu przewidywanego dla okresu docelowego, dla rejonu określonego promieniem działania proj. Stacji
Kr- średni roczny przebieg jednocześnie każdego z rodzaju samochodu
q- średni jedn. Nakład pracy na obsługi i naprawy samochodów, świadczone przez stację obsługi na każde 100km przebiegu.
Sp ist- suma rocznych zdolności prod. Zakładów obsługowo- naprawczych istniejących na rozpatrywanym terenie (roboczo-h)
Liczba pojazdowych stanowisk obsługowo- naprawczych S:
S- liczba pojazdowych stanowisk naprawczych
Pobl- obliczeniowe (założone) roczne pracochłonnośc każdej z „n” rodzajów obsług lub napraw wykonywalnych w projekcie stacji
Dalsze fazy projektowania:
-Zestawienie kosztów
-harmonogram wykonania prac
Ze względu na uprawnieniu do dokonywania badań stacje kontroli zostały podzieolne na stacje wykonujące badania w zakresie podst. Oraz stacje okręgowe.
Stacje kontroli:
-pojazdy do 3,5t (niskotonażowe)
-wszystkie pojazdy (samochody ciężarowe i autobusy plus niskotonażowe)
Lokalizacja obiektu powinno spełnić trzy podstawowe warunki:
-minimalna uciążliwość dla ruchu drogowego
- technologiczność przeprowadzania badań (możliwość lokalizacji stanu zewnętrznego do badań akustycznych i prawidłowego przeprowadzania pomiarów)
Stacje o dmc powyżej 3,5t powinny być lokalizowane pza strefami zamieszkania i centrami miast.
Stanowiska stacji kontroli pojazdów powinny być zlokalozwane w pomieszczeniach przelotowych zapewniających jeden kierunek ruchu (dopuszcza się o dmc o 3,5t)
Szerokość stanowiska określonego jak min 6m, dopuszcza 5m przy stanowiskach równoległych w pokazdach o dmc do 3,5t
Wysokość pomieszczenia w świetle
-4,2m w przypadku wyposażenia w kanał
-3,7m w przypadku stanowisk przewidzianych do badania pojazdów o dmc do 3,5t
-5,7m w przypadku wyposażenia stanowiska w urządzenie do podnoszenia całego pojazdu o dmc powyżej 3,5t
Oś urządzenia oldania od początków schodów 1mdla pojazdów o dmc 3,5 i 1, 5m dla stanowisk uniwersalnych
Optymalna szerokość stanowiska kanałowego to 0,8m. Kanał powinien być odpowiednio odwodniony i mieć wentylacje nawiewną. Nawiew do kanału powinien być realizowany na całej jego długości. Wydajność nadmuchania nie powinna być mniejsza niż 1m^3/mm na metr bieżący długości czynnej kanału. Kanał powinien być wyposażony w oświetlenie rozproszone, oświetlające całe podwozie badanego pojazdu, światło skupione o bezpiecznym napięciu zasilania oraz w półki wewn, na narzędzia i klucze. Jasna kolorystyka ścian kanału zapewnie korzystniejsze rozproszenie światła.
W myśl ustawy stacji kontroli pojazdów powinna być wyposażona w :
-ogólne oświetlenie elektryczne oraz punkty odbioru energii elektrycznej o napięciu zasilania 400V, 230V, i napięciu bezpiecznym
-instalację sprężonego powietrza o ciśnieniu roboczym min 0,6MPa
- doprowadzenie wody
-doprowadzenie wody ciepłej lub nagrzanej miejscowo do umywalki
-odpływ górny ścieków
-wentylację ogólną
-ogrzewanie pomieszczenia
Oświetlenie elektryczne powinno zapewniać równomierne oświetlenie stanowiska oraz boków badanego pojazdów o natężeniu mac 300lx. Przy wjeździe powinny być punkty poboru sprężonego powietrza, umożliwiające podłączeniu urządzenia do pompowania ogumienia, pistoletu do odmuchiwania zanieczyszczeń oraz gniada poboru prądu z napięcia bezpiecznego.
Instalacje wyciągów spalin samochodowych w warsztatach:
-indywidualne naścienne
-indywidualne bębnowe
-kanałowe z wózkiem przejazdowym
-rozbudowane instalacje z kanałami zbiorczymi
W stacji obsługi dzieli się na pracowników obsługowo-naprawczej na grupy:
-monterów samochodowych i ich pomocników
-elektryków samochodowych
-obsługujących akumulatory
-smarownie
-montujących ogumienie
-zmywaczy pojazdów samochodowych
-sprzątacze autobusów
W grupie obsługowo- naprawczej dokonuje się często podziały na brygady, którymi obsadza się poszczególne zmiany. Niekiedy brygadom przydziela się poszczególne grupy pojazdów.
Na czele grupy obsługowo- naprawczej stoi mistrz lub starszy mistrzunio, na czele brygady mistrzowie,, lub brygadziści. Praca odbywa się na stanowiskach obsługowo- naprawczych na które wprowadza się pojazdy.
Stanowiska mogą być kanałowe, podnośnikowe, bezkanałowe. Muszą one być wyposażone w odpowiednie urządzania i przyrządy przeznaczone do wykonywania określonych prac.
Stanowiska pracy powinny być oznakowane tabliczkami.
Do grupy naprawczej zaliczani są:
-monterzy silników i ich pomocnicy
-monterzy podwozi i pomocnicy
-ślusarze samochodowi
- elektrycy samochodowi
-kowale i ich pomocnicy
-tokarze, frezerzy,
-monterzy aparatury paliwowej silników
-spawacze, blacharze,
-monterzy liczników, elektrycy
Pracują na wydzielonych stanowiskach oznakowanych tabliczkami orientacyjnymi np. naprawy silników.
Pracowników grupy naprawczej dzieli się najczęściej na brygady:
-naprawy silników, która ma w swoim zakresie naprawcze, silników i sprzętu z wyjątkiem
Urządzeń elektrycznych
-naprawy zespołów, która wykonuje naprawy zespołów i podzespołów samochodowych
-obróbki mechanicznej, która wykonuje wszelkie prace związane głównie z obróbka wiórkową
-nadwoziowa
-wulkanizacji
-konserwacyjna
Robotnicy pomocniczy:
-pracownicy fizyczni magazynów i transportu wewnętrznego
-robotnicy wydziału narzędzi i wydawcy narzędzi
- brygadziści i robotnicy fizyczni oraz kontrolerzy techniczni
Pracownicy usługowi:
-portierzy
-strażnicy przemysłowi
-płacowi
-obsługa kotłowa
-gońcy
-sprzątacze
-kierowcy pojazdów własnych zakładów
Powierzchnia użytkowa stacji obsługi składa się z: -powierzchni produkcyjnych; -powierzchni pomocniczych; -powierzchni usługowych;