Dr Wojciech Adamczyk
Program wykładu i ćwiczeń z przedmiotu
„Wstęp do prasoznawstwa"
wraz z zestawieniem literatury obowiązkowej
WYKŁAD
I. Prasoznawstwo - zagadnienia wstępne
określenie przedmiotu nauki o środkach masowego przekazu;
charakterystyka zadań i celów tej dyscypliny nauki;
kwestie definicyjne.
II. Ewolucja prasoznawstwa
geneza nauki o prasie;
zakres prowadzonych badań nad prasa w rozwoju historycznym;
miejsce prasoznawstwa wśród innych dyscyplin naukowych;
szkolnictwo zawodowe dziennikarskie.
III. Polska „szkoła prasoznawcza"
pionierzy polskiego prasoznawstwa;
rozwój badań prasoznawczych w Polsce;
ośrodki badawcze, dydaktyka, działalność wydawnicza;
polska koncepcja prasoznawstwa.
IV. Kierunki i działy badań w prasoznawstwie
podstawowe nurty badawcze;
działy badań prasoznawczych:
a. historia środków masowego przekazu;
b. teoria prasy;
3. główne kierunki badań:
a. „basie research;
b. ,,applied research.
V. Procedury badań prasoznawczych
pojęcie metody naukowej;
metody i techniki badawcze stosowane w prasoznawstwie - omówienie;
metoda ilościowej analizy zawartości prasy:
a. geneza;
b. metoda mierzenia tzw. stopnia uwidocznienia materiału prasowego J. Kaysera;
c. zastosowanie.
ĆWICZENIA
I. Funkcje prasy
Typologie i ich kryteria
Charakterystyka poszczególnych funkcji
Rola mediów-funkcje mediów-zadania mediów
Warunki niezbędne do realizacji określonych funkcji przez prasę
II. Informacja w społeczeństwie
Pojęcie i rodzaje informacji
Źródła informacji
Selekcja informacji (framing, agenda setting)
Sygnał, wiadomość, informacja - w ujęciu teorii informacji
Pojęcie i rodzaje szumów oraz ich wpływ na przebieg procesu informowania
Koncepcja „opóźnienia w rozumieniu sensu informacji" Orina Klappa
Dezinformacja i jej rodzaje
III. Obiektywizm w pracy dziennikarza
Pojęcie obiektywizmu
Części składowe
Obiektywizm jako norma etyczna i warsztatowa
Obiektywizm w procesie informowania
IV. Dziennikarstwo śledcze iinvestigative reporting)
Pojęcie dziennikarstwa śledczego i jego geneza
Muckraking
Przykłady dziennikarskich śledztw
a. afera Profumo
b. Watergate
c. afera „Spiegla"
d. Korupcja w poznańskiej policji
e. Pentagon papers
f. Rywingate
Koncepcja mediów jako „watch-dog'a"
Koncepcja „czwartej władzy"
Pojęcie i zakres prawa do informacji
Prawo do informacji w normach prawa międzynarodowego, wewnętrznego oraz normach etyki zawodu dziennikarza
V. Koncentracja mediów
Początki koncentracji i jej ewolucja na świecie
Największe koncerny medialne świata
Magnaci medialni
Konsekwencje procesu koncentracji dla odbiorców i dziennikarzy
VI. Dylematy zawodu dziennikarza
Mass media w polityce - polityka w mass mediach
Mass media a pieniądz
Dziennikarz - między interesem odbiorcy a interesem społecznym
Najpierw dziennikarz czy najpierw obywatel? Konflikt priorytetów
„Polityczna poprawność" w mediach masowych
Zalecana literatura:
Literatura podstawowa:
Aktualizacje Encyklopedyczne. Suplement do Wielkiej Ilustrowanej Encyklopedii
Powszechnej Wydawnictwa Gutenberga. Media, t. 11, pod red. J. Skrzypczaka, Poznań 1998.
Dziennikarstwo śledcze. Teoria i praktyka w Polsce, Europie i Stanach Zjednoczonych,
pod red. M. Palczewskiego i M. Worsowicz, Łódź 2006.
Encyklopedia wiedzy o prasie, pod red. J. Maślanki, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1976.
Goban-Klas T., Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu, Warszawa-Kraków 1999.
Goban-Klas T., Cywilizacja medialna. Geneza, ewolucja, eksplozja, Warszawa 2005.
Kafel M., Prasoznawstwo. Wstęp do problematyki, Warszawa 1966.
Kafel M., Metody i techniki badawcze w prasoznawstwie, Warszawa 1969.
Kunczik M., Zipfel A., Wprowadzenie do nauki o dziennikarstwie i komunikowaniu,
Warszawa 2000.
Mikułowski Pomorski J., Informacja i komunikacja. Pojęcia, wzajemne relacje,
Wrocław-Warszawa-Kraków- Gdańsk-Łódź 1988.
Nauka o komunikowaniu. Podstawowe orientacje teoretyczne, pod red. B. Dobek-
Ostrowskiej, Wrocław 2001.
Słownik terminologii dziennikarskiej, pod red. W. Pisarka, Kraków 2006.
Studia z teorii komunikowania masowego, pod red. B. Dobek-Ostrowskiej, Wrocław 1999.
Taylor L., Willis A., Medioznawstwo. Teksty, instytucje i odbiorcy, Kraków 2006.
Teoria i praktyka dziennikarska. Wybrane zagadnienia, pod red. B. Gołki, M. Kafla,
Z. Mitznera, Warszawa 1964. Tetelowska I., Szkice prasoznawcze, Kraków 1972.
Thompson J.B., Media i nowoczesność. Społeczna teoria mediów, Wrocław 2001.
Współczesne systemy komunikowania, pod red. B. Dobek-Ostrowskiej, Wrocław 1997.
Wstęp do prasoznawstwa, pod red. J. Mądrego, Katowice 1982.
Literatura uzupełniająca:
Adamczyk W., Ograniczenie dostępu dziennikarzy do informacji w Polsce w latach
1989-1995, „Problemy Humanistyki" 1997, nr 1.
-, Prawo do informacji. Standardy europejskie a realia polskie,
w: Media wobec integracji europejskiej. Wybrane problemy, pod red. T. Wallasa, Poznań 2000.
-, Prawo do informacji w Polsce. Koncepcje regulacji ustawowych (1996-2001), w: Prasa dawna i współczesna, t. 2, pod red. B. Kosmanowej, Poznań 2001.
-, Zasada obiektywizmu w pracy dziennikarskiej, w: Prasa dawna i współczesna, t. 3, pod red. B. Kosmanowej, Poznań 2002.
-, Informacja a prawda w dziennikarstwie śledczym, „Przegląd Politologiczny" 2004, nr 2.
-, Początki dziennikarstwa śledczego w USA (od Benjamina Harrisa do ery muckrakerów), w: Prasa dawna i współczesna, t. 5, pod red. B. Kosmanowej, Poznań 2004.
Adamczyk W., Media masowe w procesie budowania demokracji w Polsce (1989-1995),
Poznań 1999.
Bereś W., Czwarta władza. Najważniejsze wydarzenia medialne III RP, Warszawa 2000.
Bógdał-Brzezińska A., Gawrycki M.F., Cyberterroryzm i problemy bezpieczeństwa informacyjnego we współczesnym świecie, Warszawa 2003.
Braun J., Potęga czwartej władzy. Media, rynek, społeczeństwo, Warszawa 2005. Butkiewicz T., Prasoznawstwo a praktyka dziennikarska, „Kwartalnik Historyczny" 1957, nr 4.
Ciborowski L., Walka informacyjna, Toruń 1999.
Czwarta władza? Jak polskie media wpływają na opinię publiczną, pod red. W. Nentwiga,
Poznań 1995.
Dobek-Ostrowska B., Fras J., Ociepka B., Teoria i praktyka propagandy, Wrocław 1997.
Doktorowicz K., ,, Obiektywizm" w amerykańskiej doktrynie prasowej, Katowice 1989.
Dudek W., Międzynarodowe aspekty mass mediów, Katowice 1991.
Dudek W., Doktorowicz K., Międzynarodowe regulacje działalności środków masowego
przekazu. Wybrane problemy, Katowice 1992. Dudek W., Społeczno-polityczne zagadnienia telewizji satelitarnej, Katowice 1990. Dziennikarstwo, media, społeczeństwo, S. Mocek (red.), Warszawa 2005. Eriksen T.H., Tyrania chwili. Szybko i wolno płynący czas w erze informacji, Warszawa
2003. Garlicki B., Selekcja informacji w dziennikarstwie, Kraków 1981. Garlicki B., Organizacja pracy redakcji dziennika, Kraków 1975. Garlicki B., Metody redagowania gazety, Kraków 1978. Garlicki B., Metodyka dziennikarska, Kraków 1974. Goban-Klas T., Komunikowanie masowe. Zarys problematyki socjologicznej, OBP Kraków
1978. Goban-Klas T., Społeczeństwo informacyjne. Pojęcie i jego sens, w: Społeczeństwo polskie: wyzwania i dylematy rozwojowe, pod red. J.B. Sobczaka, Kraków 1991. Goban-Klas T., Sienkiewicz P., Społeczeństwo informacyjne: szanse, zagrożenia,
wyzwania, Kraków 1999. Grzybczak J., Czy oddziaływanie mediów jest skuteczne? Stare i nowsze teorie,
„Zeszyty Prasoznawcze" 1995, nr 3-4. Ihnatowicz I., Człowiek, informacja, społeczeństwo, Warszawa 1989. Iłowiecki M., Media. Władza. Świadomość społeczna, Kraków 1997. Jaskiernia A., Rada Europy a problemy mediów masowych, Warszawa 2002. Klapp O.E., Opóźnienie rozumienia w społeczeństwie informacyjnym, „Przekazy i Opinie"
1983, nr 2. Kowalczyk E., O istocie informacji, Warszawa 1981. Legutko P., Rodziewicz D., Mity czwartej władzy dla widzów, słuchaczy i czytaczy, Kraków
2002. Levinson P., Miękkie ostrze, Warszawa 1999.
Lisowska-Magdziarz M., Analiza zawartości mediów. Przewodnik dla studentów, ,,Zeszyty Wydziałowe. Wydział zarządzania i Komunikacji Społecznej" UJ, Kraków 2004, nr 1. Media, komunikacja, biznes elektroniczny, pod red. B. Junga, Warszawa 2001. Mikułowski Pomorski J., Powrót do informacji, „Zeszyty Prasoznawcze" 1984, nr 2. Mikułowski Pomorski J., Informacja a ,,informacja" w komunikowaniu, „Zeszyty Prasoznawcze" 1986, nr 4.
Mrozowski M., Media masowe, władza, rozrywka i biznes, Warszawa 2001. Noelle-Neumann E., Spirala milczenia. Opinia publiczna - nasza skóra społeczna, Poznań
2004. Oniszczuk Z., Pojęcie funkcji w badaniach nad społecznym oddziaływaniem prasy,
„Zeszyty Prasoznawcze" 1988, nr 2. Paczkowski A., Czwarta władza. Prasa dawniej i dziś, Warszawa 1973. Peters S., Rustracja prasowa, Kraków 1960.
Pisarek W., O pojęciu funkcji w prasoznawstwie, „Przekazy i Opinie" 1976, nr 4. Pisarek W., Analiza zawartości prasy, Kraków 1983. Postman N., Zabawić się na śmierć, Warszawa 2002. Reeves B., Nass C., Media i ludzie, Warszawa 2000. Rivers W.L., Mathews C., Etyka środków przekazu, Warszawa 1995. Stawiński J., Socjologiczne aspekty prasoznawstwa, „Kwartalnik Historyczny" 1959. Stefanowicz B., Informacja, Warszawa 2004. Strykowski W., Media a edukacja, Poznań 1997.