HORMONY TARCZYCY

1.Tyroksyna- T4

(3,5,3',5'-tetrajodotyronina)

2.Trójodotyronina-T3

(3,5,3'-trijodotyronina)

1,2- aminokwasy zawierające jod,

(wpływ na przemianę materii)

3.Kalcytonina- hormon peptydowy

(gospodarka wapniowo-fosforanowa)

TYROKSYNA- T4- prohormon, syntetyzowany w tarczycy

TRÓJODOTYRONINA- T3 - biologicznie aktywny hormon- głównie powstający w tkankach obwodowych wyniku konwersji T4 do T3

T3 i T4 są niezbędne do prawidłowego rozwoju płodu, zwłaszcza rozwoju mózgu i kości

DZIAŁANIE HORMONÓW TARCZYCY

• I. Wpływ na przemianę materii

• 1.Zwiększenie podstawowej przemiany materii

• 2.Synteza i wykorzystanie wysokoenergetycznych związków

• 3.Przyspieszenie procesów spalania

• 4.Zwiększenie komórkowego zużycia tlenu i temperatury ciała

• II.Wzrost, dojrzewanie, różnicowanie komórek

• 1.przyspieszenie podziałów komórkowych, wzrostu, różnicowania i dojrzewania kmórek

• III. SERCE

• 1.dodatnie działanie inotropowe

• 2.dodatnie działanie chronotropowe

• 3.zwiększenie liczby receptorów beta-adrenergicznych

• 4.zmniejszenie liczby receptorów alfa-adrenergicznych

• 5.nasilenie poreceptorowego działania amin katecholowych

IV. Układ pokarmowy

1.Nasilają motorykę przewodu pokarmowego

V.Układ kostny

1.Nasilają resorpcję kości

VI.Układ nerwowy

1.Pobudzająco na OUN

2.Zwiększają szybkość przewodzenia bodźców

VIII. Hormony

• Wytwarzanie innych hormonów (T3- regulator transkrypcji mRNA dla hormonu wzrostu)

• Wpływ na ekspresję innych hormonów (wpływ T3 na receptory adrenergiczne)

• T3 zwiększa metabolizm innych hormonów np. kortyzolu

• IX.Nerki

• Zwiększenie przesączania kłębuszkowego i diurezy, przy zmniejszonym wydalaniu substancji mineralnych: sodu, potasu, wapnia, fosforanów

Porównanie T4 i T3

	T3	T4
Miejsce biosyntezy	głównie konwersja T4 do T3 w tkankach obwodowych, w mniejszym stopniu w tarczycy	tarczyca
Wchłanianie z przewodu pokarmowego	ok.100%	80%
Powinowactwo do receptorów jądrowych	10x silniejsze niż T4
Szybkość i siła działania	szybciej i silniej
Powinowactwo do białek nośnikowych T1/2 w eutyreozie	słabsze 24-48h	Silniejsze 3-7 dni

BIOSYNTEZA I UWALNIANIE JODOTYRONIN Z TARCZYCY

• T4 wytwarzana jest wyłącznie w tarczycy (120 nmol/dobę)

• T3 powstaje głównie pozatarczycowo w procesie monodejodynacji T4, zachodzącym w każdej komórce.

I ETAP

Aktywne gromadzenie jodu w tarczycy w

postaci jodków

II ETAP

Utlenianie jodu do jodu aktywnego

III ETAP

Wbudowywanie jodu aktywnego w pozycję 3 i 5 reszt

tyrozylowych tyreoglobuliny- powstają prekursory

hormonów: 3-monojodotyrozyna, 3,5-dijodotyrozyna

Reakcje te wymagają obecności H2O2 i są

katalizowane przez peroksydazę tarczycową

IV ETAP
Reakcja sprzęgania 2 reszt 3,5-dijodotyroniny do T4

Reakcja sprzęgania 1 reszty monojodotyrozyny i 3,5-dijodotyroniny do T3

Reakcje te wymagają obecności H2O2 i peroksydazy tarczycowej.

Czynnikiem warunkującym prawidłowy przebieg reakcji jest także prawidłowa przestrzenna konformacja tyreoglobuliny, a zwłaszcza przestrzenne ułożenie reszt tyrozylowych w cząsteczce tego białka.

HYDROLIZA TYREOGLOBULINY:

Monojodotyrozyna, 3,5-dijodotyrozyna-

ulegają odjodowaniu w tarczycy w

procesie katalizowanym przez dejodazę

jodotyrozynową.Uwolniony jod jest

ponownie używany w procesie biosyntezy

jodotyronin w tarczycy

T3, T4- uwalniane są do krwiobiegu.

• Wszystkie etapy biosyntezy oraz proces hydrolizy tyreoglobuliny pobudza tyreotropina (TSH) z przedniego płata przysadki.

• Na szybkość i przebieg biosyntezy wywiera również wpływ zawartość jodu w diecie i jego stężenie w tarczycy.

• W warunkach niedoboru jodu ma miejsce preferencyjna biosynteza T3.

JODOTYRONINY WE KRWI

• Białka osocza- nośniki dla T4 i T3

• TBG-thyroxine binding globulin

• TBPA-thyroxine binding prealbumin

• TBA-thyroxine binding albumin

• T4 jest wiązana przez wszystkie białka przenośnikowe z powinowactwem 6-10 razy silniejszym niż T3

• Powinowactwo białek do T4

• TBG>TBPA>TBA

• Powinowactwo białek do T3

• TBG>TBA>TBPA

• ok.0,03% T4 i ok.. 0,3% T3 występuje w stanie wolnym w surowicy.

• Tylko wolne, nie związane z białkami jodotyroniny mogą przenikać do wnętrza komórki i wywoływać tam działanie biologiczne.

PREPARATY HORMONÓW TARCZYCY

• L-tyroksyna-odpowiednik T4

• Preparaty:

Eltroxin- tabl. 0,05mg; 0,1mg

Euthyrox 25; Letrox 25- tabl. 0,025mg

Euthyrox 50- tabl. 0,05mg

Euthyrox 75-tabl. 0,075mg

Euthyrox 100; Letrox 100-tabl. 0,1mg

Euthyrox 125-tabl. O,125 mg

Euthyrox 150; Letrox 150- tabl.0,15 mg

Euthyrox 175- tabl.0,175 mg

Euthyrox 200- tabl. 0,2 mg

Levoroxin - tabl. 0,1 mg

• Liotyronina-

syntetyczny odpowiednik T3

Preparaty:

Novothyral tabl.

1 tabl. zawiera 0,1 mg lewotyroksyny i

0,02 mg liotyroniny

Nowothyral 75

1 tabl zawiera 0,075 mg lewotyroksyny i 0,015mg liotyroniny

WSKAZANIA DO STOSOWANIA HORMONÓW TARCZYCY

• Liotyronina

• Substytucyjne leczenie niedoborów hormonów tarczycy, zwłaszcza jeśli istotna jest szybkość uzyskania poprawy stanu klinicznego, w rzadkich przypadkach nieskuteczności lewotyroksyny oraz w śpiączce hipometabolicznej

• 1.Substytucyjne leczenie każdej niedoczynności tarczycy z wyjątkiem przejściowej niedoczynności tarczycy podczas jej podostrego zapalenia

• 2.Leczenie wola nietoksycznego

• 3.Leczenie supresyjne w odniesieniu do TSH w zróżnicowanych rakach tarczycy, z wyjątkiem raka rdzeniastego

• 4.Profilaktyka nawrotu wola po leczeniu operacyjnym

• 5.Leczenie towarzyszące długoteminowemu leczeniu tyreostatycznemu-leczenie wspomagające rozpoczyna się po uzyskaniu eutyreozy, stosuje się w celu zapobieżenia wolotwórczemu działaniu tyreostatyków

Schemat leczenia

• L-tyroksynę podaje się w jednej dawce porannej na czczo.

• Dawka wstępna 0,05 mg/d; u osób starszych, u pacjentów z chorobą wieńcową dawka wstępna 0,0125mg/d

• Docelową dawkę określa się na podstawie wartości TSH

• (norma 0,48-3,6 mU/L)

• W leczeniu niedoczynności idealne

• TSH-1-2 mU/L

• u osób starszych 4-5 mU/L

PRZECIWWSKAZANIA

• 1.Nadczynność tarczycy

• 2.Świeży zawał serca

• 3.Choroba niedokrwienna serca-bardzo ostrożnie

• 4.Zapalenie mięśnia sercowego

• 5.Zaburzenia rytmu serca

• 6.Niewydolność serca

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

• 1.kołatania serca

• 2.dławica piersiowa

• 3.bóle mięśniowe

• 4.ból głowy

• 5.migotanie przedsionków

• 6.tachykardia

• 7.biegunka

• 8.zwiększona pobudliwość

• 9.osłabienie

Tyreostatyki

• Są to leki , które hamują biosyntezę T4 i T3 w tarczycy

• Zalicza się do nich:

• 1.Pochodne tiomocznika

• (metylotiouracyl, propylotiouracyl)

• 2.Pochodne imidazolu (tiamazol)

TYREOSTATYKI-MECHANIZM DZIAŁANIA

• 1.Hamowanie utleniania jodków, jodu aktywnego

• 2.Blokowanie wbudowywania jodu do reszt tyrozylowych tyreoglobuliny

• 3.Hamowanie reakcji sprzęgania jodotyrozyn do jodotyronin

• 4.Imidazol dodatkowo wykazuje działanie immunosupresyjne

• 5.Propylotiouracyl hamuje aktywność 5'dejodynazy głównie w tarczycy, w mniejszym stopniu w tkankach obwodowych

• 6.Wpływają na peroksydazę tarczycową i prawdopodobnie na układ generujący H2O2 w tarczycy

Pochodne tiomocznika

• Metylotiouracil

• Methylthiouracilum - drag. 0,1 g

• Propylotiouracil

• Propycil- tabl. 0,05g

• Thyrosan- tabl. 0,05g

• 1.szybko wchłaniają się w początkowym odcinku jelita cienkiego

• 2.max stężenie w surowicy po 2 h od momentu podania

• 3.szybki metabolim, wydalane przez nerki

• 4.podawane w 3-4 dawkach na dobę

• Propylotiouracyl 100mg co 8h

• Metylotiouracyl 100mg 4-6 razy na dobę

Pochodne imidazolu

• Wolniej wchłaniają się z przewodu pokarmowego, w

• Wchłanianie w jelicie cienkim

• Max stężenie w surowicy po 6-8h od zażycia

• Czas działania 20-24 h, mogą być stosowane raz lub 2 razy na dobę

POCHODNE IMIDAZOLU-preparaty

• Tiamazol

• Metizol tabl. 0,005g

• Thyrozol 5 tabl. 0,005g

• Thyrozol 10 tabl. 0,01

• Thyrozol 20 tabl. 0,02g

• Dawka dobowa początkowa - 40-60 mg/d

Działania niepożądane-łagodne

• 1.swędzenie skóry

• 2.pokrzywka

• 3.mdłości

• 4.bóle głowy

• 5.bóle stawowe

• Objawy te występują u 10% leczonych metylotiouracylem, 3% leczonych propulotiouracylem, 7% leczonych tiamazolem.

Działania niepożądane-poważne

1.Leukopenia, agranulocytoza- zagrożenie życia, natychmiastowe przerwanie podawania tyreostatyków

U 1,2% leczonych metylotiouracylem, 0,3% leczonych tiamazolem i propylotiouracylem

2.małopłytkowość, skaza krwotoczna,niedokrwistość aplastyczna

3.Toczeń polekowy

4.Uszkodzenia naczyń-vasculitis

5.Uszkodzenia wątroby

AGRANULOCYTOZA

• Całkowita liczba granulocytów < 0,5x109/l

• Niemal zawsze rozwija się w ciągu pierwszych 90 dni leczenia

• Zaleca się monitorowanie liczby krwinek białych- I badanie po 5-7 dniach leczenia

• Leczenie agranulocytozy-natychmiastowe odstawienie tyreostatyków, hospitalizacja, antybiotyki o szerokim spektrum działania

Zapalenie naczyń

• U chorych, szczególnie pochodzenia azjatyckiego, leczonych propylotiouracylem obserwowano zapalenie naczyń związane z występowaniem we krwi przeciwciał przeciwko cytoplazmie neutrofilów.

Uszkodzenia wątroby

• Tiamazol

• Zaburzenia czynności wątroby związane z cholestazą

• Propylotiouracyl

• Uszkodzenie komórki wątrobowej

Ciąża a tyreostatyki

Przenikają przez łożysko, do mleka

Stosowanie dużych dawek w trakcie ciąży może spowodować

upośledzenie rozwoju i czynność tarczycy w wieku płodowym

Tarczyca płodu rozpoczyna syntetyzowanie hormonów między

10-12 tygodniem. Oznacza to, że w tym okresie stosowanie leku

jest względnie bezpieczne.

• Lekiem z wyboru w ciąży jest propylotiouracyl, który nie przenika tak łatwo przez łożysko

• I trymestr ciąży - dawka bezpieczna do 200mg/d

• II,III trymestr ciąży- tylko w przypadku ciężkiej toksycznej hipertyreozie, która jest zagrożeniem dla ciąży.

---