CECHY RYNKÓW FINANSOWYCH

1. Efektywność - jest to zdolność do przeprowadzania transakcji na instrumentach finansowych tak, aby w cenie instrumentu finansowego zawarte były wszystkie informacje niezbędne do podjęcia decyzji inwestycyjnej.

Skala efektywności rynku finansowego zależy od jego zdolności:

1. informacyjnej - dotyczy szybkości i skali przetwarzania informacji i reakcji inwestorów na jej zaistnienie,

2. operacyjnej - dotyczy atrakcyjności warunków dokonywanych transakcji,

3. alokacyjnej - dotyczy możliwości rynku w zakresie optymalnej alokacji środków finansowych między sektorami.

2. Płynność - oznacza zdolność zamiany aktywów rynku na gotówkę.

Wysoka płynność = niskie ryzyko odzyskania kapitału zainwestowanego i dochodu

Niska płynność = wysokie ryzyko odzyskania kapitału zainwestowanego i dochodu

Płynność rynku mierzona jest koncentracją dzienną obrotów. Wysoka koncentracja instrumentów finansowych stabilizuje ich ceny tzw. kursy instrumentów finansowych.

3. Rzetelność - dotyczy sposobu i trybu przekazywania informacji o instrumentach finansowych.

4. Przejrzystość - wyraża się w sposobie zawierania transakcji.

RYZYKO RYNKÓW FINANSOWYCH - jest to prawdopodobieństwo niezrealizowania spodziewanego dochodu z inwestycji finansowych.

Może ono dotyczyć:

1. instytucji finansowych i/lub przedsiębiorstw (dotyczy warunków ich funkcjonowania),

2. instrumentów finansowych (dotyczy inwestycji finansowych).

Ryzyka te są ze sobą bardzo mocno powiązane, chociaż nie są tożsame.

Ryzyko instrumentów finansowych to typowe ryzyko inwestycyjne, na które składa się:

• ryzyko niedotrzymania inwestycji w dany instrument finansowy (default risk)

• ryzyko rynkowe (market risk)

• ryzyko otoczenia finansowego

• ryzyko otoczenia niefinansowego

• ryzyko wydzrzeń

Ryzyko rynkowe - wynika z faktu, że dochód z tytułu inwestycji w instrumenty finansowe zależy od parametrów, które ustala rynek.

= ? ryzyko ceny (price risk)

Przyjmując za kryterium wpływ ceny instrumentu finansowego na dochód z inwestycji wyróżniamy także rodzaje ryzyka rynkowego:

• ryzyko stopy procentowej (interest rate risk)

• ryzyko kursu walutowego (exchange rate risk)

• ryzyko płynności

• ryzyko zmiany cen rynkowych instrumentów finansowych

• ryzyko konkurencji

UWAGA:

Im wyższe ryzyko inwestycyjne tym wyższa stopa zwrotu z inwestycji (IRR)

Ryzyko inwestycji w instrumenty finansowe można ograniczyć przez:

1. rating instrumentów finansowych

2. dywersyfikację portfela inwestycyjnego

3. tzw. transakcje hedgingowe / zabezpieczające

AD 1)

CREDIT - RATING:

1. Proces oceny I klasyfikacji ryzyka inwestycyjnego dłużnych papierów wartościowych kończących się przyznaniem oceny wiarygodności finansowej,

2. Względna miara ryzyka rozpatrywanego w relacji do innych walorów,

3. Pozwala inwestorom na porównanie ryzyka kredytowego związanego z różnymi instrumentami finansowymi a tym samym na żądanie odpowiedniego wynagrodzenia,

4. Promocja efektywności i płynności rynku,

5. Znak jakości dłużnych papierów wartościowych.

Credit-rating nadawany jest podmiotom gospodarczym krajowym i zagranicznym (rating ubezpieczeniowy, rating różnych przedsiębiorstw emitujących instrumenty finansowe), a także państwom (sovereign rating).

Oceną wiarygodności kredytowej zajmują się specjalistyczne agencje ratingowe:

• Standard & Poor's (1992)

• Moody's

• Fitch Investors Sevois (1924)

• J.P. Morgan

• Euromoney

• International Bank Credit Analysis IBCA (1978)

Posługują się one skalą ocen.

Wymogi oceny ratingowej:

• adekwatność,

• dokładność i aktualność,

• niezależność agencji ratingowej,

• zrozumiałość procesu oceny.

UWAGA:

Obecnie emisja dłużnych instrumentów finansowych bez oceny wiarygodności kredytowej jest niemożliwa szczególnie na rynku publicznym.

OCENA ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ

Oceny dla papierów długoterminowych
Ocena	S & P	Moody's
Najbardziej wiarygodne	AAA AA+	Aaa Aa1
Bardziej wiarygodne	AA AA- A+	Aa2 Aa3 A1
Powyżej przeciętnej	A A- BBB+	A2 A3 Baa1
O średniej wiarygodności	BBB BBB-	Baa2 Baa3

Oceny dla papierów

krótkoterminowych

S & P	Moody's
A1+ A1 A2 A3	P1 P2 P3

Na rynkach wyróżniamy transakcje:

• terminowe

• natychmiastowe (spot) - rozliczane jest kupno instrumentów finansowych według bieżących cen. Musi być rozliczana nie póżniej niż do 2 dni roboczych

TRANSAKCJE TERMINOWE - rozliczenie kupna i sprzedaży instrumentów finansowych następuje w przyszłości. Cena jest ustalana na dzień dzisiejszy. Wiemy więc w jakiej cenie nabywamy instrument finansowy. Wykonywane są na instrumentach pierwotnych. Mają one charakter:

1. hedgingowy

2. spekulacyjny

3. arbitrażowy.

TRANSAKCJE HEDGINGOWE - zwane są zabezpieczającymi. istotą ich jest to, że zawierający transakcją przenosi ryzyko na osobę trzecią, ale warunkiem jest pojawienie się spekulanta, który je przeniesie.

Hedging to działanie polegające na zabezpieczeniu się przed niepożądanymi zmianami cen instrumentów finansowych. Hedging to również transfer ryzyka na inne podmioty, które są skłonne przejąć to ryzyko w celu osiągnięcia zysku. Instrumenty pochodne wykorzystywane są w transakcjach zabezpieczających w celu zmniejszenia ryzyka zmiany cen aktywów pierwotnych i stanowią przez to znaczące narządzie zarządzania ryzykiem. O efektywności hedgingu decyduje przede wszystkim właściwe przygotowanie transakcji hedgingowej (w tym m.in. wybór odpowiednich instrumentów zabezpieczających, ich liczba i termin kontraktu). Należy pamiętać, że nawet poprzez zastosowanie transakcji zabezpieczającej nigdy nie można całkowicie wyeliminować ryzyka poniesienia straty, a czasem można jedynie zmniejszyć jej potencjalne rozmiary.

Rodzaje hedgingu:

1. Sprzedażowy - (short hedging) polega na zakupie instrumentów finansowych w celu zabezpieczenia się przed wzrostem cen.

2. Zakupowy - (long hedging) polega na ubezpieczeniu ryzyka przez sprzedaż instrumentu; zabezpieczamy spadek cen.

Zastosowanie transakcji zabezpieczającej futures nie daje pewności co do trafności podjętej decyzji. To bowiem, czy decyzja była słuszna zależy od rzeczywistych cen, które będą obowiązywały w przyszłości.

PRZYKŁAD 1

Spółka A ma zapłacić we wrześniu 1 mln funtów za towary importowane z Wielkiej Brytanii.

Spółka B otrzyma we wrześniu 3 mln funtów za towary eksportowane do Wielkiej Brytanii.

Notowania:

Aktualny kurs wymiany 1,6920

Terminowa cena we wrześniu 1,6850

Wielkość kontraktu futures 62500 funtów

Strategia zabezpieczająca spółki A

Długa pozycja w 16 kontraktach futures. Ustala ona kurs wymiany 1 mln funtów na 1,6850.

Strategia zabezpieczająca spółki B

Krótka pozycja w 48 kontraktach futures. Pozwala ona ustalić kurs wymiany 1 mln funtów na 1,6850.

PRZYKŁAD 2

Zastosowanie opcji w strategii zabezpieczającej

Z warsztatu inwestora: - sierpień

Inwestor posiadający 500 akcji IBM chce zabezpieczyć się przed możliwością spadku kursów w ciągu najbliższych dwóch miesięcy.

Notowania:

Aktualny kurs akcji IBM 52$

Kurs październikowy opcji sprzedaży IBM 4$

Strategia zabezpieczająca

Inwestor kupuje 5 opcyjnych kontraktów sprzedaży za sumę 2 tys.$.

5 * 100 * 4 = 2000

100 = 500 / 5

Rezultat:

Inwestor posiada prawo do sprzedaży akcji za minimum 25000$ (= 50$ * 500)

Kontrakty futures neutralizują ryzyko poprzez ustalenie ceny aktywów bazowych na określonym poziomie.

TRANSAKCJE SPEKULACYJNE - polegają na przejęciu ryzyka z inwestycji w instrumenty finansowe:

1. Spekulacje na spadek cen - polega na sprzedaży np. kontraktów futures w nadziei na spadek cen i ponownym jego odkupieniu, gdy ceny rzeczywiście spadną.

2. Spekulacja na zwyżkę cen - polega na zakupie kontraktu futures, a następnie jego odsprzedaży gdy ceny wzrosną.

Spekulacja - w odróżnieniu od inwestorów stosujących strategię zabezpieczające przed niekorzystnymi zmianami cen aktywów, spekulanci próbują zająć odpowiednią pozycję na rynku, aby te zmiany w maksymalnym stopniu wykorzystać. Działania spekulanta polega z jednej strony na ocenie i określeniu przyszłych tendencji, jakie mogą mieć miejsce na rynku finansowym, z drugiej na dokonaniu określonych transakcji na tym rynku. Celem działań spekulacyjnych jest uzyskanie ponadprzeciętnych zysków; spekulacja jednak zawsze wiąże się z ryzykiem poniesienia znacznej straty. Jest ona działaniem przeciwstawnym do hedgingu.

UWAGA:

Spekulanci to najbardziej aktywna grupa uczestników rynku podtrzymująca efektywność rynku. Pojawienie się spekulantów umożliwia zastosowanie na rynku dźwigni finansowej.

Dźwignia finansowa to sytuacja, w której przy stosunkowo niewielkim zaangażowaniu kapitału powstaje możliwość osiągnięcia wysokich zysków lub strat.

PRZYKŁAD 3

Spekulacja przy zastosowaniu kontraktów futures

Luty:

Inwestor uważa, że funt szterling umocni się w stosunku do dolara w ciągu nadchodzących dwóch miesięcy i chce zająć pozycję spekulacyjną.

Notowania:

Aktualny gotówkowy kurs wymiany 1,6470

Kwietniowy kurs terminowy 1,6410

Alternatywne strategie

1. Kupno 250 000 funtów za 411 750$, a następnie zdeponowanie ich na koncie bankowym z nadzieją sprzedaży za dwa miesiące po korzystniejszym kursie.

2. Zajęcie długiej pozycji w czterech kwietniowych kontraktach futures. Nakłada to na inwestora obowiązek kupna w kwietniu 250 000 funtów za 410 250$. W przypadku, gdy kwietniowy kurs wymiany będzie wyższy niż 1,6410 inwestor osiągnie zysk.

Rezultaty:

1. Po dwóch miesiącach kurs wymiany wynosi 1,7000. Inwestor zarabia 13 250$ stosując pierwszą strategię, a 14 750$ stosując strategie drugą.

2. Po dwóch miesiącach kurs wymiany wynosi 1,6000. Inwestor traci 11 750$ stosując strategię pierwszą, a 10 250$ stosując strategię drugą.

TRANSAKCJE ARBITRAŻOWE - polegają na zakupie po niższej cenie na jednym rynku i jednoczesnej sprzedaży po wyższej cenie na drugim rynku identycznych lub zbliżonych instrumentów finansowych.

Arbitraż - istota transakcji arbitrażowej polega na równoczesnym kupnie i sprzedaży instrumentu finansowego na rynku terminowym i kasowym lub na międzybankowym rynku terminowym. Celem transakcji arbitrażowej jest osiągnięcie zysku bez narażania się na ryzyko zmiany ceny w następstwie jednoczesnego zawarcia transakcji na dwóch lub więcej rynkach. Arbitraż jest możliwy jedynie w sytuacji, gdy cena terminowa odchyla się o określoną wielkość od ceny na rynku kasowym. Działanie arbitrażystów prowadzi w konsekwencji do niwelowania różnic cen na różnych rynkach, co przyczynia się do efektywności rynku.

Podział transakcji według kryterium zapadalności zobowiązania:

1. Krótkoterminowe - od momentu zobowiązania do jego wygaśnięcia upływa nie więcej niż jeden rok.

2. Długoterminowe - od momentu zobowiązania do jego wygaśnięcia upływa dłużej niż rok.

---