Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu

Metoda 18 struktur wyrazowych

Autorki: Ewa Kujawa, Maria Kurzyna

Adresaci:

uczniowie z trudnościami w czytaniu i pisaniu

- uczniowie, którzy w ogóle nie czytają - ich czytanie to zniekształcone głoskowanie

bez syntezy i rozumienia treści słowa

i nie piszą - ich pisanie to bezsensowne „zlepki” liter

- uczniowie, którzy opanowali technikę czytania

i pisania na niezadowalającym poziomie

Cel:

nauczenie automatycznego nazywania kształtów fonogramów (kombinacji liter)

oraz rozwijanie zdolności umieszczania ich w słowie w odpowiedniej kolejności.

Podstawa metody:

analiza sylabowo-głoskowa wyrazów w powiązaniu z ich budową literową,

sylabizowanie (posługiwanie się sylabą jako cząstką słowa )

Zalety metody:

• możliwość stosowania metody przy występowaniu różnych postaci zaburzeń funkcji percepcyjno-motorycznych

• małe wymagania techniczne

• bogaty materiał słowny dla każdej struktury

• duża liczba i różnorodność ćwiczeń daje gwarancję opanowania i utrwalenia danej struktury wyrazowej

• jednoczesne wprowadzenie liter drukowanych i pisanych

• konsekwentne uporządkowanie ćwiczeń według jasno ustalonych logicznych kryteriów

• łatwość zaplanowania całego toku zajęć reedukacyjnych

• możliwość „przekazania” dziecka w razie potrzeby innemu specjaliście, który może kontynuować pracę tą metodą

• możliwość intensywnego, samodzielnego utrwalania lub kontynuowania ćwiczeń w domu

(Metoda nie uwzględnia struktury gramatycznej i słowotwórczej.),

Podstawa doboru materiału do ćwiczeń:

- plan (obraz, schemat) graficzny zgodny z zapisem ortograficznym (a nie dźwiękowy);

- wyrazy, które uczą techniki czytania - płynnego odczytywania układów znaków graficznych (liter);

- podstawą są sylaby - ich budowa i liczba zmienia się w kolejnych ćwiczeniach

wyrazy z rozbieżnościami między zapisem graficznym a wymową: w odrębnych / równoległych ćwiczeniach

Opis metody:

18 zestawów uporządkowanych wyrazów z zachowaniem zasady stopniowania trudności

Każdy kolejny zestaw zawiera wyrazy o określonej budowie oraz wyrazy poznane wcześniej.

W zestawach istotną rolę odgrywa stosowanie kolorów:

czerwony - samogłoski

czarny - spółgłoski

zielony - sylaby *

*zaznaczenie kolorem sylaby (co drugiej) : ogranicza pewną całość , którą należy przeczytać, zapamiętać i napisać,

stosuje się też oddzielanie sylab „-„

Założenia przyjęte w metodzie:

1. Sylabą nazywamy cząstkę pisaną odpowiadającą sylabie.

2. Sylaba (tu jako cząstka pisana) składa się z liter.

3. Dwuznak w sylabie to 2 litery.

4. W schematach graficznych budowy wyrazów czarne kółko oznacza spółgłoskę ( jedną literę lub dwuznak).

5. Sylaba otwarta to cząstka wyrazu, która kończy się literą odpowiadającą samogłosce.

6. Sylaba zamknięta to cząstka wyrazu kończąca się literą lub dwuznakiem, odpowiadającymi spółgłoskom.

Struktury:

1. 
   
   
   
   Wyrazy dwusylabowe o schemacie zapisu: -

(sylaby otwarte) np.: ry - ba

cha - ta

2. Wyrazy wielosylabowe o schemacie zapisu - - -

o różnej liczbie sylab np.: ko - lo - ro - we

(sylaby otwarte) ma - ry - na - rze

3. 
   
   
   Wyrazy jednosylabowe o schemacie zapisu:

(sylaby zamknięte) np.: k - o - t

k - o - sz

4. 
   
   
   
   
   Wyrazy dwusylabowe o schemacie zapisu: -

(sylaba otwarta + sylaba zamknięta) np.: ro - bot

ka - losz

5. 
   
   
   
   
   Wyrazy dwusylabowe o schemacie zapisu: -

(sylaba zamknięta + sylaba otwarta) np.: ryb - ka

kasz - ka

6. Wyrazy dwusylabowe o schemacie zapisu: -

(sylaba zamknięta + sylaba zamknięta) np.: for - mat

tap - czan

7. Wyrazy wielosylabowe o schematach zapisu: oraz

o różnej liczbie sylab

(sylaby otwarte i sylaby zamknięte) np.: - -

ko - par - ka

- -

sza - chow - ni - ca

8. 
   
   
   
   Wyrazy jednosylabowe o schemacie zapisu:

np.: jest

patrz

9. Wyrazy jednosylabowe o schemacie zapisu:

np.: dwa

trzy

10. Wyrazy dwusylabowe o schemacie zapisu: -

np.: kre - da

trzy - ma

11. 
    
    
    
    
    
    Wyrazy dwusylabowe o schemacie zapisu: -

np.: mły - nek

dwo - rzec

12. Wyrazy jednosylabowe o schemacie zapisu:

np.: kran

krzak

13. 
    
    
    
    
    
    Wyrazy dwusylabowe o schemacie zapisu: -

np.: krom - ka

szczot - ka

14. Wyrazy dwusylabowe o schemacie zapisu: -

np.: kras - nal

kroch - mal

15. Wyrazy jednosylabowe o schemacie zapisu:

np.: sklep

szkrab

16. 
    
    
    
    
    Wyrazy jednosylabowe o schemacie zapisu:

np.: kleks

chwast

17. Wyrazy o zróżnicowanej strukturze literowej, zawierające spółgłoski miękkie

np.: ko - biał - ka

18. Wyrazy składające się z różnej liczby sylab o zróżnicowanej (niejednolitej) budowie.

Zasady terapii pedagogicznej:

• indywidualizacja środków i metod oddziaływania korekcyjnego

• powolnego stopniowania trudności w nauce czytania

i pisania uwzględniającego złożoność tych czynności

i możliwości percepcyjne dziecka

• korekcji zaburzeń: ćwiczenie przede wszystkim funkcji najgłębiej zaburzonych i najsłabiej opanowanych umiejętności

• kompensacji zaburzeń: łączenie funkcji zaburzonych

z funkcjami funkcji niezburzonych, w celu tworzenia własnych mechanizmów kompensacyjnych

• systematyczności

• ciągłości oddziaływania psychoterapeutycznego

Zasady stosowania metody:

• stopniowanie trudności

• przechodzenie od materiału nieliterowego

(materiał wstępny) do literowego

• przestrzeganie kolejności proponowanych ćwiczeń (niezależnie od wieku dziecka),

chociaż: niektóre etapy mogą być skracane, wydłużane lub pomijane,

nie musi rozpoczynać się pracy od 1. struktury,

jednak zawsze należy rozpocząć od struktur już opanowanych

• łączne traktowanie czytania i pisania

( w jednym ćwiczeniu: czytanie i pisanie tych samych wyrazów *)

*w zależności od potrzeb: dominacja czytania albo pisania

• głośne wypowiadanie przez dziecko pisanych wyrazów - „dyktowanie sobie”

• równoczesne oddziaływanie na analizatory:

wzrokowy, ruchowy i kinestetyczno-ruchowy

• u konkretnego dziecka przy działaniu na funkcje najbardziej zaburzone, nie można pominąć żadnej z nich

Powiązania międzyanalizatorowe umożliwiają kompensację wybiórczych zaburzeń rozwoju funkcji percepcyjnych.

Techniki:

• Graficzny schemat budowy wyrazów

• Suwaki

• Wprawki

• Łańcuchy sylabowo - wyrazowe

• Słuchowe i wzrokowe różnicowanie wyrazów

dźwiękowo i graficznie podobnych

• Tworzenie nowych wyrazów o omawianej

strukturze z wybranych liter lub wyrazów

• Słuchowe i wzrokowe wyszukiwanie

krótkich słów ukrytych w dłuższych wyrazach

• Rozsypanki wyrazowo - zdaniowe

• Zagadki

• Ćwiczenie czytania zdań z wyrazami o omawianej strukturze

i pisanie ich z pamięci

• Pisanie ze słuchu zdań złożonych z wyrazów

o znanej strukturze

---