Przedsiębiorstwo - podział
*z punktu widzenia prawnego
*z punktu widzenia socjalnego- jako zbiorowość osób, których cechuje zależność i hierarchizacja
*z punktu widzenia psychologicznego- siła wpływu jednych jednostek na drugie
-należy traktować jako podmiot gospodarczy- ma zdolność do czynności prawnych
-system socjotechniczny - pracownicy mają prawo korzystać z wszystkich środków dostępnych i wykorzystywanych do produkcji
-system otwarty
Klientela przedsiębiorstwa- rynek wewnętrzny
1.Wejściowa- wszelkiego rodzaju dostawcy środków produkcji, kapitału, siła robocza (pracownicy)
2.Wyjściowa- odbiorcy, pośrednicy
3.Regulująca, regulacyjna- reguluje zachowanie przedsiębiorstwa i stanowi jego otoczenie:
-społeczeństwo, rynek wewnętrzny
-organy prawnie ustawodawcze, rządowe
-instytucje gospodarczo- finansowe, społeczne
-konkurenci.
Analiza diachroniczna- oznacza wieloaspektowość działań przedsiębiorstwa. Analiza przedsiębiorstwa w ruchu, w dynamice a nie statycznie.
Podział przedsiębiorstw:
1.Forma organizacyjna
-Jednozakładowe- przedsiębiorstwa małe, średnie gdzie jest koncentracja zarządzania, maja zdolność prawną.
-Wielozakładowe- zakłady można różnie podzielić (np. wg terytorium, produktu itp.). zakład jest jednostką samodzielną rozrachunkowo i gospodarczo, nie ma osobowości prawnej, czyli nie może zaciągać zobowiązań i zawierać umów, bo to należy do gestii dyrekcji i zarządu.
-Zgrupowania przedsiębiorstw- mogą mieć różny charakter np.:
Holding-, gdy jest wspólny właściciel a zróżnicowany asortyment
Kartel- w miarę jednorodny asortyment (to samo źródło OPEC) ograniczanie konkurencji
Korporacja wielozakładowa- wspólna polityka gospodarcza
Sieć franchaisingowa- jednolity sposób obsługiwania klienta
2.Forma własności
-prywatne
-państwowe
-spółdzielcze
-komunalne
3.Forma prawna
-przedsiębiorcy indywidualni
-spółki osób fizycznych
-spółki osób prawnych
3.Faza przetwórstwa
-hurtowe
-detaliczne
-usługowe
-wydobywcze
-przetwórcze
4.Narodowość właściciela
-krajowe
-zagraniczne
-joinventures (wspólne)
MODELE ŁADU GOSPODARCZEGO:
1.Gospodarka wojenna- polega na tym, że jest silnie zcentralizowana, dominują środki przymusu bezpośredniego na przedsiębiorcę przez rząd.
2.Gospodarka administrowana- oznacza silne zbiurokratyzowanie działań (tej biurokracji i przymusowi administracyjnemu przedsiębiorcy poddają się).
3.Gospodarka samorządowa- ceduje się uprawnienia na organy niższego szczebla (np. na regiony, województwa).
4.Gospodarka rynkowa- to gospodarka otwarta na konkurencję (każda z wymienionych gospodarek jest gospodarką rynkową).
5.Gospodarka przetargów- to gospodarka, w której jakaś ideologia ma silny wpływ na zachowania rynkowe np. na klientów (np. kraje wyznaniowe, gdzie idea religii wpływa na zachowania rynkowe.
SPOSOBY KONKUROWANIA
1.Na rynku krajowym
-cenowe
-jakościowe
2.Na rynku międzynarodowym
-kosztowa (kosztowo cenowa)
-różnicowanie (sposób oferowania produktu, jakość, transport, promocja).
KONKURENCJA Modele Michaela Portera
Elementy, które należy brać pod uwagę przy badaniu przedsiębiorstwa:
-cechy branż, w których działamy
-zagrożenia przez substytucję
-siła przetargowa dostawcy
-siła przetargowa nabywcy
-zagrożenia przez nowe wejścia do branży
Zagrożenia przez substytucję w przypadku podwyższenia ceny towaru może się okazać, że wypadniemy z branży. Sektor opakowań do produktów spożywczych np. soki (puszka, butelka szklana, kartony) udział jest bardzo niski, bo łatwo możemy substytuować. Dla konsumenta jest to sytuacja korzystna.
Czynniki stymulujące internacjonalizację i globalizację przedsiębiorstwa:
-Powiększenie skali produkcji
-Łatwość w pozyskiwaniu kapitału
-Większe zaufanie kontrahentów
-Możliwość łączenia kanałów dystrybucji
-Możliwość magazynowania (spadają koszty)
-Możliwość lansowania swojej marki
-Przepływ technologii
-Lepszy dostęp do zasobów materialnych
-Lepszy dostęp do wykwalifikowanej siły roboczej
Działania rządowe sprzyjające internacjonalizacji
-Obniżanie (znoszenie) ceł, liberalizacja handlu
-Przyczynianie się do członkostwa w ugrupowaniach
-Akceptowanie i przyjmowanie standardów klasyfikacyjnych do własnych a obowiązujących na rynkach międzynarodowych.
Model konkurencyjności M. Portera (Korzyści współzawodnictwa narodów)
Założenie:
Jesteśmy innowacyjni i wygrywamy konkurencję międzynarodową, gdy w miarę często wprowadzamy produkty innowacyjne.
1.Strategia i struktura przedsiębiorstwa- w warunkach małej internacjonalizacji najtańsze będą czynniki produkcji pochodzące z własnych zasobów (obecnie najtańsze będą pobierane z całego świata)
2.Cechy popytu-w momencie przygotowywania produkcji powinniśmy wiedzieć, na jakie rynki produkt będzie wysyłany, aby dostosować go do oczekiwań rynku wewnętrznego
3.Strategia struktury firmy- nie powinno się na silę jej przenosić z jednego kraju do drugiego. Trzeba się liczyć z realiami i specyfikacją rynku wewnętrznego (zwłaszcza inwestycje typu green field).
4.Branże pokrewne i wspierające- wygrywamy konkurencję, jeśli wprowadzamy innowacje w branżach nas wspierających.
Kultura przedsiębiorstwa- składają się na nią wartości, które wyznaje przedsiębiorstwo hierarchia wartości (hierarchia zadań i pracowników). Są 4 modelowe sytuacje w których przeważa idea prowadząca do osiągnięcia zysku:
1.Model stosunków międzyludzkich- nacisk na rozwój pracownika i zapewnienie jego sytuacji. (Y)
2.Model otwarty- naciska na pozyskanie zasobów. (X,Y)
3.Model „zasada sprawnej organizacji i stabilności przedsiębiorstwa”. (X)
4.Model- nacisk na produktywność, wydajność w jednostce czasu. (X)
Kadry pracownicze można podzielić na pracownika:
X- pracownik, który nie chce poddawać się samokontroli, nie chce ponosić odpowiedzialności za własne działania ale chętnie poddaje się kontroli i podporządkowuje się zaleceniom przedsiębiorcy.
Y- pracownik, który chce odpowiadać za własne postępowania, bardzo kreatywny chętnie wdraża swe pomysły, lubi ryzykować nie chce być permanentnie kontrolowany, w razie fiaska sam odpowiada za błędy.
MARKETINGOWA ZASADA „5P” Mintzberga
-plan- zaplanowanie działania
-patterm- wzór, modelowe postępowanie
-play- sterowanie, zarządzanie
-position- pozycja
-perspective- perspektywa
jeśli chcemy wybrać określoną strategię przedsiębiorstwa to dokonujemy określenia „5P”.
OKREŚLENIE PŁASZCZYZN STRATEGII:
1.Strategia przedsiębiorstwa- musimy określić asortyment towarów, usług
2.Strategia konkurencyjna- określamy sposób konkurowania- mając dany asortyment, zastanawiamy się do jakiego segmentu rynku chcemy skierować produkt
3.Strategia funkcjonalna (operacyjna)- za pomocą jakich środków chcemy osiągnąć przewagę konkurencyjną.
FUZJE I PRZEJĘCIA
Fuzje, według jakich zasad łączą się przedsiębiorstwa:
-na zasadzie wchłonięcia (jedno większe)
-fuzja egalitarna przedsiębiorców równorzędnych
Integracja przedsiębiorstwa (fuzja)
*pozioma- zachodzi między przedsiębiorcami które są dla siebie konkurentami
*pionowa- integrują się np. wydobywcze z przetwórczymi, przetwórcze z remontowo- budowlanymi
*funkcjonalna- kluczem do połączenia jest podobieństwo do wykorzystywania pewnych działań np. technologii, kanałów dystrybucji, asortymenty nie muszą być takie same
*konglomeratowa- dotyczy wielkich grup kapitałowych, motywem jest chęć uzyskania globalnej równowagi finansowej, asortyment może być zupełnie różny.
ORIENTACJA WIELKICH KORPORACJI
Etnocentryczna - przedsiębiorstwo stosuje taką samą strategię i wprowadza analogiczny produkt jak w przypadku rynku wewnętrznego. Wejście charakterystyczne poprzez eksport, maja podobny rynek wewnętrzny do naszego. Kadry zatrudniane są z kraju macierzystego.
Policentryczna - polega na dostosowaniu się do sytuacji kraju goszczącego (czerpanie strategii i zasobów). Produkt jest dopasowany do oczekiwań kraju goszczącego. Kadra zatrudniana jest z kraju goszczącego. Są to głównie oddziały i filie.
Regiocentryczna - jest aktualna od czasów UE (ugrupowania integracyjne). Polega na tym, że wchodząc do jakiegokolwiek kraju z ugrupowania stosujemy takie reguły i strategię, które są aktualne w całym ugrupowaniu. Pozyskanie zasobów jest z całego regionu.
Geocentryczna - charakterystyczne dla gospodarki globalnej. Może zatrudniać kadry z całego świata (zasoby też). Produkt jest dopasowany do rynku światowego w szerokim rozumieniu.
Globalizację rozpatrujemy w aspekcie:
-konfiguracji - w ilu krajach lokujemy nasze przedsięwzięcia (duże rozproszenie czy silna koncentracja)
-koordynacja - jak koordynować działalność przedsiębiorstwa, które ma wejścia w wielu krajach. Są 4 etapy:
etap I - charakterystyczny dla orientacji etnocentrycznej
etap II - charakterystyczny dla rynku regiocentrycznego (niektóre policentryczne bo jest rozproszona produkcja)
etap III i IV - charakterystyczny dla gospodarki globalnej
Duże rozproszenie działań:
-wysokie koszty transportu
-duże zróżnicowanie potrzeb
-zróżnicowanie polityki rządu
-duża elastyczność działań
-częsta konieczność analizy rynku
Korzyści (przewagi) globalnej koordynacji:
-kumulowanie wiedzy i doświadczenia
-szanse na otrzymanie (stosunkowo wcześnie) sygnałów ostrzegawczych co do dekoniunktury gospodarczej
-osiągane dzięki specjalizacji
-szybka reakcja na zmianę kursów walutowych
-lepsza pozycja w rokowaniach
-szansa przewagi w pokonaniu konkurencji
Stosując internacjonalizację musimy się liczyć z oporem:
-rządów
-społeczeństwa
-bariera językowa
-bariera kulturowa
-kierownictwa filii bądź oddziałów
SPOSOBY WEJŚCIA NA RYNEK
1.Eksport
2.Kooperacja kapitałowa
3.Kooperacja nie kapitałowa
Ad.1 Eksport
Eksport bezpośredni- poprzez własnych pracowników stykamy się z kontrahentami
na rynku
Eksport posredni- korzystamy z pośrednika który kupuje towar na własny rachunek
Profesjonalny eksporter (eksport hous)- dokonuje zakupów od innych firm i sprzedaje za granicą na własny rachunek
Pośrednik zagraniczny nabywcy (conforming house)- działa na zlecenie zagranicznego nabywcy który płaci mu za usługę zakupu odpowiednią marżę. Pośrednik gwarantuje sprzedającemu zapłatę w momencie dostawy towaru
Firmy zaopatrzeniowe(buing house)- działa w imieniu klienta często zagranicznego domu towarowego i dokonuje dla niego zakupów od miejscowych producentów (zamówienie nie jest do końca kompletne)
Piggy backing (jazda na barana) - sprzedaż towarów za pomocą sieci dystrybucji innej z reguły dużej firmy (pośredni może podpinać towary pochodzące od innych producentów do kanału dystrybucji dużej firmy)
Eksport bezpośredni:
Agent - sprzedaje w imieniu i na rachunek eksportera, otrzymuje za swoje usługi odpowiednią marżę. Agent może sprzedać towary jednej lub wielu firm niekiedy konkurujących ze sobą
Dystrybutor - sprzedaje we własnym imieniu. Przychody wyznacza różnica pomiędzy ceną zakupu i zbytu danego produktu
Sprzedaż bezpośrednia - przedstawiciele handlowi firmy (akwizytorzy) działają w kraju i na rynku zagranicznym
Przedstawicielstwo handlowe - zatrudnia personel własny bądź miejscowy na rynku zagranicznym
Ad. 2 kooperacja kapitałowa
-jesteśmy w 100% właścicielami kapitału
-wspólne przedsięwzięcie - joint venture. Jest bardzo istotne dla Polski. Występuje ryzyko pozostawienia nas przez współwłaścicieli („nadmierny” transport zysku) repatriacja zysku, nasz partner wywozi cały zysk co oznacza, że chce zlikwidować firmę po krótkim okresie.
Monopolista - dyktuje ceny na rynku międzynarodowym( wysoka cena mobilizuje konkurencję). Na rynku europejskim monopol jest zakazany- istnieje tylko dominacja(np. jakiegoś przedsiębiorstwa)
Pozycja oligopolistyczna
*Może istnieć tylko kilku producentów ( może być Duopol)
*Wszyscy mają mniej więcej takie same udziały w rynku (np. 5 przedsiębiorstw każde ma ok. 20%)
*Przedsiębiorstwa poprzez własne działania utrzymuje swoje pozycje oligopolistyczne( działania ich nie pozwalają na wybicie się jednego z przedsiębiorstw)
-Konkurowanie cenowe
-Konkurowanie jakościowe( techniczno- technologiczne)
Eliminowanie konkurencji cenowej poprzez zapobieganie wojny cenowej- „wymiana gróźb”- inwestycje krzyżowe - lokowanie nawzajem filii w kraju gdzie jest konkurencja (kraj A lokuje filię w kraju B a kraj B w kraju A)
Eliminowanie konkurencji techniczno- technologicznej poprzez akumulacje techniczno- technologiczne polega na wspólnym finansowaniu ośrodka badawczo- rozwojowego (postęp z tych działań może być wprowadzony do przedsiębiorstw- np. USA- Dolina Kremowa)
Akumulacja taka stosowana jest w przemyśle zbrojeniowym(kraje NATO) (podpisywanie umów offsetowych na wyposażenie samolotów)
Ad. 3 kooperacja nie kapitałowa
Franchaising - sprzedajemy sposób produkcji, marka, bezwzględnie obowiązujące standardy (identyczny towar, uniformy, wystrój wnętrza). Przeprowadzane kontrole w celu dbałości o klienta. W najbliższym stopniu jest utożsamiane z procesami globalizacji. Nie ma możliwości skorzystania z tańszych źródeł zaopatrzenia bo muszą być one zgodne ze standardami.
Management contract (kontrakty menagerskie) - zlecenie prowadzenia wykonywania jakiś robót. Mogą opiewać na bardzo dlugie okresy czasu (nawet 20 lat).
Inwestycje pod klucz - współpraca dotyczy budowy od podstaw inwestycji, wyposażenie w stosowne instrumenty od podstaw:
-product in hand- sprzedawane do momentu wyprodukowania towaru, ewentualnie kontrole wyprodukowanych towarów
-marketing in hand - polega na dodatkowej sprzedaży marketingu, sposób dystrybuowania towaru, reklamy. Jest droższy.
Subcontracting - umowa na poddostawy. Może dotyczyć specyficznych produktów (podzespołów). Kooperacja między dostawcami a generalnym wykonawcą (który jedynie montuje z tych podzespołów w jedną całość).
Obrót uszlachetniający - praca na tym samym produkcie:
-aktywny (czynny) - wykonujący zlecenie
-pasywny (bierny) - zleceniodawca
motyw:
-podwyższenie wartości jednostki
-skorzystanie z tańszej siły roboczej
-skorzystanie z technologii
dotyczy relacji miedzy przedsiębiorstwem kraju wyżej rozwiniętego i słabiej rozwiniętego.
Konsorcjum - finansowanie wspólnego przedsięwzięcia przy czym w zamian za to mamy możliwość korzystania z tego obiektu czy technologii np. autostrady, gazociągi, rurociągi
Internalizacja- włączenie działalności jednego przedsiębiorstwa przez inne przedsiębiorstwo. Jest to często utożsamiane z wchłonięciem przedsiębiorstwa. Sfery działalności skłaniające do internacjonalizacji (motywy):
-chęć przejęcia technologii (transfer technologii)
-chęć uniknięcia udanych podróbek
-zmniejszenie kosztów transportu, spedycji, dystrybucji, badawcze, ubezpieczenia, reklamy, promocji, kontrola wyrobów gotowych, poszukiwanie partnera zagranicznego, mniejsze zatrudnienie. Jesteśmy silniejsi co ma znaczenie przy negocjacjach.
ATUTY STRATEGII GLOBALNEJ I REGIONALNEJ
Strategia globalna:
-możliwość globalnej optymalizacji
-rozszerzenie preferencji konsumenta np. poprzez globalną dostawę
-popyt w skali globalnej
-redukcja kosztów wynikających np. z korzyści skali
-lepsza jakość produktów, programów itd. Wynikające np. ze skupienia wysiłków i zasobów skali globalnej
-zwiększona konkurencyjność
Strategia regionalna:
-możliwość optymalizacji regionalnej osiągniecie kompromisu pomiędzy integracją w celu poprawy efektywności a dostosowaniu do warunków lokalnych
-koncentracja i zaspokojenie popytu w skali regionu (homogenicznego kulturowo, zdefiniowanego na bazie języka, historii, regionu geograficznego, zwyczajów)
-pominiecie potencjalnych niebezpieczeństw nadmiernej standaryzacji i centralizacji
-wykorzystanie regionalnych korzyści skali (w skali globalnej może wystąpić efekt odwrotny od zamierzonego)
-korzyści wynikające ze znajomości lokalnych realiów i kompetencji oddziałów
-uniknięcie organizacyjnych barier wdrażania strategii globalnej
-ewidentna dominacja regionów Triady powodują naturalna regionalizację (w celu dostosowania się do realiów ekonomicznych).
STRATEGIA NA RYNKACH OBCYCH A KOSZTY:
Przyczyny skłaniające do ekspansji za granicę:
*zewnętrzna - sytuacja w polityce zagranicznej, która przyciąga nasze wejście
-kraj do którego wchodzimy stosuje metody wspierania: subsydie, subwencje, dotacje
-wpływa negatywny subsydiowania na nasze przedsiębiorstwo w dłuższym okresie czasu zagraża utracie bojowości naszego przedsiębiorstwa, zaczynamy tracić czujność
*wewnętrzna
Style negocjacji:
kooperacyjny (miękki) - postawa w kierunku zawarcia porozumienia. Pozycja akceptująca ewentualne niedogodności czy straty dla dobra działań:
-dążenie do ugody
-rozwiązanie problemu
-wymiana informacji
-unikanie sztywnego stanowiska
-unikanie odwołania się do zasad, prawa
-zagrożenie: może się okazać zbyt słaby
rywalizacyjny (twardy) - stosowany gdy mamy do czynienia ze słabszym partnerem ale powoduje to dyskomfort bo negocjujący są do siebie wrogo nastawieni.
-nie można ufać,
-stosuje się nawet groźby
-ukrywanie dolnej granicy (np. cenowej) poniżej której możemy zejść.
-niebezpieczne wywieranie presji na przeciwniku
Stwarza dość istotne zagrożenia dla przedsiębiorstwa:
-prowadzi do agresji do kontrahenta
-zerwanie kontraktu
-zniechęcenie do nas
-może prowadzić do sabotowania wynegocjowanych warunków kontraktu (niebezpieczne przy fuzji)
rzeczowy (zasadniczy)
-oddziela ludzi od problemu - negocjujący powinni się koncentrować na problemie a nie na osobach
-zaspokajanie interesów każdej ze stron - koncentrowanie na zadaniu a nie na wcześniej wytyczonych stanowiskach
-stwarzanie możliwości korzystnych dla obu stron
-nalegania na przyjęcie obiektywnych kryteriów - koncentrowanie się na kategoriach ekonomicznych bo nie występujemy pod presją tylko w imię realizacji zasad.
Przyczyny niepowodzenia innowacji:
-niesprawność marketingowa
-zbyt wysoka cena
-przeszacowania popytu
-zły moment wprowadzenia
-słaba promocja
-złe oszacowanie kosztów marketingowych
-niedojrzałość techniczna wyrobu
-niewystarczające zasoby badawczo- rozwojowe B+R
-zbyt długi czas wdrażania innowacji na rynek
-zła innowacja i koordynacja
-słabe zaangażowanie zarządu w wdrażanie
Z punktu widzenia poziomu ryzyka:
-program uderzeniowy- niskie ryzyko(np. wprowadzenie przez IMB komputerów PC)
-minimalizacja błędów(np. BOING wprowadzenie samolotów JAMBO JET)
-zmniejszenie ryzyka(podział na mniejsze projekty techniczne, testowe wprowadzanie, dozowanie, stopniowe zmiany)
Z punktu widzenia pierwszeństwa wprowadzenia i stopnia oryginalności:
*strategia przywództwa -jakie elementy, warunki sprzyjają utrzymaniu pozycji lidera przez gospodarkę międzynarodową:
-nakłady na sprawność B+R
-trwała przewaga kosztowa
-ochrona patentów(zachowanie tajemnicy i wykorzystanie go jak najszybciej)
-nie ujawnianie innowacji(np. przez publikację)
-odpowiednia polityka kadrowa
-skuteczne blokowanie konkurencji
*strategia naśladownictwa realizuje się przez:
-twórcza imitacja- usprawnienie słabych stron produktu
-imitacja wczesna- zanim lider opanuje rynek
-innowacje na zlecenie konkretnego odbiorcy innowacji
-pozna imitacja- gdy rynek już się przyzwyczaił do produktu
10
1