ORGANIZACJA PRACY SOCJALNEJ

i

PRACA SOCJALNA W ŚRODOWISKU LOKALNYM

Literatura:

1. Auleytner J. Polska polityka społeczna - ciągłość i zmiany

2. Auleytner J., Głąbicka K. Polityka społeczna - pomiędzy opiekuńczością a pomocniczością

3. Hrynkiewicz J. Decentralizacja funkcji społecznych państwa

4. Księżopolski M. Polityka społeczna - wybrane problemy porównań międzynarodowych

5. Olubiński A. Praca socjalna - aspekty humanistyczne i pedagogiczne

6. Marzec-Holka K. Pomoc społeczna. Praca socjalna. Teoria i praktyka T. 1, 2.

7. Ponikowski B., Zarzaczny J. Uwarunkowania współczesnej polityki społecznej

8. Zarzeczny J. Teoretyczne podstawy a praktyka funkcjonowania sektora socjalnego w Polsce. Zarys problematyki

9. Żukiewicz A. Praca socjalna ośrodków pomocy społecznej

1. Definicje organizacji.

2. Opieka społeczna czy pomoc społeczna.

3. Od filantropii do samozaradności.

4. Zasada pomocniczości.

5. Definicje pracy socjalnej.

6. Funkcje społeczne państwa w aspekcie organizacji pracy socjalnej (kwestia decentralizacji). Czy funkcje opiekuńcze państwa maja być ograniczone?

7. Jakie są kompetencje i możliwości organów lokalnych administracji rządowej i samorządowej?

8. Prawne regulacje w zakresie określenia zadań i oczekiwań w odniesieniu do pracy socjalnej, instytucji i kadr.

9. Działalność ośrodków pomocy społecznej i jakość kadr w systemie opieki społecznej.

10. Ewaluacja w pracy socjalnej.

11. Organizacje pozarządowe.

12. Sektor publiczny a sektor prywatny.

13. Nowa definicja usług socjalnych. Nowe formy finansowania.

14. Metody pracy socjalnej. Jakie znaczenie ma pomoc osobista i środowiskowa?

15. Działanie instytucji związanych z pracą socjalna. Nowe projekty, nowe realizacje - przykłady.

Atrybuty organizacji:

1. Podstawą działalności organizacji jest świadomy, celowy i planowy charakter.

2. Każda organizacja posiada swoje wnętrze i otoczenie, które może być też otoczeniem organizacyjnym, społecznym,.

3. Każdą organizację charakteryzuje wewnętrzny ład, układ, porządek organizacyjny, podział ról i funkcji, czyli strukturę.

4. Zachowania członków organizacji są regulowane przez normy, wartości i zasady, do których jej członkowie powinni się stosować. Zawsze też mówimy o organizacjach w związku z przystąpieniem, uczestnictwem i opuszczeniem organizacji. Zatem każda organizacja jest elementem, częścią składową określonego systemu społecznego, który może być różnicowany (mikrosystem, makrosystem, megasystem), czyli chodzi o określenie autonomiczności organizacji.

Dla analizy organizacji w sensie instytucjonalnym i czynnościowym (odnoszącym się do działania) warto uwzględniać następujące wskaźniki:

• system ról społecznych i możliwości ich zmieniania (konwersja), np. nowe potrzeby mogą rodzić nowe role społeczne, w związku z pozycją i rolą społeczną oczekuje się od osoby pewnych zachowań;

• określenie zaangażowania w swoją pracę, służbę, czyli postawę, typ uczestnictwa (moralne, alienacyjne, instrumentalne);

• określenie własnej definicji uczestnictwa, w obrębie której ujmujemy nasz udział we władzy, nasze korzyści indywidualne, nasz autorytet;

• konsekwencje jakie powstają w wyniku naszych działań (konwersja celów) poprzez zmianę ról, determinowane przez interakcje w obrębie organizacji;

• nowe zmienne w koncepcji M. Hirszowicz, czyli:

• motywacje (pozaekonomiczne, pozainstrumentalne) - wynikające z potrzeby bycia w grupie, z potrzeby uznania, dostrzeżenia czyjejś sytuacji, próby zrozumienia czyli aspekt psychologiczny;

• niekontrolowane interakcje czyli przejawy życia nieformalnego, które mogą wzmacniać lub osłabiać skuteczność;

• subkultury, kontrkultura - wszystkie ich przejawy mieszczą się w ramach nieformalnych jakiejś organizacji;

• pozainstrumentalne elementy kontroli społecznej czyli pojawienie się sankcji nieregulowanych przepisami w aspekcie formalnym.

Socjologiczne ujecie organizacji

Dominują dwa ujęcia definicyjne:

1. Polega na identyfikacji cech zbiorowości, którą określamy jako organizację, jako pewną formę zbiorowości społecznej. Zbiorowość społeczna to zbiór osób zajmujących w danym czasie trwale lub nie daną przestrzeń, między którymi dochodzi do interakcji i pojawiać mogą się stosunki społeczne.

2. Zdefiniowanie poprzez określenie mechanizmów i środków, które powodują, że organizacja może osiągnąć to do czego jest tworzona, czemu i komu ma służyć. W tym sensie owa zbiorowość nacechowana jest elementami instytucjonalnymi, czyli ma służyć celom społecznym.

Cechy organizacji jako zbiorowości:

1. Różnica między zrzeszeniem a wspólnotą:

• cechy wspólnoty - oparta jest raczej na stosunkach pierwotnych, na braterstwie, pokrewieństwie, sąsiedztwie (więzi pierwotne). Łączy ludzi, jednostki jako określone osobowości kierujące się częściej emocjami. Ważna jest również wspólna własność;

• cechy zrzeszenia - więzy umowy, wymiana dóbr, łączenie ról społecznych. Charakterystyczne są elementy pozaemocjonalne, przedmiotowe, rzeczowe. Ważna jest własność prywatna, pieniądz, ujęcie instrumentalne.

Organizacja gromadzi członków dla wspólnego osiągnięcia celów. Jest typem zrzeszenia. Wspólnotą może być rodzina, społeczność lokalna, a zrzeszeniem załoga zakładu pracy.

2. Organizacja jako zbiorowość o charakterze wtórnym, czyli organizacyjnym jest grupą wtórną.

Definicja organizacji wg Jolanty Kulpińskiej

Organizacja jest to zbiorowość zorganizowana na podstawie reguł formalnych, jest to grupa wtórna, duża, wewnętrznie zróżnicowana o częściowej więzi (pracowniczej, koleżeńskiej) utworzona dla realizacji jakiegoś celu. Więź częściowa charakterystyczna jest zawsze dla grupy wtórnej.

Definicja organizacji wg Jana Szczepańskiego

Organizacja jest to układ wzorów, zachowań, instytucji, ról społecznych, środków kontroli społecznej i ich mechanizmów (materialno-społecznych i psychospołecznych). Układ ten zapewnia członkom zbiorowości zaspokajanie potrzeb i rozwiązuje problemy, a w tym i konflikty, które pojawiają się w toku współżycia. Usytuowanie jednostki jest zawsze takie, ze potencjalnie możemy mówić o zróżnicowanych sytuacjach, zmianach i położeniu takim, że można sądzić iż dla każdej jednostki owa pomoc będzie zasadna. Podstawy życia społecznego to podstawy ekonomiczne i kulturowe, w którym pojawiają się mechanizmy socjalizacyjne, wartości (praca), normy, propozycje i koncepcje dające odpowiedź na to w jaki sposób rozwiązywać problemy społeczne.

Koncepcja Cooley'a dotycząca podziału zbiorowości pierwotnych i wtórnych, oparta na więzi bezpośredniej.

W grupach pierwotnych, w tym często też w rodzinie, powinno się realizować wszystkie potrzeby człowieka, które mają charakter emocjonalny. Nadto z reguły w grupie pierwotnej interakcje jej członków mają charakter osobisty i bezpośredni (w sensie łączności psychicznej, przestrzennej w sensie przestrzeni społecznej). Natomiast w organizacji jest mowa o więzi, która ma charakter rzeczowy, pośredni, instrumentalny. W organizacji z reguły człowiek angażuje część swojej osobowości. Internalizacja to mechanizm obronny, polegający na przyjmowaniu za własne narzucanych z zewnątrz postaw, poglądów, norm i wartości.

Atrybuty organizacji wg Kazimierza Doktóra:

1. Jest to celowy, planowy, programowy, świadomy charakter instytucji, z jednoczesnym określeniem przedmiotu działania danej organizacji.

2. Posiada wewnętrzny układ, ład, porządek i strukturę, na którą składają się konkretne role społeczne, pozycje społeczne i powiązania (hierarchizacja, funkcjonalność) tych pozycji i ról.

3. Atrybut normatywny np.. norma, wartość, kodeks, zasada, które regulują zachowania członków organizacji (wewnętrzne i zewnętrzne).

4. Określenie organizacji jako pewnej części całości.

Elementy składowe organizacji:

1. Wzory zachowania i działań. Są one pewnymi schematami, które są uznane i przyjęte w sensie stosowania w danej zbiorowości. Wzory nakłaniają do określonych działań , ale mogą również wywołać takie zachowania jak bunt, przeciwstawienie, zwalczanie z jednej strony, a z drugiej dostosowanie się, podporządkowanie się, współpraca. Bez wzorów działań nie można mówić o zorganizowanym charakterze danej organizacji lub instytucji. Wzorce mogą być pamięciowe i zarejestrowane.

2. Instytucje. Są to jakieś konkretne organizacje (urzędy, szpitale, szkoły, przedsiębiorstwa), ale instytucją w sensie społecznym jest również rodzina. Mówimy również o instytucjach usankcjonowanych kulturowo, regulowanych przez zwyczaj, obyczaj, a także w sensie etycznym. Możemy je podzielić też na formalne i nieformalne. Instytucja jest też wartość, norma, procedura, rytuał, symbol. Stąd też do instytucji zaliczamy prawo, religię, moralność.

3. Role społeczne. J. Szczepański określa rolę społeczną jako względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań będących reakcjami na zachowania innych ludzi, przebiegających według mniej, lub więcej wyraźnie ustalonego wzoru. Niektóre role społeczne nogą być zupełnie sformalizowane (np. praca etatowa). Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, kiedy uznaje się iż są one bardzo ważne, czy też mają duże znaczenie dla funkcjonowania jakiejś zbiorowości lub grupy społecznej (np. urzędnik). Role społeczne dzielimy na formalne i nieformalne. W każdym przypadku pełnienie roli zależy od:

• elementów bio- i psychogennych jednostki;

• od wzoru osobowego, różnego w różnych grupach;

• definicji roli społecznej;

• wynika ze struktury i organizacji wewnętrznej grupy, a także systemu sankcji;

• identyfikacji konkretnej osoby co do przynależności i pełnienia roli społecznej.

Organizacja w sensie socjologicznym jest to celowa i wtórna grupa społeczna o charakterze zrzeszenia, relatywnie wyodrębniona z otoczenia zewnętrznego i charakteryzująca się przewagą formalnie uporządkowanych stosunków wewnętrznych i utrzymuje ona równowagę wewnętrzną przy pomocy takich środków jak:

• wzory zachowania;

• instytucje;

• role społeczne i organizacyjne;

• kontrola społeczna.

Stopień sformalizowania organizacji zależy od:

• celów organizacji - im więcej celów ogólnych ważnych dla całej organizacji, tym bardziej prawdopodobna jest ich formalizacja;

• stopnia decentralizacji i centralizacji - im bardziej scentralizowana organizacja, tym bardziej sformalizowana;

• struktury organizacji - im bardziej rozbudowana, im więcej powiązań i zależności, tym bardziej możemy mówić o sformalizowaniu; im większa złożoność tym bardziej sformalizowana;

• zasobów organizacji - instrumentalnych i pozainstrumentalnych, rzeczowych, kapitału społecznego.

Organizacja formalna to taka, która jest tworzona formalnie, a nie spontanicznie, czyli sztucznie. Jest racjonalna czyli formalizuje się jej te elementy, które są funkcjonalne.

Cechy organizacji formalnej:

• struktura organizacyjna;

• hierarchia;

• system łączności, dotyczący hierarchicznego (sformalizowanego) przepływu informacji;

• bodźce i ich system (wynagrodzenia, premie, nagrody, bodźce pozamaterialne).

Cechy organizacji nieformalnej:

• małe zespoły zadaniowe, które posiadają bardzo dużo elementów nieformalnych (grupy koleżeńskie, sąsiedzkie, przestępcze);

• nieformalny system łączności;

• przywództwo jest nieformalne;

• nieformalne cele grupowe (np. wzajemna pomoc);

• nieformalna kontrola społeczna.

Aspekty integracji w organizacji

Integracja w organizacji to pewien stan zorganizowania, przy czym w wymiarze dynamicznym będziemy mówić raczej o trwaniu, budowaniu i osiąganiu integracji przy tworzeniu instytucji lub projektu. Procesy integracji maja znaczenie pozytywne, a ich przeciwstawieniem są procesy dezintegracyjne. W dobrze zorganizowanej społeczności przeważają procesy integracyjne.

Rodzaje integracji:

• kulturowa - polegająca na przestrzeganiu przyjętych norm społecznych. Zaprzeczenie integracji kulturowej prowadzi do patologii w organizacji;

• normatywna - zawężona do grup normatywnych w wymiarze instytucjonalnym;

• funkcjonalna - spełnianie pewnych funkcji, ról, powiązanie pomiędzy stanowiskami i rolami;

• komunikatywna - organizowanie przepływu informacji.

Wskaźniki integracji:

• stabilizacja;

• zadowolenie;

• jakość (w wykonywaniu obowiązków, stopień przyswojenia wiedzy);

• identyfikacja;

• przystosowanie i jego poziomy: postrzeganie, tolerancja, akomodacja, asymilacja;

• internalizacja - przyjęcie, uwewnętrznienie symboli, wartości, norm;

• rodzaj stosunków społecznych.

Władza w organizacji

Władza to stosunek zachodzący między jednostkami lub grupami, w którym jedna ze stron tego stosunku ma możliwość w sposób trwały i uprawniony narzucania własnej woli drugiej stronie, nawet pomimo jej oporu i ma środki zapewniające kontrolę tego postępowania; tak pojęte stosunki władzy występują w każdej grupie społ., w której ktoś wydaje polecenia, a ktoś inny je wykonuje. Ważne jest, że władza istnieje także wtedy, gdy możliwość ta nie jest realizowana. Władza może się opierać na dobrowolnej akceptacji mającej źródło w uznaniu jej autorytetu i prawowitości (legalizm) bądź na przymusie społecznym, a nawet przemocy fizycznej. Ze względu na stosowane środki regulacji zachowań można mówić o władzy państwowej, ekonomicznej, władzy w grupach nieformalnych, np. w rodzinie rodzicielska władza, oraz we wszelkiego rodzaju organizacjach i ruchach społecznych wszędzie tam, gdzie istnieje podział na przywódców i szeregowych członków, na przełożonych i podwładnych.

Formy sprawowania władzy:

1. Władza oparta na przymusie (fizycznym, ekonomicznym, moralnym, wewnętrznym).

2. Władza oparta na przekonaniu i dążności do przekonania kogoś do realizacji określonych celów poprzez dostrzeżenie informacji, wiedzy.

3. Władza oparta na manipulacji - traktowanie jednostki, grupy przedmiotowo.

4. Władza oparta na partycypacji, która jest stopniowalna i możemy ją rozpatrywać pod względem:

• podmiotu;

• zakresu spraw (jakie sprawy możemy rozwiązać przy czyimś udziale);

• wpływu na władzę poprzez kontrolę, delegację władzy, partnerstwo, zjednywanie, konsultację, manipulację.

Partycypację możemy ograniczyć poprzez: kompetencje, własność, brak informacji, zainteresowania. Formy partycypacji to: instytucjonalne (samorząd, związki zawodowe), poprzez grupy nacisku, poprzez styl kierowania (demokratyczny, autokratyczny), organizacja pracy (włączanie i tworzenie grup zadaniowych i roboczych).

Praca jako proces społeczny:

1. Jest to działalność świadoma i celowa.

2. Jest to zorganizowana i wykonywana działalność w ramach organizacji, ukierunkowana na zaspokajanie potrzeb własnych i innych.

3. To wzajemne oddziaływanie ludzi na siebie, co prowadzi do wytworzenia się więzi społecznych i grup społecznych.

4. Praca jest tez źródłem zróżnicowania społecznego, mówi o zawodach, warstwach, klasach społecznych, jest źródłem stratyfikacji społecznej.

5. Praca kształtuje osobowość społeczna (wzory osobowe, o etyce zawodowej).

6. Praca wzbogaca ludzi

Różne wymiary interpretacji pracy socjalnej:

• jako konkretna czynność lub dyscyplina. Praca socjalna skupia się na zachowaniach jednostki i jej zachowaniach w szerszych kontekstach środowiskowych, np. usytuowanie jednostki w rodzinie;

• praca socjalna w odniesieniu do jednostki i do rodziny (według ustawy o pomocy społecznej), to podkreślenie rodziny wynika z pewnej tradycji, doświadczeń, przekonań w sensie wiary i regulacji prawnych;

• istota pracy socjalnej jest wykorzystywanie zasobów społecznych, które obejmuje pomoc instytucjonalną, indywidualną i grupową, wolontariat, ale także pomoc państwa, publiczną albo pomoc społeczna, sfera prywatna;

• pomoc dotyczy spraw czy potrzeb podstawowych, ale także potrzeb kulturowych, edukacyjnych, artystycznych i rekreacyjnych;

• pomoc społeczna jest realizowana na trzech charakterystycznych metodach pracy socjalnej:

1. indywidualnie - praca z jednostką.

2. praca z grupa.

3. praca na poziomie ze społecznością lokalną

• do najważniejszych metod zalicza się umiejętność nawiązywania kontaktu, w takich oto odmianach - pomocobiorca, usługobiorca; rozumienie tej osoby, wczucie się w ta sytuację, zaangażowanie oraz motywacja.

Terminy pojęcia „socjalny”:

Zadanie, jakie ma do wykonania pracownik socjalny, które jest sformułowane jako działanie na rzecz poprawy dysfunkcjonalności, ułomności, patologicznie funkcjonujących instytucji społecznych. Przyjmuje się tu założenie, że aby zmienić sytuacje osób potrzebujących, trzeba też dążyć do zmiany, bądź też powołania nowych instytucji, ponieważ te , które funkcjonują, funkcjonują niewłaściwie. Pomimo słusznych założeń, działanie instytucji nie jest z różnych powodów efektywne, to tez chodzi o zmianę nastawienia.

Główny cel pracy socjalnej - to pomaganie; raczej na pewno pomoc, samozaradności niż wyręczanie, czy też opieka; praca socjalna jako praca zespołowa i skoordynowana.

Zasady pracy socjalnej:

• zasada miłosierdzia związana z zasadą filantropii - dobroczynność;

• zasada sprawiedliwości społecznej - egalite (równość) - dążenie do egalitaryzmu materialnego, kulturalnego, oświatowego i edukacyjnego;

• zasada pomocniczości - także wsparcia społecznego;

• zasada komplementarności - wpływów relacji, wspierania, interakcji, zaradności;

• zasada interwencjonalizmu - ratownictwo i doraźna pomoc, które maja swoiste rozwiązania instytucjonalne pozainstytucjonalne.

Praca socjalna służbą człowiekowi

• w USA - praca socjalna jest to profesjonalna działalność polegająca na pomaganiu jednostkom, grupom, społecznościom we wzbogacaniu lub odtwarzaniu ich zdolności społecznych, funkcjonowania i tworzeniu warunków społecznych sprzyjających osiąganiu ich celów;

• w Wielkiej Brytanii - praca socjalna jest odpowiedzialną działalnością profesjonalną, która umożliwia jednostkom, rodzinom i grupom rozpoznanie osobistych, społecznych i środowiskowych trudności oddziałujących na nie niekorzystnie. Praca socjalna umożliwia im radzenie sobie w tymi trudnościami poprzez działanie wspierające, rehabilitacyjne lub korelatywne (współzależne, odpowiadające).

Najnowsza ustawa wskazuje na pewne profesjonalizacje w polskim ustawodawstwie przywiązując się do pozaprawnych rozwiązań.

Zawód a profesja

Kryteria wyróżnienia profesji (rola pracownicza, rola zawodowa a profesja):

• powinno poczuwać się do odpowiedzialności;

• posiadać spójny i systematyczny zasób wiedzy;

• stosować określony zbiór wartości i z tym związane postawy;

• profesja musi posiadać zbiór umiejętności, który jest związany z podstawowa wiedzą;

• musi wiązać się z odpowiednim poziomem organizacji.

Specjalizacja pracy socjalnej (definicja Polska)

Pracownik socjalny jest specjalistą zajmującym się zawodowo zaspokajaniem potrzeb socjalnych za pomocą metod pracy socjalnej.

Cechy pracownika socjalnego:

• pracownik socjalny jest specjalistą zajmującym się zawodowo zaspokajaniem potrzeb socjalnych za pomocą metod pracy socjalnej;

• jest specjalistą od spraw ludzkich;

• wykonuje czynności zawodowe, rozwiązując problemy społeczne (socjalne);

• realizuje w swoim działaniu postulat troski o człowieka;

• pracuje on w dziedzinie zaspokajania potrzeb jednostek, małych grup i społeczności;

• w swojej profesji powinien znać i stosować metody pracy socjalnej.

Wyróżniamy np. inne zakresy czy też pola działania wskazane dla instytucji, a także dla pracy socjalnej, dla zawodu pracownika socjalnego, wyróżnia się klasyfikację:

• świadczenia dla rodziny i dzieci - w tym zakresie możemy wyróżnić usługi socjalne takie jak: ochrona rodzin, poradnictwo dla rodzin, opieka zastępcza, adopcja, opieka dzienna, zapobieganie zaniedbaniom, zapobieganie przemocy;

• opieka zdrowotna i rehabilitacyjna, np. praca realizowana w szpitalu, hospicjum, rehabilitacja społeczna, praca socjalna w zakresie zdrowia publicznego, w okresie macierzyństwa;

• zdrowie psychiczne - klinika psychiatryczna, leczenie od uzależnień;

• komunikacja: informowanie i przekazywanie informacji o ośrodkach, o regulacjach prawnych, wydawanie informatorów, pomoc w wypadkach nagłych, w jaki sposób zarządzać sytuacją kryzysową;

• praca socjalna w dziedzinie zatrudniania, np. leczenie stresów związanych z praca zawodową, programy związane ze zmianą zatrudnienia ;

• sprawa planowania przyszłości poza zatrudnieniem;

• zadania odnoszące się do poszczególnych kategorii społecznych, tj. praca z młodzieżą, praca socjalna odosobnienia (zakład karny);

• świadczenia dla ludzi starszych - w domach opieki społecznej;

• praca w szkole - treści edukacyjne, doradztwo dla rodziny, programy przystosowawcze;

• mieszkalnictwo: czynsze i subsydia z tym związane, schroniska dla bezdomnych;

• alimentacja, tj. pomoc dla osób wychowujących samotnie dzieci

Rozwój społeczności - może dotyczyć planowania społ., rewitalizacji społeczności. Powstają nowe sytuacje, nie można ich przewidzieć.

Cele działalności zawodowej pracy socjalnej:

• umożliwiać przystosowawcze funkcjonowanie społeczne;

• poprawianie wykonywanych świadczeń - jakość;

• powiązanie pomocobiorców - klientów ze środkami;

• promowanie zasad sprawiedliwości społecznej poprzez rozwijanie polityki społecznej.

Ewaluacja:

• chodzi o stwierdzenie czy można cos zmienić;

• jest to proces, który obserwujemy, czy idziemy we właściwym kierunku czy jesteśmy skuteczni, czy zmienia się sytuacja podmiotów pracy;

• jest to systematyczne badanie wartości lub zalet jakiegoś obiektu, można poszerzyć to na wskazanie zmian i ich ocenianie;

• ewaluacja jest zawsze sposobem uporządkowanego zdobywania i gromadzenia wiedzy. Oba te elementy są ze sobą ściśle powiązane;

• ewaluacja wymaga na wszystkich etapach ewakuacyjnych określenia obiektów, kluczowych pytań, kryteriów, celów i sposobów wprowadzenia, zastosowania itp.;

• ewaluacja jest swoistym dyskursem pomiędzy zaangażowanymi w nią stronami. To wymaga określonych badań, studiów, a także ustaleń metodologicznych;

• ewaluacja przyczynia się do rozwoju, ale wtedy gdy spełnione są warunki, czyli określone nią np. jakiś stan, sytuacja w kontekście szans i zagrożeń i celów jakie maja być osiągnięte;

• ewaluacja jest procesem dynamicznym, jest procesem zmian.

Etapy zmian:

• określenie obszaru zmian;

• zbudowanie zespołu;

• wizja zmiany (program zmian);

• poinformowanie realizatorów programu o wizji zmian;

• znalezienie rozmaitych zasobów do realizacji programu;

• planowanie i realizacja celów etapowych i określenie dynamiki zmian;

• połączenie wprowadzonych zmian oraz określenie zakresów wsparcia;

• instytucjonalizacja nowych podejść.

Modele ewaluacji (łącznie stanowią one system logiczny, układ, pewna hierarchię):

• model ewaluacji proaktywnej;

• model ewaluacji wyjaśniającej;

• model ewaluacji interakcyjnej;

• model ewaluacji monitorującej;

• model ewaluacji typu inpact - docelowe.

Dla etapu 1 i 2 - modele ewaluacji proaktywnej, dla etapu od 3 do 6 mowa jest o modelu ewaluacji wyjaśniającej, dla etapu 7 będzie to model monitorujący, a dla etapu 8 będzie to model inpact.

Na gruncie pracy socjalnej można mówić o modelu czterosystemowym, tj. :

• system agenta - dotyczy pracowników socjalnych, także do instytucji pomocy społecznej ponieważ podstawowym zadaniem agenta jest wywołanie zmiany w podmiotach pracy socjalnej. Uruchamia się, gdy ktoś zgłasza się do określonej instytucji pomocy społecznej: następuje nawiązanie kontaktu, zdefiniowanie problemu, na tej podstawie ustala się określone cele i możliwości ich realizacji, ustala się strategie działania, określa się etap zmian;

• system klienta (jednostka, grupa społeczna, rodzina, społeczność lokalna): potencjalny klient (ten, kto wymaga pomocy, ale nie występuje) i klient właściwy (który wyraża zgodę na uzyskanie pomocy, a zarazem zgadza się na warunki i działania systemu agenta);

• system obiektów działania - tworzą go podmioty pracy socjalnej, które maja zostać poddane zmianom zaplanowanym wcześniej przez profesjonalistów i instytucje pomocy społecznej, jest to zatem znalezienie zasobów znalezienia strategii oraz mechanizmów, które mają w konsekwencji doprowadzić do poprawy społecznego funkcjonowania podmiotów oraz określa się warunki relacji agent + klient, nawiązuje się relacje, przełamuje się opór, ustala się kontakt. Zwiększa to system działania, np. pracowników socjalnych i praktyce, tzn. należy przygotować te działania.

• system działania - konkretne działania pracownika socjalnego w praktyce, które trzeba przygotować, utrzymywać i koordynować.

1

---