POLITYKA SPOŁECZNA - WYKŁADY.
Wykład z dnia 24.03.2012 r.
Instytucje polityki społecznej.
Państwowa polityka społeczna rozkłada się na szereg zadań realizowanych przez wyspecjalizowane jednostki organizacyjne ukierunkowane na służbę społeczną.
Koncepcja państwa aktywizującego kładzie nacisk na zróżnicowanie i równość instytucji polityki społecznej niezależnie od tego czy są to podmioty państwowe, podmioty sektora społecznego bądź też organizacje trzeciego sektora non profit.
Podmioty polityki społecznej to osoby prawne które w obszarze swojej kompetencji działają na rzecz wyrównywania szans życiowych obywateli i poprawy położenia materialnego.
Instytucje polityki społecznej o charakterze publicznym realizują zadania z zakresu polityki społecznej w oparciu o :
funkcje porządkowania życia społecznego,
tworzenia osłon socjalnych,
wyrównywanie szans życiowych zgodnie z zasadą konstytucyjnej sprawiedliwości.
Funkcje te realizowane są w oparciu o dystrybucje środków budżetowych.
Podmioty prywatne realizują zadania z zakresu polityki społecznej w oparciu o delegowanie uprawnień przez państwo.
Mogą dysponować środkami zarówno publicznymi jak i prywatnymi.
Organizacje trzeciego sektora (organizacje pozarządowe) stanowią uzupełnienie działań publicznych i prywatnych , nie kierują się one kryterium zysku ekonomicznego a zadania z zakresu polityki społecznej realizowane są w oparciu o stosowne porozumienie.
Państwo realizując zadania z zakresu polityki społecznej uwzględnia uwarunkowania międzynarodowe.
Do organizacji międzynarodowych realizujących zadania z polityki społecznej zaliczamy m.in.:
ONZ.
Którego celem jest:
utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa,
popieranie praw człowieka w tym praw socjalnych,
rozstrzyganie sporów międzynarodowych
rozwijanie przyjaznych stosunków międzynarodowych.
Część działalności ONZ - u koncentruje się na problemach socjalnych.
Już w roku 1948 uchwalono powszechną deklarację praw człowieka.
Podstawowym organem zajmującym się polityką społeczną w ramach ONZ jest Rada Gospodarczo - Społeczna.
Rada Gospodarczo - Społeczna.
Główne zadania Rady Gospodarczo - Społecznej:
Rozwijanie międzynarodowej współpracy w dziedzinie gospodarki, kultury, oświaty, zdrowia i innych spraw społecznych,
Przestrzeganie i rozwijanie praw człowieka, uchwalanie odpowiednich zaleceń w tym zakresie pod adresem zgromadzenia głównego ONZ,
Inicjonowanie i prowadzenie badań, opracowywanie konwencji międzynarodowych i prezentowanie ich do aprobaty zgromadzenia,
Koordynacja działalności wyspecjalizowanych organizacji poprzez zawieranie z nimi porozumień o współpracę.
Organizacja Narodów Zjednoczonych Do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO ).
Podstawowe cele:
Polepszenie wytwarzania wymiany i dystrybucji produktów rolnictwa, rybołówstwa i leśnictwa,
Podnoszenie poziomu wyżywienia narodu,
Polepszenie warunków życia ludności zamieszkującej obszary wiejskie,
Popieranie zawierania porozumień w sprawie międzynarodowego handlu produktami rolnymi,
Udzielanie pomocy technicznej.
Zadanie:
Monitorowanie żywności światowej
Międzynarodowa Organizacja Pracy ( ILO ).
Założona w roku 1919, w trakcie paryskiej konferencji pokojowej.
Główne cele:
Poprawa warunków pracy i życia dla pracujących,
Walka z bezrobociem,
Likwidacja dyskryminacji w dziedzinie zatrudnienia i szkolenia,
Ochrona pracowników w przypadku chorób zawodowych i innych chorób
Ochrona pracy grup de faworyzowanych: niepełnosprawnych, dzieci, kobiet,
Uznanie zasady swobodnego stowarzyszania się, organizowania,
Międzynarodowa Organizacja Pracy wydaje szereg konwencji o charakterze międzynarodowego prawa pracy.
UNESCO.
Odpowiedzialne za kulturę, naukę, oświatę. Jednym z głównych zadań tej organizacji jest walka z analfabetyzmem, propagowanie równego dostępu do instytucji oświaty i kultury, współpraca narodów dla zapewnienia sprawiedliwości i rozwoju.
Krajowe instytucje polityki społecznej.
Podmioty ustawodawcze (Sejm) w ramach którego działa Komisja Polityki Społecznej jako Komisja Stała Sejmowa.
Wśród podmiotów wykonawczych najważniejsze to resorty:
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej,
Ministerstwo Zdrowia,
Ministerstwo Edukacji Narodowej,
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych,
Ministerstwo Sprawiedliwości,
Ministerstwo Rolnictwa,
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Obok ministerstw ważną funkcję w realizowaniu polityki społecznej odgrywają takie instytucje jak:
Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS),
Pełnomocnik rządu do spraw osób niepełnosprawnych,
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS),
Państwowy Inspektorat Sanitarny,
Centralny Zarząd Zakładów Karnych,
Departament Ochrony Granic, Migracji i Uchodźstwa.
Organami kontrolnymi w obszarze polityki społecznej są:
Najwyższa Izba Kontroli,
Rzecznik Praw Obywatelskich,
Państwowa Inspekcja Pracy,
Rzecznik Praw Dziecka.
W obszarze sądownictwa:
Trybunał Konstytucyjny,
Sądy Pracy i Ubezpieczeń Społecznych,
Sądy Rodzinne.
Lokalnym podmiotem polityki społecznej jest samorząd terytorialny i jego organy.
Zadaniem samorządu jest zaspakajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty.
Zadania własne samorządu terytorialnego w obszarze polityki społecznej obejmują następujące dziedziny:
Rynek pracy,
Ochrona zdrowia,
Pomoc społeczną,
Komunalne budownictwo mieszkaniowe,
Edukacja,
Kultura.
Poza państwowe podmioty polityki społecznej:
Organizacje i instytucje działające w obszarze polityki społecznej nie podlegające administracji publicznej ale współpracujące z nią i realizujące szereg ważnych zadań społecznych.
Są to :
Związki zawodowe,
Organizacje pracodawców,
Organizacje religijne i kościelne,
Fundacje i stowarzyszenia.
Podmioty te stanowią uzupełnienie działań państwa, ale pełnią także zadania o charakterze integracyjnym a także inicjują szereg zadań, działań .
Są elementem społeczeństwa obywatelskiego.
Poziom życia i jego mierniki.
Mierzenie poziomu życia wiąże się z poszukiwaniem i określeniem różnego rodzaju wskaźników społecznych.
Służą do tego dane statystyczne, które mogą być wykorzystane do opisania zjawisk społeczno - demograficznych, związane z jakością życia danego społeczeństwa.
Miernikami takimi są np.:
Płaca minimalna i średnia płaca.
Ważnym wskaźnikiem jest tzw. współczynnik Gimiego, który służy do mierzenia w jakim stopniu podział dochodów pomiędzy jednostkami lub gospodarstwami domowymi odbiega od wielkości przeciętnej.
Współczynnik ten mierzy stopień koncentracji i rozwarstwienia dochodów, pokazuje on różnice między dochodami najwyższymi a najmniejszymi.
Porównując rozkłady 10% gospodarstw domowych o najwyższych i o najniższych dochodach.
W Polsce ten wskaźnik wynosi od 1 do 14.
Przeciętnie w krajach Unii Europejskiej wynosi od 1 do 8.
Im wyższy poziom wskaźnika tym większe zróżnicowanie dochodowe. Polska jest krajem o najsilniejszym zróżnicowaniu dochodowym od Unii Europejskiej.
Podstawowym źródłem informacji o sytuacji gospodarstw domowych czyli o poziomie rozporządzanych wydatków i poziomie spożycia oraz wyposażeniu w przedmioty trwałego użytku są reprezentatywne badania budżetów gospodarstw domowych.
Badanie polega na ustaleniu wielkości gospodarstwa domowego mierzonej liczbą osób, określenie przynależności głowy rodziny do jednej z grup społeczno - zawodowych, do pracujących na własny rachunek, utrzymujących się z tzw. niezarobkowych źródeł utrzymania np.: renta, zasiłek, gospodarstwa emeryckie.
Poza tym badanie to polega na określeniu osób pracujących w gospodarstwach domowych w wysokości przeciętnego miesięcznego dochodu do dyspozycji, określeniu wyposażenia gospodarstwa domowego w przedmioty trwałego użytku, przeciętne wydatki według grup towarów i usług w tym podział na artykuły żywnościowe i inne, przez przeciętne spożycie artykułów na osobę.
Struktura spożycia w postaci wydatków na żywność, ochronę zdrowia, transport, kulturę, wypoczynek.
Jakość życia wyraża się w osiąganym przez społeczeństwo pożądanego poziomu życia, możliwości rozwoju, możliwości samorealizacji, poczucia bezpieczeństwa, uczestniczenia w życiu społecznym.
Jakość życia w danym społeczeństwie jest obniżana poprzez nierówności społeczne, zjawiska patologiczne, nasilające się procesy marginalizacji i wykluczenia.
Ważnym wskaźnikiem określającym poziom życia jest również sytuacja demograficzna, która określa szanse rozwojowe i potencjalne zagrożenie.
Ważnym wskaźnikiem i granicą określania poziomu życia w odniesieniu do gospodarstw domowych jest tzw. minimum socjalne.
Jest ono definiowane jako stan środków wystarczających do zaspokojenia podstawowych potrzeb gospodarstw domowych w zależności od ich typów tak jak:
Gospodarstwa jednoosobowe,
Gospodarstwa dwuosobowe i większe,
Gospodarstwa pracownicze,
Gospodarstwa emeryckie.
Minimum socjalne jest wyznaczane w oparciu o tzw. koszyk minimum czyli taki zestaw dóbr i usług który jest niezbędny do zaspokajania potrzeb rodzin o niskich dochodach.
Koszyk minimum jest obliczany przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych co kwartał.
W skład koszyka wchodzą następujące pozycje:
Wyżywienie,
Mieszkanie i wyposażenie,
Odzież, obuwie,
Artykuły medyczno - farmaceutyczne,
Środki higieny,
Wydatki na transport, łączność, oświatę, kulturę, wychowanie, sport i wypoczynek.