Pedagogika - wykład11 (13.01.12) - 10.45 - za tydzień, przygotować się
Uwarunkowania wyników kształcenia
Kształcenie - ogół czynności i procesów opartych głównie na nauczaniu i uczeniu się umożliwiających osiągniecie nie tylko określanego zasobu wiedzy, umiejętności i nawyków lecz również zmierzających do wielostronnego rozwoju sprawności umysłowych , zdolności i …
Sytuacja dydaktyczna - współdziałanie nauczyciela i uczniów, treści kształcenia , wyposażenia dydaktycznego i organizacji kształcenia.
System Dydaktyczny - celowy układ sytuacji dydaktycznych
Szkolny system kształcenia - system kształcenia stosowany przez nauczycieli w pracy z oddziałami szkolnymi.
Od czego zależą osiągnięcia szkolne uczniów?
Kontekst kształcenia - okoliczności, które nie podlegają zmianie w toku działam ( np. godzina i miejsce zajęć, ustawienie klas, nauczyciel, tablica, sposób sprawdzania wiedzy, otoczenie rówieśnicze)
Czynniki kontekstowe (mający istotny wpływ na osiągnięcia edukacyjne ucznia) :
- osobowościowe - przynależne każdemu z nas
- środowiskowe - wpływ środowiska bliższego i dalszego
- pedagogiczne (szkolne)
Czynniki indywidualne :
wiek,
płeć,
inteligencja,
rozwój biologiczny,
sprawność psychoruchowa,
stan zdrowia,
potrzeby psychiczne,
typ układu nerwowego (temperament),
neurotyczność,
dyspozycje motywacyjne,
uzdolnienia ogólne i kierunkowe,
postawy,
doświadczenia własne,
długość kariery edukacyjnej,
osobiste zainteresowania,
pomoc w nauce (korepetycje),
uczestnictwo w kulturze,
czas przeznaczony na pracę domową,
aspiracje własne,
stosunek do przedmiotu, nauczyciela, szkoły,
poczucie własnej wartości
Czynniki indywidualne wysoce sprzyjające osiągnięciom edukacyjnym uczniów
- Wysoki poziom inteligencji
- Wszechstronne uzdolnienia i zainteresowania
- Wysokie aspiracje i silna motywacja wewnętrzna do zdobywania wiedzy
- Pozytywny stosunek do szkoły i nauki (np. wysoka frekwencja na zajęciach edukacyjnych)
Uwarunkowanie biologiczne ucznia
- Rozwój biologiczny
- Spraw ruchowa
- Stan zdrowia
…
Rola lęku i nudy w szkole (Lęk - destruktywna emocja wywołana poczuciem ogólnego zagrożenia)
- Lęk podstawowy na skutek odrzucenia emocjonalnego przez matkę w dzieciństwie
- Lęk jako uogólnienie serii niepowodzeń szkolnych np. wyrwania do tablicy
- Lęk zrodzony z poczucia bezradności intelektualnej
Lęk w przeciwieństwie do stresu sytuacyjnego np. egzaminacyjnego, nigdy nie podnosi sprawności działania.
Na kondycje psychofizyczna uczniów maja wpływ:
- Choroby, schorzenia i wypadki
- Krótkotrwałe i długie okresy absencji z ich powodu
- Nieobecności i uzupełnienie przez ucznia wiadomości i umiejętności (aspekt czasowy)
Kondycja psychofizyczna uczniów zależy od:
- schorzeń wpływających na zdolność przyswajania materiału (aspekt gotowości umysłowej i fizycznej )
- uzależnienia uczniów od alkoholu, leków, narkotyków, papierosów , komputera
Dyspozycje motywacyjne ucznia:
- Uczenie się dla uczenia
- Uczenie się w celach korzyści osobistych
- Uczenie się ze względu na utożsamianie się z grupą
- Pragnienie osiągnięcia powodzenia i uniknięcia niepowodzenia
- Uczenie się ze względu na nacisk i przymus
- Poczucie obowiązku
- Praktyczne cele życiowe
- Uczenie się ze względu na potrzebę społeczną
Przyczyny zbyt słabej motywacji
- tematyka i zadania jakie przed uczniami stawia szkoła, nie są dla nich interesujące, bo są zbyt odległe od ich aktualnych potrzeb
- przekonanie, że się nie uda
- lęk przed porażką
-zbyt długi okres oczekiwania na efekty pracy
-nadmierna mobilizacja do wykonania zadania
Poczucie wartości własnej ucznia - samoocena
Największy pływ na osiągnięcia szkolne ma poczucie własnej wartości !
Aspiracje - zespół uświadomionych potrzeb i celów życiowych człowieka
Trzy poziomy aspiracji
- realistyczny - osobiste warunki działania umożliwiająca osiąganie stawianych celów
- zawyżony - skala trudności podjętego działania przekracza realne możliwości jego wykonania
- zaniżony
Aspiracje
zawyżony poziom aspiracji jest szkodliwy, prowadzi do:
- zahamowania aktywności
- poczucia braku skuteczności
- konfliktu z otoczeniem
- kłamstwa
Zaniżony poziom aspiracji jest szkodliwy, prowadzi do:
- unikania większego wysiłku fizycznego i umysłowego
- braku ambicji
- agresywnego zachowania się
- ogólnej latencji
Samoocena determinowana jest przez :
- posiadane warunki osobiste
- efekty wcześniejszej aktywności w konkretnej dziedzinie
Dlatego należy umożliwić uczniowi poznanie swoich warunków osobistych i efektów własnej aktywności praz przekazywać mu o nich rzetelne informacje
Poziom aspiracji zależy od samooceny
Wysoka samoocena -> wysp osiom aspiracji
Niska samoocena -> niski poziom aspiracji
Przyczyną różnic w samoocenie uczniów są relacje z rodzicami
Brak rozumienia głębszych przyczyn i mechanizmów trudnych zachowań swoich wychowanków przez nauczycieli jest prawdopodobnie powodem interpretowania ich jako zwrócone przeciwko sobie akty wrogości, objawy lekceważenia szkoły lub ich samych.
Postawy uczniów wobec szkoły i zadań edukacyjnych
- wpływ rozmaitych stereotypów dotyczących wymagań szkolnych
- niezrozumienie sformułowań używanych przez nauczycieli
Środowisko
Czynniki środowiskowe
- współdziałanie rodziców ze szkołą
- zróżnicowanie pod względem środowiska zamieszkania
- wykształcenie rodziców
- kwalifikacje zawodowe rodziców u wykonywane zawody
- doświadczenia edukacyjne rodziców
- funkcjonowanie systemu rodzinnego
- zachowania opiekuńczo - wychowawcze rodziców wobec dzieci
- warunki pracy domowej dziecka
- książki i gazety w domu
- pomoc i zachęta do nauki przez domowników
- wyposażenie w przedmioty ułatwiające dostep do kultury
- wielkość rodziny
- sytuacja mieszkaniowa
- sytuacja finansowa
- środowisko rówieśnicze
- tradycje społeczności lokalnej
Co pomaga w edukacji:
- Wysoki poziom wykształcenia rodziców
- Niska stopa bezrobocia
- Dobra sytuacja materialna rodzin uczniów
- Duże zainteresowanie rodziców szkoła oraz przebiegiem uczenia się i osiągnięciami edukacyjnymi dziecka
- Motywowanie dziecka do zdobywania wiedzy
Bariery edukacyjne:
- Rzadsza siec szkolna
- niższy poziom pracy szkół podstawowych
- mały wskaźnik nauczycieli z wyższym wykształceniem
- niski poziom wykształcenia rodziców
- mniejsza możliwość wyboru szkoły ponadgimnazjalnej
- słabsze możliwości finansowe rodziców
Edukacyjne szanse życiowe uczniów
- długość edukacji jest ściśle związana z zawodem ojca
- dzieci z rodzin wielodzietnych osiągają gorsze rezultaty w sprawdzianach osiągnięć we wszytki grupach wiekowych
- podmiotowość uczniów (uczeń zewnątrzsterowny i wewnątrzsterowny ) jest jego gorsza szansa edukacyjna
Szkoła
Czynniki pedagogiczne:
- staż, wiek, płeć i wykształcenie nauczycieli
- kompetencje nauczycieli
- pracowitość nauczycieli
- przekonania wychowawcze, postawy i oczekiwania nauczycieli
- stosunek nauczycieli do uczniów i prowadzonych zajęć
- integracja rady pedagogicznej w celu realizacji celów i zadań szkoły
- szkolny system oceniania
- szkolny zestaw programów nauczania
- wyposażenie dydaktyczne szkoły
- stosowane podręczniki
- plan i rozkład zajęć dydaktycznych
- organizacja zajęć lekcyjnych dni pracy domowej uczniów
- oferta zajęć pozalekcyjnych
- nieobecności nauczycieli i organizacja zastępstw
- itp. - indywidualnie dla szkoły
Dlatego ważne jest :
Zagospodarowanie uczniom dojeżdżającym do szkoły czasu oczekiwania na powrót do domu różnorodnymi zajęciami edukacyjnymi. A w szczególności takimi które wspomagają ich w odrabianiu prac domowych
- umożliwianie uczniowi rozwijanie umiejętności
- stosowanie różnych form zajęć
- wykorzystywanie oryginalnych pomocy dydaktycznych
- praca nad sprawdzianem, wykonywanie sprawdzianów próbnych, analizowanie, omawianie
- współpraca z rodzicami i instytucjami edukacyjnymi
- aktywna współpraca nauczycieli w zespołach
- udział uczniów w kołach zainteresowań, konkursach
- zapewnienie pomocy psychologiczno-pedagogicznej
Kompetencje nauczyciela
Kompetencje zawodowe - to zdolność wykonania czynności w zawodzie w sposób zgodny z normami wymaganymi dla danego zadania zawodowego. (…) Jest to zatem posiadanie i rozwijanie odpowiednich umiejętności, wiedzy, właściwych postaw i doświadczeń w celu pomyślnego wypełniania funkcji zawodowych.
Natomiast standardy kwalifikacyjne to „ogólnie akceptowane przez przedstawicieli edukacji oraz różnych dziedzin gospodarki i kultury normy wymagań, opisujące zbiór niezbędnych umiejętności, wiadomości i postaw do wykonania danego zadania, a także określający warunki i metody oceny przydatności zawodowej kandydatów.”
Standardy kompetencji:
Prakseologiczne, kreatywne, informatyczne, moralne, komunikacyjne, współdziałania
Kompetencje prakseologiczne wyrażają się w diagnozowaniu, skutecznym programowaniu, planowaniu i organizowaniu działań pedagogicznych, kontrolowaniu i ocenianiu efektów w procesie edukacyjnym.
Kompetencje komunikacyjne nauczyciela wyrażają się poprawnością i skutecznością operowania językiem w sytuacjach edukacyjnych.
Te kompetencje posiada nauczyciel, który:
- dysponuje umiejętnością komunikowania się interpersonalnego oraz umiejętnością słuchania swoich wychowanków i empatycznego rozumienia intencji i treści ich wypowiedzi;
- potrafi myśleć dialogicznie i rozwijać te zdolności u swoich wychowanków;
- umie korzystać z różnych technik dyskursywnych oraz komunikacji niewerbalnej w porozumiewaniu się z uczniami;
- potrafi wyrażać uczucia i nauczyć innych tej sztuki;
- akceptować zróżnicowanie kodu językowego swoich uczniów i wykorzystywać je dla ich rozwoju;
- potrafi wzbudzać wrażliwość językową wychowanków pokazując wartości dziedzictwa kulturowego i funkcje języka jako narzędzia myślenia i porozumiewania się;
- umie dostosować styl kierowania pracą uczniów do poziomu ich dojrzałości i zdolności percepcyjnych;
- który stale doskonali poprawność, czytelność języka i estetykę mowy.
Kompetencje współdziałania wyrażają się skutecznością zachowań prospołecznych i sprawnością działań integracyjnych.
Kompetencje te przejawia nauczyciel, który:
- rozumie związki zachodzące pomiędzy postawą zawodową i własną osobowością, preferowanym przez siebie stylem oddziaływania wychowawczego (stylem interakcyjnym) a procesami zachodzącymi w klasie szkolnej;
- preferuje odpowiedzialność osobistą nad normami posłuszeństwa w kontaktach międzyludzkich, potrafi zmobilizować uczniów do współdziałania a nie tylko do współzawodniczenia;
-który umie rozwiązywać sytuacje konfliktowe poprzez negocjacje i kompromis;
-wyzwala i spożytkowuje inicjatywę uczniów dla procesów rozwojowych;
- satysfakcjonuje wychowanka poprzez docenianie jego możliwości;
- który potrafi nawiązać i utrzymać kontakt z wychowankiem stosując różne techniki - preferuje komunikowanie uczuć nad komunikowaniem ocen;
- opracowuje i wdraża autorską koncepcję kształcenia integracyjnego;
- potrafi kształtować postawy prospoteczne i prorodzinne swoich uczniów.
Kompetencje kreatywne wyrażają się u nauczyciela poprzez innowacyjne i nieszablonowe działania.
Posiada je nauczyciel, który:
- umie działać niestandardowo;
- potrafi wyzwalać u uczniów samodzielność myślenia i kreatywność zachowań w procesie edukacyjnym;
- który potrafi posługiwać się technikami badawczymi w rozpoznawaniu zjawisk pedagogicznych;
- umie myśleć krytycznie i kreatywnie oraz potrafi rozwijać tego rodzaju myślenie u swoich uczniów
- który nie oczekuje na gotowe wzory, lecz sam potrafi tworzyć teorię i oryginalne rozwiązania organizacyjno-metodyczne w pracy;
- który potrafi sprawnie i twórczo rozwiązywać problemy edukacyjne
- "myśleć w biegu";
- działać na rzecz zwiększania samodzielności podmiotów edukacyjnych.
Kompetencje informatyczne wyrażają się sprawnym korzystaniem z nowoczesnych źródeł informacji.
Posiada je nauczyciel, który:
- posługuje się obcymi językami i zna język informatyczny;
- potrafi wykorzystać technologię informatyczną w procesie wychowania fizycznego oraz do wspomagania własnych i uczniowskich procesów uczenia się i usprawniania (np. umie korzystać z bazy danych, sieci internetowej, poczty elektronicznej);
- który potrafi tworzyć autorskie programy edukacyjne i udostępniać je w publikatorach innym szkołom i nauczycielom.
Kompetencje moralne wyrażają się w zdolności do pogłębionej refleksji moralnej przy ocenie dowolnego czynu etycznego.
Kompetencje te posiada nauczyciel, który:
- zna własne powinności etyczne wobec podmiotów wychowania i stara się sprostać tym wymogom;
- który potrafi myśleć i działać preferencyjnie dla dobra swoich wychowanków;
- stawiać sobie pytania o granice prawomocności etycznej swojej pracy zawodowej i nauczycielskiego sprawstwa, współodpowiedzialności moralnej za zdrowie i rozwój swoich wychowanków