psychologia rozwojowa ściąga, Pedagogika, psychologia rozwojowa


ROZWÓJ:

długotrwały okres zmian

-ontologiczny- jednostkowy

-fologenetyczny- rozwój życia psych. W całym

świecie organicznym

Rozwój są to zmiany zachodzące w rozwoju

człowieka mają wyraźnie określony kierunek,

prowadzący do coraz lepszej regulacji

stosunków jednostki ludzkiej z otoczeniem.

Zmiany te mają charakter postępowej w

sferach fizycznych i psychicznych, jednakże

nie są jednakowo szybkie.

Cztery rodzaje zmian rozwojowych.

Zmiany wielkości-mają charakter ilościowy,

polegają na wzroście somatycznym i

psychicznym.

Zmiany proporcji-polegają na przekształceniach

poszczególnych części w obrębie całości,

jaką jest organizm i psychika ludzka-są to

zmiany ilościowe i jakościowe.

Zanikanie dawnych właściwości-w sferze

somatycznej i psychicznej. Zanik grasicy,

szyszynki, gaworzenie

Nabywanie nowych właściwości-

zmiana uzębienia, pojawienie się nowych

potrzeb społecznych.

Periodyzacja rozwoju psychicznego

okres prenatalny- życie wewnątrz maciczne i narodziny
niemowlęcy- pierwsze 12 miesięcy
wiek poniemowlęcy - od 1 do 3 lat
wiek przedszkolny- od 3 do 7 lat
młodszy wiek szkolny od 7 do 11-12 lat
wiek dorastania- od 12-13 do 17-18 lat

BADANIA PODŁUŻNE:

strategia badania, w której te same osoby obserwowane

są wielokrotnie, na przestrzeni wielu lat.

Badania te oparte są na kryterium czasu i służą

zrozumieniu mechanizmów zmian, oraz czynników

wpływających na zachowanie. Jednostki żyją w tym

samym okresie społeczno-ekonomicznym, zmiany

związane z wiekiem stwierdzone w tych badaniach, są

na tyle dobrze udokumentowane, że istnieje małe

prawdopodobieństwo mylnej interpretacji.

BADANIA POPRZECZNE:

metoda badawcza, w której grupy badanych, różne pod

względem wieku chronologicznego, są obserwowane

i porównywane w danym momencie czasu.

Jest to metoda najczęściej używana w badaniach

nad rozwojem człowieka. Badacz analizuje dane

i porównuje różnice w zachowaniu, które mogą

pozostawać w związku z wiekiem.

Uczestnicy w badaniu poprzecznym poddawani są -

w grupie eksperymentalnej - bodźcom lub

specjalnemu oddziaływaniu, podczas gdy badani -

z grupy kontrolnej - o takim samym rozkładzie wieku,

nie są poddawani danej zmiennej niezależnej.

BADANIA UKOŚNE:

badanie kilku grup pokoleniowych w tym samym

wieku, ale różnym czasie . Wychwycenie różnic

pokoleniowych.

NATYWISTYCZNE TEORIE ROZWOJU:

Podstawowym założeniem było twierdzenie, że rozwój,

kształtowanie i przebieg zamian uwarunkowany jest

dziedziczeniem poszczególnych cech po przodkach

(zw. rodzicach); posiadany przez nas genotyp decyduje

o naszym rozwoju; (dzieci aktorów zostają aktorami,

dzieci wysokich osób są wysokie)

UWARUNKOWANIA BIOLOGICZNE:

spośród wielu istotne są: genetyczne wyposażenie

(świadectwem są choroby recesywne i dominujące,

które mogą prowadzić do upośledzenia umysłowego),

sprawność układu nerwowego, konstytucja ciała.

Należy główną uwagę zwrócić na budowę systemu

nerwowego. Warto też zwrócić uwagę na korę mózgową

jako podstawę życia psychicznego. W korze

wyodrębniane są cztery płaty - czołowy, ciemieniowy,

skroniowy i potyliczny. W każdym z wymienionych

płatów znajdują się ośrodki odpowiadające za

konkretne czynności. Uszkodzenia ogniskowe kory

mózgowej mogą prowadzić do afazji (zaburzeń mowy),

apraksji (zaburzenia działania) i agnozji (zaburzenia w

zakresie rozpoznawania). Istotne jest także system

limbiczny odpowiedzialny za zachowania o charakterze

emocjonalnym.

UWARUNKOWANIA ŚRODOWISKOWE:

Drugi zespół czynników tworzy środowisko rozumiane

jako względnie trwały układ elementów otoczenia

i podmiotu ważnych dla jego życia i funkcjonowania.

Ważne są 4 rodzaje środowisk - biologiczne

(przyrodnicze), fizyczne, społeczne i kulturowe.

O wadze środowiska świadczy wiele zjawisk

(zasoby biopierwiastków, umysłowość tworzona przez

dana kulturę, następstwa rozwoju cywilizacyjnego -

biurokratyzm, hierarchiczność, nadmiar informacji, i in. ).

Istotne jest uchwycenie mechanizmów oddziaływania

środowiska społecznego (jako szczególnie podstawowego

dla rozwoju jednostki) na podmiot.
Mechanizmy oddziaływania środowiska na podmiot
1. Empatia (emocjonalna, poznawcza).
2. Naśladowanie, identyfikacja, modelowanie.
3. Kara i nagroda.
4. Role społeczne.
5. Perswazja i sugestia.
6. Tradycje kulturowe, system wartości.

OŚIĄGNIĘCIA ROZWOJOWE:

OKRES NIEMOWLĘCY-

rozwój fizyczny: pionizacja ciała, opanowanie ludzkiego

chwytu, kształtowanie się inteligencji dziecka, zdolność

antycypowania zdarzeń, początki uspołecznienia(kontakt

z matką)

OKRES PONIEMOWLĘCY-

odkrycie swojego ja fizycznego 18 miesiąc życia,

uświadomienie odrębności fiz., 2-3r.ż : odkrycie ,,ja”

dziecko z uporem mówi NIE , zewnętrzne myślenie oparte

na wyobrażeniu

OKRES PRZEDSZKOLNY-

motoryka, orientacja przestrzeni, zapotrzebowanie na ruch,

potrzeby: higiena, opanowanie kontroli nad swoimi

wymaganiami zgodnie ze światem dorosłych (zasady

grzecznościowe, sposoby rozmów), panowanie nad

emocjami, samodyscyplina, poprawność mowy (umiejętność

dialogu), kształtowanie się dowolności procesów

poznawczych, okres pytań, okres zabawy(z podziałem na

role), współdziałanie

ZMIANY ROZWOJOWE W FUNKCJONOWANIU

PAMIĘCI:

a) zmiany dotyczące materiału myślenia (dane

spostrzeżeniowe w postaci obrazów zmysłowych,

wyobrażenia czyli obrazy zakodowane, pojęcia - odpowiedniki

słów, nazwy, uchwycenie cech istotnych przedmiotu, osób,

zjawisk

do 2r.ż. Dane spostrzeżeniowe, myślenie w działaniu,

reakcja na określoną sytuację, myślenie sensomotoryczne

oparte na odruchach

2-7r.ż. Proces wewnętrzny, zdolność antycypacji

do10/14r.ż. Pojęcia, okres szkolny, pojęcia konkretne

od 14r.ż pojęcia abstrakcyjne

b)zmiany dotyczące operacji umysłowych

kierunek odwracalności myślenia(odejmowanie i dodawanie)

myślenie o przesłankach, które nami kierowały, wzrost

koordynacji czynności umysłowych (od pojedynczych

czynności do systemów)

przejście od operacji formalnych

6-7 r.ż. Faza myślenia człowieka dorosłego (logicznego)

c)wzrost autonomii myślenia

niezależność, samodzielność myślenia, prawidłowe

logiczne myślenie (egocentryczne, pozwala na stawianie

hipotez)

d)doskonalenie sposobu rozwiązywania problemów

wzrasta zdolnosć rozwiązywania złożonych problemów

zdolność produkowania coraz więcej pomysłów,

krytycyzm myślenia

FAZY ROZWOJU INTELEKTUALNEGO

wg j. PIAGETA

a) faza sensoryczno- motoryczna (do 2 r.ż.)

dziecko działa adekwatnie (oparte na schematach wrodzonych

lub nabytych), nie przewiduje pewnych zdarzeń, nie ma

pojęcia stałości przedmiotu (zapisywanie w pamięci)

b) faza przedoperacyjna (2-7 lat)

faza myślenia specyficznie dziecięcego, myślenie

prelogiczne, egocentryzm, centracja (skupienie się na jednej

cesze osoby lub przedmiotu), nieodwracalność czynności

umysłowych

  1. faza operacji konkretnych (7-11/12 lat)

  1. faza operacji formalnych (do 12/15 r.ż.)

ZAKRESY I KIERUNKI ZMIAN W ROZWOJU

EMOCJONALNYM:

a) zmiany dotyczące czynników wywołujących emocje

okres noworodkowy- afekty witalne, biologiczne: oddychanie,

budzenie się, czucie temperatury

2miesiąc życia: zewnętrzne źródła emocji, emocje egzogenne

role: wzrost roli wtórnych emocjonalnych (słowa), źródła

poznawcze: nowość bodźców poznawczych, treśc czyli co się

dzieje wokół nas, internalizacja źródeł: wyobrażenia i

przywoływanie z pamięci

okres poniemowlęcy (przedszkolny) - wyobraźnia, znaczne

źródło emocji , intensywne przeżycia : rozwojowe lęki dziecięce

3/4r.ż. Lęki przed przedszkolem, bodźcami fiz.:

dźwięki, światło, lęk przed zwierzętami wyobrażonymi stworami

fantazją, wyobraźnią

okres szkolny- wspomnienia, pamięć oczekiwanie, przewidywanie na podstawie doświadczeń (lęk- fobia szkolna)

okres dorastania- abstrakcyjne pojęcia i idee (wolność,

sprawiedliwość, dobro zło,) budowanie światopoglądu,

tworzenie tożsamości

b)zmiany dotyczące różnicowania się emocji i wzrostu trwałości

reakcji emocjonalnych

różnicowanie emocji- reakcje emocjonalne niemowląt

(takie same na pozytywne i negatywne emocje), zaskoczenie,

przyjemność, pierwsze wzorce ekspresji to wzorce reakcji neg.

Dopiero potem rodzą się poz. (radość, zaciekawienie)

natężenie emocji do sytuacji (początkowo reakcje intensywne

z czasem się moduują, współzmienność reakcji zależnie od

przyczyny

trwałość emocji- labilne reakcje (szybkie, krótkie,

duza intensywnosć z czasem większa stabilność emocji, zmiany

od chwiejności emocjonalnej do stabilności, częstsze

przeżywanie emocji

  1. zmiany dotyczące form przejawiania się emocji

rozwój inteligencji emocjonalnej (zdolność kontrolowania

emocji własnych i innych, zdolność umiejętnośc odreagowania

emocji która nie wpływa na nasze plany działania, w stosunku

do innych empatia, umiejętność naweiązania i utrzymania

kontaktów z innymi podtrzymując ich emocje potrzeby

CHARAKTERYSTYKA EMOCJONALNOŚCI

Okres przedszkolny: uczucia, afekty (intensywne emocje,

gwałtowne szybko powstające, krótkotwałe, zmienne), nie umieją

ich ukryć, naturalność, brak równowagi emocjonalnej, początki

kształtowania się uczuć wyższych, trwałych

okres szkolny: większa dojrzałość emocjonalna, obniżenie

pobudliwośi, większa trwałość, emocje mniej intensywne,

uczucia związane z ciekawością poznawczą, uczucia, emocje

estetyczne

okres dorastania: związek emocjonalny z rozwojem fizjologicznym,

osłabienie dojrzałości, emocje, duza pobudliwość, intensywność,

zmienność, uczenie się panowania nad własnymi emocjami,

rozwój uczuć wyższych, emocjonalnych (miłość, przyjaźń)

ROZWÓJ SPOŁECZNY:

zmiany w zachowaniu umożliwiających prawidłowe zachowanie

w relacjach interpersonalnych i instytucjach, socjalizacja

rozwój sfery etycznej

a) zachowanie społeczne

ok3 m.ż. Odróznienie ludzi od innych bodźców środowiska,

bodźce pobudzające , ok 5m.ż. Pozytywne reakcje emocjonalne

reakcje na znane osoby dorosłe, ok 8m.ż. Niepokój z osobami

nowymi (lęk przed rozstaniem z matką, 10/12- 2lat okres

przedszkolny- opanowanie społecznych funkcji przedmiotu

manipulacja, posługiwanie się przedmiotami, zabawa

okres poniemowlęcy:

ustosunkowanie się tak samo do wszystkich osób w jego

otoczeniu (do wszystkich mowią Ty, Daj) pierwszy

negatywizm dziecięcy

okres przedszkolny:

3-5lat zwiększenie dystansu wobec innych osób(nieśmiałość)

5-6lat bardziej otwarte, pewne siebie, chętne do kontaktów

społecznych, odkrywanie cech rówieśników, przypisują im

cechy społeczne, dostrzeganie różnic płci, początki empatii

okres szkolny:

dzieci zdolne do spostrzegania cech indywidualnych, znaczenie

grupy rówieśniczej (równoważna środowisku rodzinnemu)

akceptacja w grupie, bycie takim samym jak inni

okres dorastania:

znaczenie przyjaźni, rola osób płci przeciwnej

(miłość romantyczna, pierwsze kontakty intymne)

SPOŁECZNE PRZEŁOMY ŻYCIOWE:

Doświadczenia charakterystyczne dla danego rozwoju, zmiany

(trening czystości 1,5r.ż. Rodzice i otoczenie przekazują

dziecku zaspokajanie potrzeb fizjologicznych) w okresie

życia płodowego po 6 miesiącu ciązy dziecko rejestruje

ruchy matki, uczy się dostrajać swoje ruchy do aktywności

matki

doświadczenia:

niezależność dziecka, dziecko cos umie, reakcja otoczenia na

trening czystości, dużo towarzyszących emocji

okres przedszkolny: zabawa tematyczna, z podziałem na role

doświadczenie współdziałania wpływają na egocentryzm,

zabawy go przełamują

podporządkowanie i przystosowanie się do pewnych reguł

okres szkolny:

początek systematycznej edukacji, kontakt z nauczaniem

przedmiotowym, tworzenie własnego światopoglądu

okres dorastania:

pierwsze intymne związki, doświadczenie erotyczne,

potrzeba bliskości, miłości, pozbywanie się nieśmiałości,

zdobywanie zaufania, uczenie się bezinteresowności wobec

innych

ETAPY W ROZWOJU MORALNYM:

Przyswajanie norm i zasad, kontakty z grupą, postrzeganie

i ocenianie zachowań innych osób, zdolność kierowania

się tymi zachowaniami, rozwój osobowości ,

indywidualności

rozwój moralny:

okres niemowlęcy:

do 2 lat anomia moralna, dziecko nie rozumie i nie zna

pewnych zasad, dziecko amoralne

okres do 9r.ż.:

heteronomia moralna normy i zasady nie są przyswojone

dziecku, zna je ale nie są jego własne. Tkwią w

autorytetach dziecka, normy poza dzieckiem, dzieci gorzej

odbierają złe zachowania wobec rodziców niż rówieśników

realizm moralny- uwzględnienie intencji

gorsze jest to co przyniosło większy efekt(gorszy)

okres 9-13 lat:

autonomia moralna- normy są już w dzieciach, potrafią

ocenić swoje i innych zachowania z uzasadnieniem,

okres socjonomii moralnej(konwencjonalizm):

zgodność z rówieśnikami, opinie które są oceniane

przez grupę rówieśniczą, internalizacja norm

(uwewnętrznienie norm zewnętrznych)

okres 13 lat - dojrzałość

faza autonomii moralnej- własne normy, 2 fazy:

dojrzewanie biologiczne i pełna dojrzałość

13-15 lat:

pryncypalizm moralny (zasadniczy)

rygoryzm moralny (jeden z powodów wchodzenia w

konflikty z dorosłymi)

13-14 lat faza pełnej autonomii- indywidualny system

wartości, posłuszność własnego zachowania, zgodność z

własnym ja.



Wyszukiwarka