Profilaktyka i leczenie odleżyn, STUDIA, Pielęgniarstwo, Materiały z pielęgniarstwa


Jolanta Cieśla

Pielęgniarstwo rok III

licencjat

Gr. 3

Praca zaliczeniowa z opieki paliatywnej:

TEMAT:

Profilaktyka i leczenie odleżyn

Rok akademicki 2007/2006

1. Co to jest odleżyna ?

ODLEŻYNA - uszkodzenie skóry i leżących pod nią tkanek aż do kości. Odleżyny powstają na skutek długotrwałego ucisku. U przewlekle chorych odleżyny powstają w miejscach, które stykają się z podłożem, głównie w okolicy kości krzyżowej, kości ogonowej, pośladków, na piętach lub biodrach. W stanach ciężkich nawet na ramionach, kostkach, kolanach. Odleżyny najczęściej występują u chorych obłożnie, tych którzy mają trudności z poruszaniem się w łóżku i nieprzytomnych. Choroby, które sprzyjają powstawaniu odleżyn to m.in. cukrzyca, miażdżyca. Dotykają pacjentów po urazach wielonarządowych, z porażeniami kończyn, po przebytych udarach mózgowych, z zaawansowaną miażdżycą mózgu.

Etapy powstawania odleżyn:

  1. naczynia krwionośne zostają zamknięte na skutek ucisku

  2. tlen i substancje odżywcze nie docierają do komórek,

  3. produkty przemiany materii nie są odprowadzane,

  4. po pewnym czasie (1,5 - 2 godziny wystarczą) tkanka umiera i rozpoczyna się proces jej rozpadu.

  5. Obumarła tkanka skórna powoduje formowanie się owrzodzeń zewnętrznych

CZYNNIKI RYZYKA POWSTANIA ODLEŻYN

A. SKALA NORTONA

W ocenie stanu chorego możemy posłużyć się skalą Nortona.

stan fizyczny

stan psychiczny

aktywność fizyczna

samodzielna zmiana pozycji

nietrzymanie moczu i kału

dobry

4

czujny

4

chodzi sam

4

pełna

4

nie występuje

4

dość dobry

3

apatyczny

3

chodzi z pomocą

3

lekko ograniczona

3

sporadycznie

3

zły

2

splątany

2

siedzi

2

b. ograniczona

2

moczu

2

bardzo zły

1

stupor, śpiączka

1

brak

1

brak

1

kału

1

Wynik równy lub niższy od 14 punktów świadczy o wysokim ryzyku powstania odleżyn.

B. STOPNIE ODLEŻYN

  1. stopień I - blednące zaczerwienienie. Lekki ucisk palcem powoduje zblednięcie skóry, co wskazuje, że mikrokrążenie nie jest jeszcze uszkodzone;

  2. stopień II - nie blednące zaczerwienienie. Rumień utrzymuje się pomimo ucisku palca. Ta reakcja jest spowodowana uszkodzeniem mikrokrążenia, zapaleniem i obrzękiem tkanek. Może pojawić się powierzchowny obrzęk, uszkodzenie naskórka i pęcherze. Towarzyszy mu ból;

  3. stopień III - uszkodzenie pełnej grubości skóry z tkanką podskórną. Brzegi rany są dobrze ograniczone, występują obrzęki tkanki podskórnej i stan zapalny brzegów owrzodzenia. Dno rany jest wypełnione czerwoną ziarniną lub żółtymi masami rozpadających się tkanek;

  4. stopień IV - uszkodzenie obejmuje również tkankę podskórną. Martwica tkanki tłuszczowej jest spowodowana zapaleniem i zakrzepicą małych naczyń;

  5. stopień V - zaawansowana martwica zajmuje powięź i mięśnie. Zniszczenie może także obejmować stawy i kości. Powstałe jamy mogą łączyć się ze sobą. W ranie znajdują się czarnobrązowe masy rozpadających się tkanek.

2. PROFILAKTYKA ODLEŻYN

Problem odleżyn odgrywa szczególna rolę w opiece paliatywnej, gdyż ich pojawienie się pogarsza jakość życia chorych, dodaje im cierpień i pogłębia ograniczenie, jakie wywołała choroba podstawowa. Osoby o zaawansowanym stadium chorób przewlekłych są szczególnie narażone na rozwój takich uszkodzeń.

Celem pielęgnacji skóry jest utrzymanie jej elastyczności i suchości.

Skuteczne zapobieganie odleżynom sprowadza się do tego, by jak najczęściej odbarczać okolice narażone na ucisk ciężarem ciała, za pomocą jak najczęstszego przekładania chorego i układaniem go na miękkim podłożu. W tym celu stosuje się takie rodzaje ułożenia jak:

- ułożenie na plecach (w tym przypadku zagrożonymi okolicami jest kość krzyżowa, pięty, łopatki i łokcie)

U osób obłożnie chorych trzeba zmieniać pozycje co najmniej co dwie godziny. Należy zwrócić uwagę na to, by wystające części kostne były odpowiednio ułożone i zabezpieczone przed nadmiernym uciskiem. Pamiętać należy, aby na prześcieradłach czy innych podkładach nie tworzyły się fałdy, które mogą dodatkowo uciskać skórę.

Osoby zagrożone powstaniem odleżyn, należy układać na miękkich podłożach. Do tego celu służą różnego rodzaju udogodnienia, które możemy stosować u chorego.
Sprzęt który można wykorzystać w profilaktyce przeciwodleżynowej to:

► Poduszki i materace gąbkowe - dobrze dostosowują się kształtem do ciała lecz szybko miękną i trącą kształt, a wystające elementy kostne u wyniszczonego chorego penetrują w głąb poduszki. W okolicach tych ciśnienie znacznie wzrasta, przez co zwiększa się ryzyko uszkodzenia skóry. Poduszki takie wchłaniają wilgoć, nie chronią przed tarciem. Z powodu braku możliwości dobrej dezynfekcji są siedliskiem bakterii. Zaleta tych poduszek jest ich niska cena oraz mała waga.

► Poduszki i materace żelowe - w dużym stopniu redukują tarcie, niwelują ciśnienie pomiędzy wystającymi punktami kostnymi a podłożem. Dobrze korygują pozycje osoby siedzącej na wózku inwalidzkim. Ich wadą jest duża waga (około 7 kg), żel łatwo ulega dezorganizacji, co wymaga codziennie żmudnego ugniatania przed użyciem.

► Poduszki pneumatyczne - do grupy tej możemy zaliczyć dmuchane koło gumowe, jak również, wykonane z kauczuku neoprenowego poduszki Roho czy Pneumat. System przepływu powietrza zapewnia stabilną i skorygowaną pozycje na łóżku lub w wózku, dobre odciążenie pacjenta.

► Materace dynamiczne zmiennociśnieniowe są, na dzień dzisiejszy, najkorzystniejsze. Pneumatyczna pompa wtłacza powietrze do komór materaca i, co pewien czas, przetłacza je pomiędzy poszczególnymi komorami. W materacu tym ciało chorego podpierane jest co trzy minuty w różnych punktach. Zanikanie ciśnienia, jego wzrost od zera do maksimum, powoduje masaż i w efekcie zwiększone ukrwienie tych części ciała, które stykają się z materacem. Chorzy nie czują zmęczenia mięsni, szybciej wracają do zdrowia, łatwiej znoszą długotrwałe przebywanie w łóżku. Zmiany punktów podparcia i nieustający masaż zabezpieczają chorego przed powstaniem odleżyn. Pozwala to także na szybsze gojenie się odleżyn już powstałych.

4. LECZENIE ODELŻYN

Celem procesu gojenia jest przywrócenie ciągłości funkcji uszkodzonych tkanek. Proces leczenia stanowi łańcuch procesów fizycznych, chemicznych, komórkowych, które zostają uruchomione w uszkodzonej tkance. Nowoczesne leczenie odleżyn polega na koncepcji wilgotnego leczenia ran. Powoduje to przyspieszenie leczenia odleżyny aż o 50%. Leczenie jest uzależnione od stopnia zaawansowania odleżyny. Należy przy tym pamiętać, że w poważniejszych przypadkach powinno ono przebiegać pod ścisłą kontrolą lekarza i najczęściej jest prowadzone w czasie pobytu w szpitalu lub placówkach opieki paliatywnej.

Środki przyspieszające gojenie się ran:

  1. maści: tranowa, echinacynowa, rywnolowa

  2. balsamy: balsam peruwiański

  3. okłady: z roztworów rywnolu, nadmanganianu potasu, fizjologicznego roztworu soli fizjologicznej, roztworu glukozy

  4. płukanki: z roztworu rywanolu

  5. do pokrywania ran stosuje się: pastę cynkową, maść z dekspantenolem

Wybór środka do pielęgnacji powinien uzależniony od indywidualnie wypróbowanej tolerancji i skuteczności działania. Po trafnie dokonanym wyborze nie należy zmieniać środka bez uzasadnionej przyczyny, nie można również codziennie próbować innego specyfiku.

Szanse na wygojenie się odleżyny u pacjenta zależą głównie od umiejętności i fachowej opieki personelu pielęgnującego.

BIBLOGRAFIA

  1. „Pielęgniarstwo geriatryczne” pod red. Krzysztofa Galusa, wyd. Urban & Partner, Wrocław 2003

  1. „Podstawy pielęgniarstwa” pod red. Ślusarskiej Barbary, Zarzyckiej Danuty, Zahradniczek Kazimiery wyd. Czelej, Lublin 2004, tom I

  1. http://www.resmedica.pl/zdart11004.html

6


Wyszukiwarka