ANALIZA PROGU RENTOWNOŚCI

1.1. Przeznaczenie rachunku progu rentowności

Analiza progu rentowności jest techniką, która pozwala określić wpływ zmian

wielkości sprzedaży i produkcji, poziomu cen, wielkości kosztów na zyski firmy.

POZWALA obliczyć:

• poziom minimalnej wartości sprzedaży przy której nie będzie straty, ani zysku

• poziom minimalnego wolumenu sprzedaży przy której…

• poziom minimalnej ceny produktu przy której...

• poziom minimalnej marży przy której...

• margines bezpieczeństwa czyli dopuszczalny spadek zaplanowanej sprzedaży…

1.2. Podstawowe założenia upraszczające:

1. Wartość produkcji jest równa wartości sprzedaży.

2. Koszty produkcji są funkcją wielkości produkcji.

3. Stałe koszty produkcji są jednakowe dla każdej wielkości produkcji.

4. Jednostkowe koszty zmienne są stałe i wskutek tego całkowite koszty zmienne produkcji zmieniają się proporcjonalnie do wielkości produkcji.

5. Jednostkowe ceny sprzedaży poszczególnych wyrobów nie ulegają zmianie z upływem czasu i nie zmieniają się również wraz ze zmianą skali produkcji w całym badanym okresie, stąd wartość sprzedaży jest więc funkcją liniową jednostkowej ceny sprzedaży i ilości sprzedanych towarów.

6. Poziom jednostkowych kosztów zmiennych i stałych kosztów produkcji pozostaje niezmieniony w całym badanym okresie.

7. Analiza progu rentowności wymaga podziału na koszty stałe i koszty zmienne.

Koszty stałe, których poziom nie zależy od wielkości produkcji i jest względnie stały w krótkim lub średnim okresie. Przykładowo: amortyzacja, koszty wynajmu, opłaty leasingowe, składki ubezpieczeniowe.

Koszty zmienne, które zmieniają się proporcjonalnie (liniowo) do rozmiarów produkcji czy sprzedaży. Przykładowo: materiały bezpośrednie, energia technologiczna, robocizna bezpośrednia,

1.3. Kluczowe wskaźniki ekonomiczne

1. Marża na pokrycie - marża zysku brutto (contribution margin, gross margin)

- stanowi różnicę pomiędzy przychodami ze sprzedaży a kosztami zmiennymi, stąd jest to wielkość przychodów, która pokrywa koszty stałe.

Marża na pokrycie = przychody ze sprzedaży - koszty zmienne

lub

Jednostkowa marża na pokrycie = jednostkowa cena sprzedaży - jednostkowy koszt zmienny

2. Marża na pokrycie w % - jest udziałem marży na pokrycie w łącznej wartości przychodów ze sprzedaży wyrażona w procentach

Marża na pokrycie w % = (marża na pokrycie/ przychody ze sprz) x 100%

3. Krytyczny punkt rentowności - wartościowy (break-even point, BEP wartościowy)

Wzór wartościowy informuje o wysokości przychodów ze sprzedaży, które muszą być przez przedsiębiorstwo uzyskane, aby zwróciły się poniesione koszty (stałe i zmienne).

BEP wart. = (koszty stałe/ marża na pokrycie w %) x 100%

4. Wzór wartościowy z planowanym zyskiem - informuje o wysokości przychodów ze sprzedaży, które muszą być przez przedsiębiorstwo uzyskane, aby zwróciły się poniesione koszty (stałe i zmienne) i został osiągnięty zaplanowany zysk.

BEP wart. = (koszty stałe + plan. zysk/ marża na pokrycie w %) x 100%

4. Próg rentowności ilościowy - (break-even point, BEP ilościowy)

Wzór ilościowy ma postać:

BEP ilość. = (Koszty stałe/ jedn. cena sprzedaży - jedn. koszt zm.)

Wzór ilościowy informuje o wolumenie sprzedaży (sztuk towarów, produktów, materiałów), które muszą być przez przedsiębiorstwo uzyskane, aby zwróciły się poniesione koszty (stałe i zmienne).

5. Marża (margines) bezpieczeństwa (safety margin) - określa o ile może spaść sprzedaż, zanim firma zacznie ponosić straty, oznacza zatem jaki firma posiada margines bezpieczeństwa.

Marża bezpieczeństwa pozwala ocenić firmie, jak blisko znajduje się punkt krytyczny. Im niższa marża bezpieczeństwa, tym firma powinna dokładniej obserwować i analizować sprzedaż i koszty, tym łatwiej bowiem może się znaleźć poniżej progu rentowności.

Marża bezp. = planowane przychody - przychody BEP

6. Marża bezpieczeństwa w % - określa o ile procentowo może spaść sprzedaż, zanim firma zacznie ponosić straty oznacza, zatem jaki firma posiada procentowy margines bezpieczeństwa.

Marża bezp. w %= marża bezpieczeństwa x 100%/ planow. przych.

Przykład A - BEP w ujęciu wartościowym

Jednoosobowa firma „handel obwoźny” sprzedaje spodnie jeansowe na targowisku. Ponosi tylko jeden koszt stały, tj. opłatę za targowisko, która wynosi 500 zł miesięcznie.

Wiedząc, że miesięczny utarg firmy wynosi 12.500 zł, a koszty zmienne 10.000 zł oblicz: marżę na pokrycie i zysk operacyjny.

Przykład B - BEP w ujęciu ilościowym

Mała firma „handel obwoźny” sprzedaje spodnie jeansowe jednego typu. Cena zakupu 1 sztuki spodni wynosi 90 zł, do ceny dodawana jest prowizja dla sprzedawcy 8 zł i koszt torby reklamowej 2 zł. Stąd jednostkowy koszt własny sprzedaży stanowiący koszt zmienny został skalkulowany na poziomie 90zł+8zł+2zł=100 zł.

Firma kalkulując jednostkową cenę sprzedaży dodaje do kosztu zmiennego narzut wynoszący 25%.

Stąd cena sprzedaży jednej pary spodni wynosi 100 zł+25% narzutu =125 zł.

Obliczyć kluczowe wskaźniki ekonomiczne związane z analizą progu rentowności.

1.4. Wyznaczanie wielkości granicznych

Polega na poszukiwaniu maksymalnych lub minimalnych wielkości parametrów, które przy określonej wielkości sprzedaży, zapewniającej firmie zysk, umożliwią osiągnięcie progu rentowności.

W ramach tej analizy wyznacza się wielkości graniczne dla następujących parametrów:

7. Graniczny poziom ceny - czyli cena sprzedaży może spaść maksymalnie do tego poziomu, aby firma nie poniosła straty

Jedn. cena Min= wielkość sprzedaży x jedn. koszt zmienny + koszty stałe

wielkość sprzedaży

8. Graniczny poziom kosztów zmiennych - czyli jednostkowa wartość kosztów zmiennych może wzrosnąć maksymalnie do tego poziomu, aby firma nie osiągała straty

Koszty jedn. Max = wielkość sprzedaży x jedn. cena sprzedaży - koszty stałe

wielkość sprzedaży

i) Graniczny poziom kosztów stałych - czyli maksymalny poziom wartości kosztów stałych, nie przynoszący straty finansowej dla firmy

Koszty stałe Max = (jedn. cena sprzed. - jedn. koszt zmienny) x wielk. sprzedaży

1.5. Graficzne wyznaczenie progu rentowności

Graficzne wyznaczenie progu rentowności wymaga naniesienia na układ współrzędnych wykresów obrazujących kształtowanie się kosztów całkowitych przedsiębiorstwa oraz jego przychodów ze sprzedaży w zależności od rozmiarów sprzedaży:

• oś rzędnych Y - poziom kosztów (C)/przychodów (P) w zł

• oś odciętych X - rozmiary produkcji w jednostkach fizycznych

Następnie należy odczytać współrzędne punktu, w którym oba wykresy się przecięły. Współrzędna Y odpowiada wartościowemu progowi rentowności, współrzędna X to ilościowy próg rentowności.

Dokończ wykres w oparciu o dane przykładowe dane:

S- Przychody ze sprzedaży

Koszty całkowite

S, C

F- Koszty stałe

X produkcja/ sprzedaż (szt)

S - Przychody ze sprzedaży(zł)

X- Liczba wyprodukowanych i sprzedanych jednostek

P - cena jednostkowa

S=P x X………………………………………………………………………………………..

C - Koszty ogółem

F - Koszty stałe

X- Liczba wyprodukowanych i sprzedanych jednostek

V-jednostkowe koszty zmienne

C=F+X x V……………………………………………………………………………………

1

4

---