Nerwy obwodowe

• Sploty nerwowe - powstają z połączenia korzeni rdzeniowych

• Obwodowe pnie i gałęzie nerwowe - wychodzą ze splotów nerwowych

• W większości przypadków charakter mieszany- czuciowo-ruchowy, zawierają włókna autonomiczne

• Nerwom obwodowym przyporządkowane są określone mięśnie i obszary unerwienia skóry

Cechy uszkodzenia nerwu obwodowego

• Porażenie wiotkie

• Zaburzenia czucia (wszystkie rodzaje; dotyczą anatomicznego obszaru unerwienia skóry)

• Ewentualne parestezje i ból

• Zmniejszenie wydzielania potu lub brak potliwości

• Bolesność uciskowa w miejscu uszkodzenia (uszkodzenie mechaniczne)

• Bolesność zajętego nerwu przy jego naciąganiu

Porażenie wiotkie

• Obszar anatomiczny zaopatrywany przez dany nerw obwodowy (ruchowy lub mieszany)

• Osłabienie siły mięśniowej

• Obniżenie lub zniesienie napięcia mięśniowego

• Osłabienie lub zniesienie odpowiednich odruchów

• Zanik mięśni (widoczny po ok. 3 tyg.)

• Drżenia pęczkowe (bardzo rzadko- raczej przy rogach przednich)

Rodzaje uszkodzenia nerwu obwodowego

• Neuropraxis

• Zaburzenie czynności bez przerwania elementów przewodzących

• Ustępuje całkowicie w ciągu kilku dni

• Czucie niezaburzone lub tylko upośledzenie czucia dotyku

• Nie ma zaniku mięśni ani potencjałów fibrylacyjnych w EMG

• Np. w wyniku ucisku nerwu podczas snu

• Axonotmesis

• Przerwanie ciągłości aksonów bez przerwania osłonki

• Pełnoobjawowe uszkodzenie nerwu obwodowego (porażenie i zanik mięśni, zaburzenia czucia)

• Regeneracja nerwu przy korzystnych warunkach anatomicznych

• Np. w zespole cieśni nadgarstka

• Neurotmesis

• Przerwanie aksonów i osłonek nerwów

• Tworzą się nerwiaki (nieuporządkowany rozrost regenerujących aksonów przy braku odpowiedniej struktury przewodzącej) dolegliwości bólowe

• W wyniku ostrego przerwania lub naderwania nerwów obwodowych oraz przy ciężkim naciągnięciu splotu

• Leczenie chirurgiczne

Uszkodzenie splotu ramiennego

• Najczęściej w mechanizmie urazowym

• Bezpośredni uraz barku

• Motocykliści

• Gwałtowne silne naciągnięcie splotu

• Snowboard i inne sporty

• Urazy okołoporodowe

• Dystocja barkowa

• Poród kleszczowy i pomoc ręczna

• Przewlekły ucisk z zewnątrz

• Zespół górnego otworu klatki piersiowej

• Żebro szyjne

• Guz szczytu płuca (zespół Pancoasta)

• Uszkodzenie po radioterapii

Uszkodzenie górnej części splotu ramiennego
(Erba-Duchenne'a)

• Włókna korzeni C5-C6

• Uraz okołoporodowy

• Głównie mięśnie ramienia i obręczy (dwugłowy ramienia, naramienny, okołołopatkowe)

• Możliwa niedoczulica powyżej łopatki, po zewnętrznej stronie ramienia i przy promieniowym brzegu przedramienia

Uszkodzenie dolnej części splotu ramiennego
(Klumpke-Dejerine'a)

• Głównie włókna korzeni C8 lub Th1

• Gwałtowne pociągnięcie za kończynę, guz Pancoasta

• Drobne mięśnie ręki, mięśnie przedramienia (większe upośledzenie zginaczy niż prostowników)

• Zaburzenia czucia dłoni i przedramienia po stronie łokciowej

• Może współistnieć zespół Hornera (proksymalne uszkodzenie Th1)

Nerw promieniowy

• Włókna z korzeni C5-C8

• Przy wysokim uszkodzeniu ręka opadająca

• Zaburzenie czucia na grzbiecie ręki nad pierwszą przestrzenią międzykostną

• Przyczyny uszkodzenia:

• Urazowe (np. złamanie trzonu kości ramiennej)

• Ucisk (chodzenie o kulach, porażenie „kajdankowe”, zespół mięśnia odwracacza)

Nerw pośrodkowy

• Włókna korzeni C5-Th1

• Wysokie uszkodzenie- ręka błogosławiąca

• Niedostateczne odwodzenie (objaw butelki) i przeciwstawianie kciuka

• Zanik bocznej części kłębu

• Przyczyny uszkodzenia:

• Uraz (głównie po stronie dłoniowej w stawie nadgarstka)

• Ucisk zewnętrzny („paralysie des amoreux”, opaski uciskowe w trakcie zabiegów, długa jazda rowerem)

• Zespół cieśni nadgarstka

• Ucisk w kanale nadgarstka

• Nerw biegnie razem ze ścięgnami długich zginaczy palców pod troczkiem zginaczy

• Częściej u kobiet

• Początek- dolegliwości subiektywne: wybudzanie się w nocy z uczuciem sztywności i obrzmienia ręki oraz bólem

• Po wielu latach (długotrwały ucisk)- niedowład i zanik mięśni kłębu, możliwe zaburzenia czucia

• Test prowokacji Phalena

• Nieprawidłowe badanie ENG

Nerw łokciowy

• Włókna korzeni C8-Th1

• Ręka szponiasta- zanik mięśni międzykostnych, nadmierny wyprost w stawie podstawnym, lekkie zgięcie w stawach międzypaliczkowych

• Dodatni objaw Fromenta (porażenie mięśnia przywodziciela kciuka)

• Przyczyny uszkodzenia:

• Urazy

• Ucisk w rowku nerwu łokciowego

Splot lędźwiowo-krzyżowy

Nerw udowy

• Segmenty L2-L4

• Uszkodzenie: zaburzenie czynności prostowników stawu kolanowego (trudność z wchodzeniem po schodach), ograniczenie zginania uda

• Zaburzenia czucia

• Przyczyny uszkodzenia:

• Krwiak mięśnia lędźwiowego

• Zabiegi operacyjne

Nerw skórny boczny uda

• Włókna korzeni L2-L3

• Wyłącznie czuciowy

• Zaburzenia czucia na przednio-zewnętrznej powierzchni uda

• Zespół przewlekły- „meralgia paraesthetica”

• Trzykrotnie częściej u mężczyzn

• Parestezje i bóle o charakterze ciągnącym i palącym

• Nasilenie przy prostowaniu, złagodzenie przy zgięciu uda w stawie biodrowym

• Przyczyny uszkodzeń:

• Ucisk więzadła pachwinowego (nasilają ciasne ubrania, paski, zwisający brzuch)

• Zabiegi operacyjne

Nerw kulszowy

• Korzenie L4 - S3

• Najdłuższy i największy nerw obwodowy

• Objawy uszkodzenia wynikają z porażenia nerwu strzałkowego i piszczelowego

• Główne przyczyny uszkodzeń:

• Uraz bezpośredni (rana cięta, postrzał)

• Złamanie kości miednicy

• Złamanie lub zwichnięcie w obrębie stawu biodrowego

• Niedokrwienie (miażdżyca, zespół Leriche'a)

• Porażenie poiniekcyjne

Nerw strzałkowy

• Włókna korzeni L2-L4

• Chód koguci- niedowład zginaczy grzbietowych stopy i palców opadanie stopy

• Przyczyny uszkodzeń:

• Urazy (złamanie główki strzałki, zwichnięcie stawu kolanowego)

• Ucisk (zakładanie nogi na nogę, opatrunek gipsowy, nieprawidłowe obuwie, buty narciarskie, praca na kolanach)

• Iniekcje (szczyt objawów 24-48 godz. po iniekcji)

Nerw piszczelowy

• Włókna korzeni L4-S3

• Upośledzenie funkcji zginaczy podeszwowych stopy i palców

• Osłabienie odruchu skokowego

• Zaburzenie czucia na podeszwie stopy

• Przyczyny uszkodzenia:

• Zespół kanału stępu (ucisk przez troczek mięśni zginaczy; okolica kostki przyśrodkowej)

• Złamania kości piszczelowej

Zespoły rdzeniowe

• Najczęściej w wywiadzie:

• Zaburzenia chodu (powoli narastające)

• Zaburzenia mikcji

• Zaburzenia czucia kończyn dolnych lub dolnej połowy ciała

• Bóle opasujące, uczucie zaciskania tułowia

• Ograniczone bóle pleców

• Objaw Lhermitte'a

Zespół całkowitej poprzecznej przerwy rdzenia

• Przyczyny: urazy, zapalenia

• Wstrząs rdzeniowy: porażenie wiotkie, zniesienie wszystkich rodzajów czucia, zahamowanie czynności pęcherza moczowego i jelita grubego, zniesienie potencji, zaburzenia troficzne, zahamowanie wydzielania potu

• Pas przeczulicy na granicy uszkodzenia

• Automatyzmy rdzeniowe

• Spastyczny niedowład z ustawieniem zgięciowym kończyn

• Powrót czynności pęcherza i odbytnicy (automatyczne opróżnianie)

Zespół połowiczego uszkodzenia rdzenia (Brown-Sequarda)

• Przyczyny: uraz mechaniczny (np. rana kłuta)

• Po stronie uszkodzenia i poniżej: niedowład spastyczny, zniesienie wszystkich rodzajów czucia (sznury tylne)

• Po stronie uszkodzenia na jego wysokości:wąski pas przeczulicy (korzeń czuciowy)

• Po stronie przeciwnej i poniżej: zniesienie czucia bólu i temperatury (skrzyżowana droga rdzeniowo-wzgórzowa)

Zespół istoty szarej

• Przyczyny: jamistość rdzenia, wybroczyny śródrdzeniowe, guzy wewnątrzrdzeniowe

• Objawy: obustronne rozszczepienne zaburzenia czucia na poziomie uszkodzenia,

• Niedowład wiotki na poziomie uszkodzenia przy zajęciu rogów przednich

• Niedowład spastyczny poniżej poziomu uszkodzenia przy zajęciu dróg piramidowych

Zespół złożonych zmian chorobowych powrózków tylnych i dróg piramidowych

• Przyczyny: zwyrodnienie powrózków bocznych (myelosis funicularis) w przebiegu niedokrwistości złośliwej

• Objawy: niedoczulica typu sznurowego poniżej poziomu uszkodzenia.

• Zaburzenia czucia ułożenia w kończynach dolnych z ataksją

• Niedowład spastyczny kończyn dolnych

Zespół stożka rdzeniowego

• Uszkodzenie segmentow rdzenia S3 - Co

• Przyczyny: guzy wewnątrzrdzeniowe pierwotne i przerzutowe, zaburzenia krążenia krwi

• Objawy: wiotkie porażenie pęcherza moczowego (stałe wyciekanie moczu kroplami), nietrzymanie kału, impotencja, zaburzenia czucia powierzchniowego o typie spodni do jazdy konnej (S3-S5), brak odruchów odbytniczych

Zespół ogona końskiego

• Uszkodzenie nici korzeniowych poniżej stożka rdzeniowego (od L4)

• Przyczyny: guzy wewnątrzkanałowe (wysciółczaki, tłuszczaki, centralna protruzja jądra miażdżystego)

• Objawy: obutronne bóle o typie rwy kulszowej, zaburzenia czucia powierzchniowego od L4, niedowłady wiotkie odpowiednich mięśni, zniesienie odruchów kolanowych i skokowych, nietrzymanie moczu i stolca, zaburzenia potencji

Zespół tętnicy rdzeniowej przedniej

Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa (dyskopatia, spondyloza)

• Odpowiadają za 90% zespołów bólowych kręgosłupa

• Przyczyny:

• Starzenie

• Przeciążenie

• Brak aktywności fizycznej

• Wady postawy

• Wady rozwojowe kręgów (kręgi przejściowe, kręgozmyk)

• Zab. hormonalne z zab. gosp. wapniowej

• Urazy

• 3 fazy zmian:

• Utrata sprężystości, spadek elastyczności krążka

• Wypuklina

• Zwółknienie krążka międzykręgowego

Objawy kliniczne zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa

• Ból miejscowy

• Ból mięśniowy

• Ból korzeniowy

• Zmniejszenie ruchomości kręgosłupa, ograniczenie ruchu w określonym kierunku

• Przyjmowanie przymusowej postawy

• Ubytkowe objawy czuciowe i ruchowe

• Zespoły rdzeniowe

• Dolegliwości nasila:

- ruch (rozpoczęcie, zmiana pozycji)

- pochylenie

- przeprost

- działanie tłoczni brzusznej

• Dolegliwości łagodzi: pozycja leżąca

Cechy dyskopatii odcinka lędźwiowego kręgosłupa

• L3-L4 - 2%; L4-L5 - 40%; L5-S1 - 50%

• Ostry ból w okolicy krzyżowej

• Spłycenie lordozy lędźwiowej, obniżenie ruchomości tego odcinka

• Wzrost napięcia mięśni przykręgosłupowych

• Odruchowe przyjmowanie pozycji odciążającej

• Objawy korzeniowe (rwa udowa, rwa kulszowa)

Cechy zwyrodnienia odcinka szyjnego kręgosłupa

• C5-4,1%; C6-36,1%; C7-34,6%; C8-25,5%

• Częściej spondyloza niż dyskopatia

• Brak lordozy szyjnej

• Przymusowa pozycja głowy

• Miejscowa bolesność opukowa i uciskowa

• Ból promieniujący do okolicy międzyłopatkowej lub brachialgia

Mielopatia szyjna

• Objawy dotyczą kilku korzonków

• Niedowład mieszany kończyn górnych

• Niedowład spastyczny kończyn dolnych

• Późno zaburzenia zwieraczy

• Ew. objawy niewydolności kręgowo-podstawnej

Zespół niewydolności tętnic kręgowych

Objawy:

• Zawroty i bóle głowy

• Zaburzenia widzenia

• Omdlenia

• Dysfagia

---