SCHARAKTERYZUJ ROLĘ ŚWIATŁA W OKRESIE ODCHOWU NIEŚNOŚCI KUR
Światło jest czynnikiem niezbędnym do prawidłowego wzrostu , rozwoju i nieśności kur.
Decydujące znaczenie ma zarówno jego barwa jak i intensywność oraz okres działania. Pobudza ono wydzielanie hormonów przez przysadkę mózgową , przez co oddziałuje korzystnie na przeminę materii i polepsza wzrost ptaków. Rola światła elektrycznego może być podobna do słonecznego i dlatego w pomieszczeniach bez okien , ale prawidłowo oświetlonych można prowadzić udany chów i uzyskać wysoka produkcję jaj. Działanie światła słonecznego jest jednak korzystniejsze, gdyż przez promieniowanie ultrafioletowe wpływa na wytwarzanie się w organizmie witaminy D, regulującej przemianę fosforowo - wapienną. Ma to więc bezpośredni związek z prawidłowym rozwojem kośćca i zapobiega krzywicy. Promienie słoneczne mają również działanie bakteriobójcze, zapewniają zatem neutralną dezynfekcję środowiska, co wpływa na polepszenie zdrowotności stada. Dobre nasłonecznienie jest korzystne np. przy trzymaniu ptaków powyżej trzeciego tygodnia życia na ograniczonych wybiegach słomiastych. Należy jednak pamiętać, iż nadmierne naświetlenie może spowodować przegrzanie, szczególnie młodszych , nieopierzonych piskląt. Ptaki są bardzo wrażliwe na przegrzanie, ponieważ nie maja gruczołów potowych, a nadmiar ciepła odprowadzają tylko drogą oddechową. Stąd tak ważne jest zapewnienie im na wybiegach daszków przeciwsłonecznych, pod którymi mają możliwość schronienia się w cieniu. Stopień oświetlenia pomieszczenia zależy od wielkości okien, tzn. od stosunku powierzchni szklonej do powierzchni podłogi. Przy odchowie kurcząt brojlerów powinien on wynosić 1: 15-20. Oznacza to, że na 1 m2 powierzchni szklonej przypada 15 - 20 m2 podłogi . Podanych wielkości nie należy przekraczać, ponieważ zbyt duża powierzchnia okien powoduje zwiększenie strat ciepła w budynku . Najbardziej równomierne oświetlenie i nasłonecznienie wnętrza uzyskuje się wówczas, gdy budynek jest zwrócony dłuższymi ścianami na wschód
i zachód. Istotne znaczenie ma również światło odbite od ścian sufitu. Jasne płaszczyzny, otynkowane i pobielone, odbijają znacznie większą ilość światła niż brudne, nieotynkowane ściany. Poza tym brudne , zakurzone szyby zatrzymują do 50 % światła. Dlatego też należy między innymi utrzymywać je w czystości.
W pierwszych trzech dniach życia pozostawia się pisklętom światło przez całą dobę. Następnie , aż do wyjścia kurcząt na wybiegi należy zapewnić im światło przez 16 godzin. Przy odchowie w budynku bezokiennym przyjmuje się intensywność światła równą 4 W
na 1 m2 Na ogół instaluje się za mało punktów świetlnych , ale z żarówkami o dużej intensywności . Jest to postępowanie niewłaściwe, nie zapewnia bowiem równomiernego oświetlenia całej powierzchni pomieszczenia. Lepiej więc zakładać więcej punktów świetlnych z żarówkami o mniejszej intensywności. Przy dużej liczbie odchowanych kurcząt brojlerów ważne jest niedopuszczanie do ich płoszenia w czasie nocnej przerwy oświetlenia. Cienie powstają szczególnie w czasie pełni księżyca lub od świateł przejeżdżających pojazdów płoszą ptaki, przez co powodują zaduszenia. Można tych strat uniknąć wprowadzając zaciemnienie okien lub nikłe czerwone oświetlenie nocne. Problem ten rozwiązuje prowadzenie odchowu w budynkach bezokiennych, mają one też mniejsze straty ciepła. Ryzyko związane z przerwami w dostawie energii elektrycznej można wyeliminować instalując agregat prądotwórczy włączany w czasie braku dopływu prądu. Długość dnia świetlnego może wpływać przyspieszająco lub hamująco na uzyskanie dojrzałości płciowej związaną z czynnością jąder i jajników. Wykorzystuje się to w chowie kurcząt przez stosowanie odpowiedniego programu świetlnego, który sprzyja osiągnięciu lepszych wyników reprodukcji . Kurczęta znoszą wtedy większą liczbę jaj o wyższej wartości biologicznej , co wiąże się z mniejszym procentem zmarłych zarodków. Stosowanie programu oświetlenia jest łatwiejsze w budynku bezokiennym. Zastosowanie go w budynku z oknami jest szczególnie przydatne jeśli rozpoczęcie nieśności przypada w okresie skracania się naturalnego dnia świetlnego, np. od września do grudnia. Światło wywiera dodatni wpływ nie tylko na wzrost i rozwój , ale również na reprodukcję. Najbardziej stymulująco działa światło słoneczne , ale przy całodobowym programie świetlnym konieczne jest posłużenie się światłem elektrycznym. Działanie jego jest pod wieloma względami podobne do naturalnego. Przedłużenie dnia świetlnego sprzyja nieśności oraz produkcji nasienia. Mniejszą role odgrywa światło w odchowie brojlerów i tuczu kur. Maksymalnemu wykorzystaniu światła naturalnego sprzyja umieszczenie okien na odpowiedniej wysokości w długich ścianach budynku. Okna należy umieszczać 1 metr nad podłogą, tak, aby cała jej powierzchnia była równomiernie oświetlona. Konieczne jest zapewnienie właściwego stosunku okien do podłogi oraz prawidłowe usytuowanie budynku w stosunku do strony światła. Jeśli buduje się kurnik niedaleko terenu zabudowanego lub zadrzewionego trzeba go umieścić w odległości nie mniejszej niż podwójna wysokość pomieszczenia, gwarantuje to dostatek światła. Wychów brojlerów w nowoczesnych budynkach prowadzony jest bez okien, a więc przy świetle sztucznym . Światło w wychowalni powinno być równomierne, niezbyt intensywne oraz odpowiedniej barwy. Prawidłowe oświetlenie brojlerni zapewnia się przez odpowiednie rozmieszczenie żarówek. Oświetlenie elektryczne umożliwiające regulowanie dnia świetlnego oraz pobieranie paszy przez kury, także wieczorem i w nocy, musi być dostatecznie jasne , naturalne i czerwone. W czasie odpoczynku i łapania brojlerów, po zakończonym odchowie- niebieskie. Z powodu gwałtownej reakcji kur na nocne wygaszenie światła oraz groźbę uduszeń w razie awarii prądu niezbędne jest oświetlenie nocne. W razie awarii trzeba oświetlenie to zasilić z akumulatora. Oświetlenie nocne ułatwia pobieranie paszy i wody ,
a także nieśność jaj w gniazdach. Światło daje więc podstawę do uzyskania wyższych wskaźników produkcyjnych.
JAKOŚĆ I SKŁAD MIĘSA DROBIOWEGO
Mięso drobiowe jest produktem o bardzo skomplikowanej budowie. Cały zespół jego cech jakościowych można podzielić na zewnętrzne i wewnętrzne.
Cechy zewnętrzne Cechy wewnętrzne
Wielkość i harmonijna cechy mięsa jako produktu rynkowego
budowa tuszki wydajność rzeźna , stosunek mięsa do kości
umięśnienie piersi i ud cechy użytkowe
stopień świeżości, straty przy gotowaniu lub
pieczeniu, kruchość , soczystość
barwa i wygląd wartość pokarmowa
zawartość składników pokarmowych substancji
czynnych.
Zewnętrzne cechy jakościowe mięsa można określić i klasyfikować za pomocą wielu metod ocen. W każdym zakładzie ubojowym istnieje konieczność sortowania ubitych ptaków na podstawie wyglądu zewnętrznego i wielkości. Stałe udoskonalenie procesu obróbki drobiu rzeźnego oraz starania w kierunku polepszenia jakości tuszek doprowadza kiedyś do zmian w sposobie oceny mięsa, tj. oprócz ważenia będą używane inne, bardziej dokładne metody. Wielkość i harmonijna budowa tuszki decyduje o ogólnym wyglądzie. Konsument wymaga tuszek o odpowiednim stopniu utuczenia i określonym ciężarze . Cała partia dostarczonego towaru powinna być jednolita pod względem wielkości tuszek. Następuje przez określenie ciężaru ubojowego; dla oznaczania wyrównanej budowy wszystkich tuszek stosuje się określenie statyczne współczynnika zmienności . Współczynnik zmienności = średnie odchylenie x 100 / wartość średnia. Aby zapewnić jednolite warunki sprzedaży towaru wprowadzono klasy hodowlane i jakościowe tuszek.
Umięśnienie piersi i ud .
Wysokojakościowy drób rzeźny powinien wyróżniać się dobrym rozwinięciem najbardziej umięśnionych partii ciała, a więc piersi i ud. Stąd też dla celów rzeźnych użytkuje się zwierzęta o wyraźnym typie mięsnym . Do najważniejszych mięśni piersiowych należą trzy duże mięśnie. Umięśnienie ud obejmuje duże zginacze i prostowniki podudzia. Na piersi znajduje się najwięcej tkanki mięśniowej , więcej niż we wszystkich pozostałych częściach ciała. Przy rozbiorze tusz indyczych stwierdzono następujący procentowy udział surowego mięsa ( wraz ze skórą ) w poszczególnych częściach ciała : piersi 89 , udo 83, podudzie 78, skrzydła i grzbiet tylni po 65, grzbiet przedni 60. Części szkieletowe tuszek kur i indyków są dosyć dobrze znane. Prawie możliwe jest zwiększenie ilości ulubionego białego mięsa, gdyż w hodowli na linię wyjściową matek należy uwzględnić konieczną wydajność nieśną, a to pociąga za sobą wytworzenie węższej klatki piersiowej. Przy określaniu umięśnienia piersi najlepszych informacji dostarcza pomiar szerokości i powierzchni piersi, a także długości grzebienia mostka.
Pomiary przeprowadza się w następujący sposób:
Żywy drób lub świeże tuszki- zwykłą suwmiarką, w której długość szczęk powinna wynosić 1,9 cm do pomiarów dokonywanych na brojlerach kurczętach i 4,4 cm do pomiarów na brojlerach indyczętach ; suwmiarkę należy przykładać zawsze do wierzchołka mostka prostopadle do jego grzbietu; ustalone szczęki pomiarowe przesuwają się na piersi - wzajemna ich odległość mówi o szerokości piersi; suwmiarka służy również do pomiaru długości grzebienia mostka.
Świeże tuszki- przyrządem do pomiaru kąta piersiowego na rozpiętej tuszce, przy czym profil piersi na przednim końcu grzebienia łopatki jest odtwarzany za pomocą uchwytów stykowych.
Zamrożone tuszki- powierzchnię mięśni piersiowych określa się metodą odtworzenia , na przepiłowanej zamrożonej tuszce prostopadle do grzebienia łopatki na jego przednim końcu , określa się również długość grzebienia łopatki.
Wyniki pomiarów dokonanych tymi trzema metodami odznaczają się wystarczającą korelacją z ilością mięsa na piersiach, tak, że mogą być pomocne przy selekcji lub klasyfikacji.
Barwa i wygląd tuszek.
Nabywcy drobiu rzeźnego przy jego wyborze zwracają uwagę nie tylko na proporcjonalną budowę ciała ptaka, ale także na barwę i wygląd tuszki. Zasadniczo możliwe jest białe i żółte ubarwienie tuszek. Barwa skóry jest określona już w hodowli, przy wyborze rasy dostosowanej do gustów konsumenta. W większości krajów europejskich preferuje się kury o skórze białej. Niezależnie od tego pożądana jest jednolitość ubarwienia, co jest ściśle związane z podskórną warstwą tłuszczową. Zbyt cienka skóra , przez którą prześwitują ciemniejsze części mięsa, jest tak samo niekorzystna, jak skóra zbyt szorstka czy gruba. Każdy rodzaj plam na skórze i pozostałości po piórach, szczególnie ciemno ubarwione ptaki , obniżają ogólną jakość surowca. Do sprzedaży nie nadają się tuszki z wygnieciona klatką piersiową, krzywym mostkiem, pęcherzami piersiowymi, większymi uszkodzeniami i zmiażdżeniami skóry, połamanymi lub luźno zwisającymi kośćmi. Przy ustaleniu klas jakościowych uwzględnia się w dużym stopniu zewnętrzny wygląd tuszki.
Cechy tuszki jako produktu rynkowego.
Przez to pojęcie rozumie się przede wszystkim wydajność rzeźną i ilość kości. Wydajność rzeźna jest bezpośrednim odzwierciedleniem ekonomiki tuczu , gdyż podstawę uzyskanej ceny stanowi drób ubity i zaklasyfikowany. O wyniku finansowym decyduje więc nie tylko ciężar końcowy, ale również wydajność rzeźna. Nieco mniejsze znaczenie ma natomiast udział kości w tuszce. Mógłby on być interesujący dla zakładów ubojowych jedynie
wówczas , gdyby produkowały one równocześnie gotowe wyroby mięsne. Wydajność rzeźna zależy od wielu czynników. Do najważniejszych należą:
- wiek i ciężar ubojowy;
Im wyższy jest ciężar ubojowy, tym wyższa jest wydajność rzeźna. Przy porównaniu dwóch klas ciężaru ( 750 i 1050 gram ) wydajność rzeźna pięciu różnych ras wzrasta średnio z 71,4 do 74,5 %.
- rasa lub pochodzenie genetyczne;
Nie wszystkie rasy czyste czy mieszańce odznaczają się taką samą wydajnością rzeźną. W przypadku kur najwyższą wydajność rzeźną osiąga się u bojowców, równie dobrą wydajnością odznaczają się mieszańce mięsne z udziałem krwi bojowców.
- płeć ;
Różnice między samcami i samicami są niewielkie. Im jednak zwierzę staje się starsze , tym bardziej ujemny wpływ na wydajność rzeźną ma wyższy ciężar wnętrzności u samic
( przy tym samym ciężarze ciała ).
- pasza i żywienie;
Podawanie pełnowartościowych mieszanek przyczynia się do uzyskiwania optymalnych wydajności rzeźnych, podczas gdy mieszanki z krańcową zawartością niektórych składników mogą mieć różne działanie , a mianowicie albo obniżyć wydajność rzeźną albo ją podwyższyć. Z substancji czynnych antybiotyki zwiększają wydajność rzeźną . Szczególnie wyraźny wpływ na tę cechę wywiera technika żywienia . Oprócz miejsca zadawania paszy ważna jest przede wszystkim forma mieszanki. Podawanie pasz granulowanych ma pewien wpływ na zwiększenie wydajności rzeźnej, co prawdopodobnie wynika z uzyskiwania przez ptaki wyższego ciężaru końcowego, pewne znaczenie ma tez okres głodzenia zwierząt przed ubojem.
- utrzymanie ;
Gęstość obsady , mikroklimat, oświetlenie, itp. Oraz sposób traktowania zwierząt mają decydujące znaczenie dla ich wydajności rzeźnej. Szczególnie ważne są przy tym warunki panujące bezpośrednio przed ubojem , jak np. sposób spędzania zwierząt, umieszczenia ich
w klatkach transportowych oraz samego transportu
- technika uboju;
Należy tu również wymienić wiele czynników , jak sposób wykrwawiania, oparzania, schładzania wodą z lodem i technika patroszenia.
- ilość kości ;
Zależy od rasy , a nie od czynników środowiskowych . Istnieją rasy o dużym i małym ciężarze kości. Samce odznaczają się wyższym udziałem kości niż samice. Stosunkowa ilość kości zmniejsza się przy większym ciężarze ciała . Ponieważ oznaczenie ciężaru kości nie jest technicznie proste, można przeprowadzić pomiar pomocniczy na podstawie wybranej z całego szkieletu kości , najlepiej kości udowej lub podudzia. Pomiar taki odznacza się wysoką korelacją od całkowitej zawartości kości.