CHARAKTERYSTYKA POTRZEB WEDŁUG KONCEPCJI MURRAYA
POTRZEBA BEZPIECZEŃSTWA - może być rozumiana jako:
Potrzeba unikania urazu fizycznego: tendencja do unikania bodźców zadających ból związana z lękiem przed urazem cielesnym, zniekształceniem, chorobą, śmiercią.
Uczucia: niepokój, lęk.
Przejawia się w: lęku przed zwierzętami, wypadkami, brutalnością oraz w unikaniu większych wysiłków, w przeznaczaniu nadmiernej ilości czasu na sen i odpoczynek.
Wyraża się w: zabezpieczaniu się np. pasami bezpieczeństwa, środkami przeciwpożarowymi, stosowaniu leków profilaktycznych, przesadnej ostrożności w planowani jakiegoś przedsięwzięcia. Człowiek, który ma silnie rozwiniętą tę potrzebę wycofuje się z sytuacji niebezpiecznych i trudnych, kryje się przed wrogami, staje z boku, aby być niezauważonym.
Naciski: sytuacja fizycznego niebezpieczeństwa, możliwość choroby, kalectwa, sytuacja niepewności, czyjeś zachowania opiekuńcze.
Potrzeba unikania urazu psychicznego - tendencja do unikania potępienia ze strony innych ludzi lub odrzucenia przez nich.
Uczucia: lęk, poczucie winy, wyrzuty sumienia.
Przejawia się w: wrażliwości na opinię publiczną, w przesadnej ostrożności, w zachowaniu zmierzającym do tego aby nie urazić innych, w częstym zastanawianiu się czy inni są niezadowoleni, w otamowywaniu tych zachowań, które mogą być źle widziane w grupie, w zachowaniu przesadnie uprzejmym i kurtuazyjnym.
Potrzeba unikania urazu psychicznego we własnych oczach - tendencja do unikania okoliczności, w których może dojść do ośmieszenia, pogardy, szyderstwa, obojętności ze strony innych, powstrzymanie się od działania z powodu lęku przed niepowodzeniem.
Uczucia: poczucie niższości, zakłopotanie, wstyd, poczucie upokorzenia po jakimś działaniu.
Przejawia się w: podejrzewane wrogiej opinii, wrażliwość na zranienie ze strony innych, unikanie czynności, których nie można dobrze wykonać, unikanie towarzystwa osób stojących wyżej w hierarchii społecznej, stowarzyszanie się z niżej stojącymi.
Wyraża się w: drżenie ciała, jąkanie się, podniecenie, czerwienienie się, pocenie się.
Naciski: czyjeś zachowania agresywne, pomniejszanie, ośmieszanie, czyjeś zachowania odrzucające.
POTRZEBA PONIŻANIA SIĘ - tendencja do biernego poddawania się działaniu sił zewnętrznych, w akceptacji kar i krytycyzmu.
Przejawia się w: wyrzekaniu się czegoś, w fatalistycznej rezygnacji, przyznawaniu się do błędów, w ganieniu i pomniejszaniu siebie.
Uczucia: rezygnacja, wstyd, poczucie winy, pokora, utrata nadziei, rozpacz.
Wyraża się w: przyjmowaniu biernej i służalczej postawy, pozwalaniu bez protestu, aby inni zmuszali do czegoś lub dominowali, w akceptacji nagan i kar, pozwalaniu na to, aby inni pozbawiali czegoś, w samooskarżaniu i upokarzaniu siebie.
Naciski:
POTRZEBA WYCZYNU - tendencja do robienia czegoś tak szybko i tak dobrze, jak tylko jest to możliwe, do robienia czegoś trudnego, przezwyciężania przeszkód w celu osiągnięcia wysokiego poziomu, przewyższania samego siebie i innych.
Uczucia: ambicja, zapał, wysokie aspiracje.
Wyraża się w: czynnościach wykonywania intensywnych i powtarzających się wysiłków w celu dokonania czegoś trudnego, w pracy dla odległego celu, posiadaniu determinacji do sukcesu, odczuwaniu radości ze współzawodnictwa, łatwości w pokonywaniu zniechęcenia i znużenia.
Naciski: jakieś zadanie do wykonania, sytuacja rywalizacji.
POTRZEBA STOWARZYSZANIA SIĘ - tendencja do nawiązywania kontaktów z innymi ludźmi i starania się o zdobywanie czyichś uczuć.
Uczucia: wiary, zaufania do ludzi, dobrej woli, miłości, sympatii, przyjaźni.
Przejawia się w: chęci do spotykania się ze znajomymi i zawierania nowych znajomości, przyjmowaniu punktu widzenia innych osób, robieniu rzeczy, które sprawiają innym przyjemność, chętnym witaniu się, całowaniu, obejmowaniu, częstym telefonowaniu.
Naciski: znalezienie się w obecności kogoś sympatycznego, miłego, a także znalezienie się w nieprzyjemnym i wrogim otoczeniu.
POTRZEBA AGRESYWNOŚCI - tendencja do przezwyciężania opozycji siłą, do walki, atakowania, , ranienia i zabijania, do pomniejszania innych.
Uczucia: irytacja, złość, wściekłość, zemsta, zazdrość, nienawiść.
Przejawia się w: przemawianiu i poruszaniu się w sposób nie liczący się z nikim, potrącaniu i usuwaniu z drogi innych, zastraszaniu i działaniu przymusem i siłą, gryzieniu, drapaniu, kopaniu, atakowaniu światopoglądu innych.
Naciski: atak słowny, pomniejszanie, kontrolowanie, ośmieszanie, kara, rywalizacja, zachowania dominujące innych, odrzucenie.
POTRZEBA AUTONOMII - pragnienia, aby być wolnym i niezależnym w działaniu kierować się własnymi impulsami i zachciankami, nie brać na siebie odpowiedzialności.
Uczucia: złość, bunt, opór, samowola.
Przejawia się w: robieniu tego, na co ma się ochotę bez liczenia się z obowiązującymi regułami i zwyczajami, unikanie i wstręt do codziennych i zrytualizowanych zajęć, zamiłowanie do przygody, zmiany, odosobnienia, domaganie się wolności słowa, szukanie niezależności, wyznawanie oryginalnych i rewolucyjnych teorii.
Naciski: przymus fizyczny, czyjeś zachowania dominujące i agresywne, zmuszanie do czegoś.
POTRZEBA KOMPENSACJI - tendencja do przezwyciężania własnych niepowodzeń, przezwyciężania własnych słabości, pokonywania przeszkód i trudności.
Uczucia: wstyd przeżywany po jakimś niepowodzeniu i determinacja do przezwyciężenia go, zapał i duma.
Naciski: obecność jakiejś przeszkody w działaniu, frustracja po jakimś uprzednim niepowodzeniu.
POTRZEBA ULEGŁOŚCI - tendencja do admiracji innych, szukaniu u nich opieki i oparcia, okazywania osobom wyżej stojącym czci, honorów, konformizmu wobec panujących zwyczajów.
Uczucia: respekt, zdumienie, szacunek.
Przejawia się w: uznawaniu kierownictwa doświadczenia innych, wyrażania poklasku, uważnego słuchania i bezkrytycznej wierze w to, co osoby znaczące powiedzą, chętnym wykonywaniu tego, co osoba znacząca sugeruje lub poleca, w domaganiu się rady, spełnianiu drobnych usług, upodabnianiu się do osób znaczących.
Naciski: obecność osób dominujących, czyjeś zachowania ekshibicjonistyczne, obecność osoby szczególnie atrakcyjnej.
POTRZEBA DOMINACJI - tendencja do kontrolowania i przezwyciężania oporów środowiska, chęć kontrolowania zachowania innych, kontrolowania biegu zdarzeń w środowisku oraz kontrolowania własnych myśli, uczuć i impulsów.
Uczucia: pewność siebie, poczucie własnej mocy, stanowczość, zdecydowanie, wewnętrzna dyscyplina.
Wyraża się w: kontrolowanie środowiska i manipulowanie poprzez sugestie, perswazje, wydawanie rozkazów. Przejawia się w: rządzeniu, regulowaniu, organizowaniu, wyznaczaniu terminów, narzucaniu decyzji, wywieraniu przymusu, obalaniu zasad.
Naciski: czyjeś zachowania lękliwe, poddańcze, pokorne, podporządkowujące się oraz zachowania dominujące innych.
POTRZEBA EKSHIBICJONIZMU - tendencja do wywołania wrażenia bycia widzianym i słyszanym, do intrygowania, szokowania, fascynowania, wprawiania w zdumienie.
Uczucia: próżność, przekonanie o własnej wartości i unikalności.
Przejawia się w: zgrywaniu się, zwracaniu na siebie uwagi przez noszeniu bardzo kolorowego i ekstrawaganckiego ubrania.
Wyraża się w chęci popisywania się i wystawiania swojego ciała na widok publiczny, w mówieniu wiele o sobie, przyciąganiu uwagi przez różne manieryzmy i ekspresywną gestykulację.
Naciski: obecność „publiczności”.
POTRZEBA ŻYWIENIA I OPIEKOWANIA SIĘ - tendencja do pomagania osobom bezradnym, dzieciom, osobom kalekim, starym, chorym, upokorzonym, towarzyszenia ludziom podczas niebezpieczeństwa, podtrzymywania na duchu, pocieszania.
Uczucia: litość, żal, wrażliwość na problemy innych.
Wyraża się w: użyczaniu innym pożywienia, pieniędzy, lekarstw, tracenia własnego czasu i pieniędzy na pocieszanie innych, okazywanie łagodności i wyrozumiałości.
Naciski: obecność osób bezradnych, słabych, potrzebujących pomocy, opieki i oparcia.
POTRZEBA DOZNAWANIA OPIEKI I OPARCIA - tendencja do tego, aby ktoś obdarzony sympatią zaspokajał pragnienia lub pomagał je zaspokajać, aby ktoś żywił, wspierał i opiekował się. Człowiek posiadający tę potrzebę pragnie być kierowany, pocieszany, pragnie pozostawać w czyjejś pamięci i otrzymywać przywileje.
Uczucia: niepokój, bezradność, osamotnienie.
Wyraża się w: szukaniu opieki i oparcia u osób stojących wyżej, w domaganiu się uczucia i czułości, w czerpaniu korzyści z własnych słabości i niepowodzeń. Typowym objawem jest opowiadanie o własnych kłopotach i zmartwieniach.
Naciski: znalezienie się w sytuacji niebezpiecznej, pozbawienie opieki i oparcia, fizyczne niebezpieczeństwo, odrzucenie przez innych, utrata kogoś bliskiego, doznawanie obojętności innych.
POTRZEBA PORZĄDKU - tendencja do utrzymywania rzeczy w porządku i czystości.
Uczucia: uczucie wstrętu do bałaganu.
Wyraża się w: przestrzeganiu porządku dnia, dbaniu o precyzję wyrażania się, starannym składaniu papieru, pisaniu dokładnie na linii, puryzmu językowego, dbaniu o czystość i porządek w otoczeniu
POTRZEBA IZOLACJI - tendencja do unikania i separowania się od osób uważanych za głupie, nielubiane, nieatrakcyjne.
Uczucia: pogarda, obojętność, znudzenie, odraza, obrzydzenie.
Wyrażą się w: pozostawaniu obojętnym, zrywaniu znajomości, wrażliwości na ludzi nudnych, nieatrakcyjnych, unikaniu spotkań, przyjmowaniu w kontaktach z ludźmi pogardliwych, pełnych wyższości postaw, ujawnianie oziębłości, niedopuszczanie do poufałości.
Naciski: obecność osoby stojącej niżej w hierarchii społecznej, czyjeś zachowania odrzucające.
POTRZEBA PRZYJEMNYCH DOZNAŃ ZMYSŁOWYCH - tendencja do doznawania przyjemnych wrażeń zmysłowych. Osoby o silnej potrzebie cechuje wrażliwość, zmysłowość, dobry smak, wrażliwość na wygląd ludzi i rzeczy.
Przejawia się w: czerpaniu przyjemnych doznań zmysłowych z funkcjonowania z różnych organów zmysłowych, w słuchaniu odgłosów przyrody, dobrej muzyki, w zamiłowaniu do jedzenia smacznych potraw, picia trunków, delektowania się aromatami. Świadczy o niej uprawianie działalności artystycznej, wrażliwość na harmonię, piękno, wartości estetyczne.
Naciski: obecność obiektów przyjemnie pobudzających zmysły.
POTRZEBA SEKSUALNA - tendencja do nawiązywania kontaktów erotycznych.
Uczucia: podniecenie seksualne, miłość, pożądanie.
Wyrażą się w: nawiązywaniu przygodnych znajomości z mężczyznami lub kobietami, uwodzeniu osób ponętnych pod względem aktualnym, szukaniu przygód, zamiłowaniu do mieszanych prywatek, w zakochiwaniu się, w pragnieniu bycia razem z wybraną osobą, w czynnościach takich, jak: całowanie, obejmowanie, flirtowanie.
Naciski: obecność osób atrakcyjnych seksualnie.
POTRZEBA ROZUMIENIA - tendencja do analizowania własnych doświadczeń, abstrahowania, analiz pojęć, dokonywania syntez i sprawdzania.
Uczucia: ciekawość i zdziwienie.
Wyraża się w: skłonności do zadawania pytań, zainteresowaniu teoriami, w skłonności do analizowania zdarzeń i wyciągania z nich wniosków, kładzeniu nacisku na logikę i rozum, uprawianiu spekulacji myślowych.