1.Trzy nurty rozwoju poradnictwa i ich charakterystyka

Poradnictwo jako działalność pomocowa zrodziła się na początku XX wieku w odpowiedzi na zapotrzebowanie społeczne w zakresie udzielania porad zawodowych. Liczne publikacje opisujące początki działań poradniczych w formie instytucjonalnej ukazują jego podział organizacyjny, wyróżniają: poradnictwo wychowawcze, zawodowe i selekcyjne.

Inspiratorami powołania pierwszych poradni zawodowych byli J. Joteyko i W. Dawid. Pierwsza poradnia zawodowa została założona przez W. Hauszylda w 1907 r. (kierowanie do zawodu)

Poradnictwo selekcyjne , ukierunkowane na nauczenie dziecka upośledzonego rozwijało się od 1918r. i związane było z osobą M. Grzegorzewskiej. Powstanie poradni  skoncentrowanych na udzielaniu dziecku niepełnosprawnemu pomocy przez kierowanie do odpowiednich placówek oświatowych stanowiło kierunek pracy specjalistów.

Poradnictwo wychowawcze jako trzeci pion działalności poradniczej, realizowane było od 1919r  z inicjatywy Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Zadania ówczesnego poradnictwa  wychowawczego obejmowały zagadnienia wychowania i rozwoju dziecka, realizowane przez podstawowe środowiska wychowawcze.

Integracja działań poradniczych realizowana była według koncepcji F. Znanieckiego i B. Suchodolskiego , które zakładają , że wychowanie jako wszechstronny rozwój osobowości wychowanka zmierza do przygotowania go do pracy zawodowej i wielostronnego udziału w życiu społecznym, co przyczyniło się do uznania poradnictwa zawodowego za formę szerzej traktowanego poradnictwa wychowawczego.

2. Rozwiń myśl Rogersa: „ Poradnictwo i pomoc nie są aktywnością profesjonalistów, lecz sposobem  bycia wobec innych”

Tu chodzi o to, że pomagania innym w różnych sytuacjach nie da się nauczyć z książek czy z czasopism to po prostu musi być w nas. Musimy się urodzić z takim „darem” pomocy innym. Mieć w sobie tę odrobinę empatii i być w stanie dać coś od siebie innemu człowiekowi.

3. Relacja poradnicza i jej struktura na wybranym przykładzie.

Doradca → Interakcja międzyosobowa → Radzący się

Doradca jest to osoba, która interesuję Osoba, która ma zaufanie do doradcy, i

Się sprawami innych osób powierza mu swój problem. Jest to

Które przychodzą z problemem. Osoba, której ufa.

↓

Cechy osobowe obu podmiotów.

Zaangażowanie uczestników w interakcję.

Metody i środki poradnictwa

Są to metody stosowane przez doradcę do osoby radzącej się.

Doradca stosuje różne metody pomocne w pracy z dana osobą

Np. wywiad, ankieta. Doradca, musi się jak najwięcej informacji dowiedzieć

Od osoby radzącej się by jak najlepiej rozwiązać jego problem.

↓

Rozwiązywanie problemu (przedmiotu relacji poradniczej)

Doradca, po uzyskaniu wszelkich niezbędnych informacji od radzącego

Się, może już dawać mu przykładowe rozwiązania, stwarzając warunki

Do samodzielnego rozwiązania problemu konkretnej osoby.

↙ ↘

Zmiana w zachowaniu i Pomoc i wsparcie

Osobowości

Przykładem może być matka, która podejmuje decyzję w imieniu swojego dziecka np. w wyborze dla niego szkoły.

4. Przedmiot oddziaływań poradniczych w obszarze pedagogiki- wybierz i omów

 Przedmiotem relacji poradniczej mogą być tematy związane z życiem osobistym, funkcjonowaniem społecznym czy zawodowym, ale też problemy rozwojowe, czy dotyczące sfery uczuć i emocji osoby radzącej. Problem jest rodzajem zadania, którego radzący nie może rozwiązać przy aktualnie posiadanym poziomie wiedzy, umiejętności i nastawienia. Klasyfikacja problemów poradnictwa związana jest z przyjęciem określonego podejścia: socjologicznego lub psychologicznego.

Pierwsza grupa problemów dotyczy wiedzy, kompetencji społecznych czy  określonych umiejętności , które rozwiązywane są w sposób racjonalny- to problemy instrumentalne.

Druga grupa problemów związana jest z poszukiwaniem sensu życia z odwołaniem się do rzeczywistości pozaempirycznej (byty idealne, wartości absolutne, w tym także poznawcze i estetyczne) - to problemy egzystencjalne.

Przedmiotem poradnictwa pedagogicznego są problemy związane z funkcjonowaniem jednostki, grupy społecznej, osobistą czy rodzinną sytuacją radzącego, trudnościami wynikającymi z pełnienia określonych ról społecznych bądź zawodowych, z przynależności do danej grupy społecznej.

6. Zastosowanie poradnictwa dyrektywnego w pracy pedagoga i jego uzasadnienie, gdzie? Czemu?

 Poradnictwo dyrektywne - instrumentalne , sterowane jest przez doradcę, przedmiotem jest radzący się. Doradca nie liczy się z właściwościami indywidualnymi osoby szukającej pomocy, ale sam opracowuje prognozę i sposób rozwiązywania zgłoszonego problemu. Występuje w roli eksperta i informatora. Proces poradniczy polega na sformułowaniu diagnozy i podaniu sposobu rozwiązania problemu, a porada ma charakter instrumentalny. Przy udzielaniu porady nie uwzględniane są wewnętrzne przeżycia radzącego się . Doradca realizuje zadania diagnostyczne i przekazuje wyniki w formie porady.  

10. Możliwości zastosowania poradnictwa dialogowego w pracy pedagoga

Poradnictwo dialogowe - umożliwia badanie i szukiwanie strategii i środków rozwiązywania problemów. Doradca i radzący się współpracują ze sobą, szukając adekwatnych rozwiązań. Badaczami są obie strony, jednak doradca wykorzystuje swoje doświadczenie. W tym ostatnim ujęciu poradnictwo jest dialogiem, w którym doradca usiłuje pomóc innej osobie w zmianie jej zwyczajowego sposobu myślenia i postaw, podejmowania decyzji, rozwiązywania problemów lub zmagania się z różnymi sytuacjami życiowymi, tak by maksymalizować szanse i zminimalizować niesprzyjające warunki środowiskowe. Zatem istotą porady jest to, aby przez kontakt osobowy i rozmowę człowiek potrzebujący mógł odzyskać lub uzyskać możliwość samodzielnego rozwiązywania problemu, podjęcia właściwych decyzji, wprowadzenia ich w czyn i unikania błędów. Do tego nurtu zalicza się też koncepcję poradnictwa dla dorosłych i poradnictwa rodzinnego, a także koncepcję pomocy dziecku w jego rozwoju bio- i socjokulturowym.
11. Wybierz i omów dwie techniki rozmowy w poradnictwie liberalnym i dyrektywnym- porównaj je

Poradnictwo dyrektywne

1. Kierowanie - doradca kieruje radzącym i za niego rozwiązuje problemy. Doradca steruje rozmową: poucza, perswaduje, nadzoruje udziela instrukcji.

2. Zadawanie pytań- Radzący jest przepytywany przez doradcę, który chce w krótkim czasie zebrać jak najwięcej informacji o problemie. W odpytywaniu doradcy dominują pytania zamknięte.

3. Przekonywanie wspomaganego- doradca próbuje przekonać radzącego do swojego sposobu myślenia, wykorzystując swoje kompetencje i zaufanie osoby wspomaganej.

4. Perswazja- Jest to łagodniejsza forma przekonywania, zbliżona do dyskusji, pojawiająca się wtedy gdy radzący się ma swoje zdani, a doradca zmierza do jego zmiany, proponując własne rozwiązania.

5. Pouczanie- Działania polegają na pouczani, ocenianiu, a nie zrozumieniu problemu, doradca występuje w roli osoby wiedzącej lepiej i więcej. Taka metoda skazana jest na porażkę, zwłaszcza jeśli u jej podstaw leżą negatywne nastawienia emocjonalne wspomaganego oraz brak informacji.

6. Udzielanie informacji - nie jest to metoda skrajnie dyrektywna, gdyż stosowana jest w poradnictwie dialogowym, a polega na dostarczaniu informacji. Ważne jest aby informacje przekazywane przez doradców nie były sprzeczne z oczekiwaniami radzącego.

7. Podawanie ścisłych instrukcji- doradca podaje ścisły przepis stosowania( instrukcję) nie licząc się z tym, co on myśli i odczuwa. Typowa metoda poradnictwa dyrektywnego.

Poradnictwo liberalne

1. Słuchanie i rozumienie - Aktywne słuchanie jako najważniejsza umiejętność doradcy polega na odzwierciedleniu lub zobrazowaniu wypowiedzi osoby radzącej się, przekazaniu własnymi słowami tego, co mówi i odczuwa osoba wspomagana.

2. Parafrazowanie- Technika zbliżoną do aktywnego słuchania, polega na przedstawianiu przez doradcę treści wypowiedzi radzącego zazwyczaj za pomocą mniejszej liczby słów.

3. Wyjaśnianie ( klaryfikowanie) - Doradca w celu pełnego zrozumienia wypowiedzi prosi o powtórzenie albo zilustrowanie wypowiedzi przykładem.

4. Zadawanie otwartych pytań - Doradca liberalny nie wypytuje radzącego, aby nie hamować komunikacji, ale formułuje pytania otwarte typu: Jak się z tym czujesz? Zapewnia to swobodę wypowiedzi radzącego się.

5. Odzwierciedlenie uczuć- Polega na mówieniu do osoby wspomaganej o jego uczuciach, np. „ wyglądasz na wesołego”, Czujesz że…”

6. Stosowanie komunikatu Ja - doradca stosuje komunikaty ja, mówi o swoich uczuciach i nie wywołuje poczucia winy u rozmówcy.

7. Stymulowanie do działania- Doradca nie podejmuje gotowych instrukcji, rozwiązań ale zachęca prądobiorcę do samodzielnego poszukiwania rozwiązania i odpowiedzialności.

Poradnictwo dyrektywne nie liczy się z indywidualnością jednostki, jej przeżyciami i samooceną, doradca formułuje prognozę i podaje sposób rozwiązania problemu, traktując odbiorcę jako przedmiot działań poradnianych. Porada ma tu charakter instrumentalny. Poradnictwo liberalne zaś jest nastawione na rozwiązywanie sytuacji problemowych z uwzględnieniem wewnętrznych przeżyć jednostki, umożliwia więc samopoznanie, uwalnianie od lęków i zahamowań. Doradca jest nastawiony na wskazywanie sposobów lepszego zrozumienia siebie i innych ludzi, na zmianę sposobów myślenia u odbiorcy o własnym problemie

12) Empatia jako warunek skuteczności pomagania

Skuteczność pomagania związany jest z empatią, definiowaną jako zdolność odczuwania stanów psychicznych innych (empatia emocjonalna), umiejętność przyjęcia ich sposobu myślenia, spojrzenia z ich perspektywy na rzeczywistość) Wczuwając  się w sytuację osoby radzącej się ,łatwiej nam jest zrozumieć problem danej osoby i jej pomóc.

13) Poradnia psychologiczno-pedagogiczna jako instytucja pomagająca- analiza działań i własna ocena

Działalność poradni w najszerszym zakresie ma charakter DIAGNOSTYCZNY

w związku z opiniowaniem i orzekaniem dla potrzeb edukacji. Na podstawie opinii i orzeczeń poradni, szkoły i przedszkola dostosowują wymagania dzieciom i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi - zapewniają im udział w zajęciach logopedycznych, korekcyjno - kompensacyjnych, dydaktyczno - wyrównawczych oraz udzielają wsparcia i pomocy w procesie nauczania.

Zatrudnieni w poradni psycholodzy, pedagodzy, logopedzi i doradcy zawodowi specjalizują się w problemach związanych z wychowywaniem i kształceniem dzieci i młodzieży oraz udzielają pomocy w zakresie doradztwa edukacyjno - zawodowego.

Korzystanie z usług poradni jest nieodpłatne i nie wymaga skierowań. Dzieci i młodzież zgłaszane są do poradni wyłącznie przez rodziców lub prawnych opiekunów, którzy decydują o przebiegu postępowania diagnostycznego i wnioskują o wydanie opinii lub orzeczenia.

14) Scharakteryzuj działania podejmowane w poradnictwie przez leseferystę i eksperta- omów różnicę

Doradca Leseferysta

•tworzy warunki, nastrój do tego, by optant się otworzył, chciał o sobie mówić, zwerbalizować to, co o sobie myśli, by chciał i potrafił sam sobie pomóc.

•towarzyszy optantowi; pełni funkcję facylitatora

•wspólnie z klientem przebywa drogę decyzyjną związaną z wyborem zawodu i rozwojem zawodowym, przy czym ta droga niekoniecznie musi się zakończyć wyborem zawodu.

•traktuje wybór zawodu jako proces rozwojowo-wychowawczy.

Doradca ekspert- Prezentuje rodzaj poradnictwa dyrektywnego, które zakłada znaczną przewagę doradcy nad radzącym się. Doradca ekspert ma dużą wiedzę, doświadczenie, wie co dla danego ucznia jest najlepsze. Ekspert rozwiązuje problem za radzącego się. W konsekwencji odpowiedzialność za udzielaną poradę zawodową leży głównie po stronie doradcy. Jego środkami działania są przede wszystkim kwestionariusze ankiet i wywiadów, rozmaite testy papierowe i przyrządowe.

W. Graczyk stwierdza, że osobą najbardziej kompetentną, która może pełnić funkcje doradcy zawodu- eksperta jest psycholog pracy. Nauczyciel, pedagog czy psycholog nie mają odpowiednich kwalifikacji do prowadzenia tak specjalistycznych działań poradniczych.

Doradca zawodu leseferysta- Nie wysuwa propozycji czy sugestii, ale stwarza możliwość, oświetla pole problemowe. Nie ocenia, nie krytykuje, nie poucza. Jest cierpliwym słuchaczem, zwiększa poczucie bezpieczeństwa
i zaufania do własnych sił osoby radzącej się. Podmiotem działającym w analizowanym modelu jest radzący się. Leseferysta posługuje się wyłącznie niematerialnymi środkami działania- jego osobowość jest ważniejsza od technik. Najważniejsze metody doradcy leseferysty to: aktywne słuchanie, streszczanie, pobudzanie do działania. W praktyce doradców takich spotykamy w poradniach psychologiczno- pedagogicznych i innych poradniach terapeutycznych. Jest to model, który nie jest w sposób bezpośredni związany z wyborem zawodu, ale dzięki niemu uczniowie mogą ćwiczyć i doskonalić umiejętności podejmowania decyzji, mogą lepiej poznać siebie

15. Znaczenie dyrektyw i wskazówek w działaniach pomocowych pedagoga resocjalizującego

Pedagog resocjalizujący ma do czynienia z dziećmi i młodzieżą, którzy popełnili błędy co może wskazywać, że pogubili się w życiu oraz nie rozumieją i nie akceptują norm panujących w ich środowisku jak i społeczeństwie. Zadaniem pedagoga jest bowiem wskazanie im odpowiedniego kierunku działania oraz zmotywowanie do podjęcia go. Istotne zatem są dyrektywy i wskazówki, które pedagog udziela, gdyż dzięki nim dzieci i młodzież zrozumieją, co stanowi ich problem oraz jak można go rozwiązać.

16. Znaczenie kultury prefiguratywnej, postfiguratywnej i kofiguratywnej w działaniach poradniczych pedagoga.

Kultura postfiguratywna-  dzieci uczą się od rodziców i nauczycieli; powiększają swoje kompetencje
Kultura prefiguratywna-  rodzic uczy się od dziecka
Kultura konfiguratywna - nabywanie wiedzy poprzez wspólne relacje

Na początkach najważniejszą osobą radzącą była osoba starsza -mędrzec, który zawsze wiedział co poradzić. Obecnie czasy sie zmieniły i kultura poradnicza także. Coraz częściej spotykamy kulturę prefiguratywną. Dorośli uczą się od dzieci. Najczęściej porady te dotyczą technologii.

17. Szansa i zagrożenia poradnictwa  zapośredniczonego

Poradnictwo zapośredniczone jest ściśle związane z mediami.

Szansa:  Adresowany jest do szerokiej grupy odbiorców, różnorodnych porad. Wśród potencjalnych odbiorców zapośredniczonej pomocy znajdują się osoby w różnym wieku. o różnym poziomie wykształcenia i statusie społecznym, które otrzymują poradę w sposób przypadkowy, nieprzewidywany, jako odbiorcy treści przekazywanych przez media. Osoby wybierający poradnictwo zapośredniczone są anonimowi, przez co wzrasta ich liczba.

Zagrożenia: Poradnictwo to polega bardziej na przekazywaniu porady a nie na jej udzieleniu. Uzyskane porady nie zawsze służą rozwiązaniu bieżącego problemu, mają charakter potencjalnie możliwych do wykorzystania rozwiązań w przyszłości.

18. Pomoc profesjonalna i nieprofesjonalna -  przykłady

Pomoc profesjonalna: pomoc za pomocą doradcy lub osoby uprawnionej do tego rodzaju pomocy, profesjonalna rozmowa z wyłuskaniem jak największej liczy informacji, typ rozmowy i typ pomocy "face to face". Stworzenie bezpieczeństwa i zaufania u osoby radzącej się.

Pomoc nieprofesjonalna: pomoc nabyta przypadkowo, za pośrednictwem mediów. Szukanie pomocy poprzez gazety, programy telewizyjne, poradniki. Typ poradnictwa zapośredniczonego.

19. Formy pomocy rodzicom dzieci z zaburzeniami zachowania- omów jedną z nich

poradnictwo pedagogiczne wobec rodzicow uczniow z zaburzeniami zachowania obejmuje przede wszystkim dzialania związane z pedagogizacją rodzicow dostarczaniem wiedzy na temat potrzeb dziecka i uswiadamianiem im roli zagrożeń oraz kształtowaniem prawidłowych postaw wychowawczych. Celem tej działalności jest udzielaniem rodzicom wpoltowarzyszacym proces wychowania bezprosredniej lub pośredniej pomocy w działaniach wychowawczych.

Zagadnienia analizowanie w ramach spotnac z rodzicami, powinny obejmowac następujące tematy:

-pomoc dziecku w radzeniu sobie z trudnymi sytuacjami

-ksztaltowanie podstaw komunikacji w relacji rodzic - dziecko

-wspolpraca dziecka z rodzicami i nauczycielami

-radzenie sobie z trudnymi emocjami i wlasnymi niepowodzeniami

-wzmacnianie samooceny i poczucia wlasnej wartości u dziecka

-ochrona dziecka przed uzależnieniami

• konstruktywne rozwiązywanie konfliktow w grupie

• -rozmowy na tematy dorastania

• skuteczne uczenie się

• formy spedzania czasu wolnego jako dzialania profilaktyczne

wymienione tematy mogą być realizowane w roznych formach zaleznie od możliwości i przygotowania nauczycieli-pedagogow oraz nastawienia i potrzeb samych rodzicow.

W ramach spotkan z rodzicami przekazywana jest wiedza pedagogiczna dotyczaca wystepowania określonych problemow wychowawczych. Do najczęściej występujących form kontaktu z rodzicami naleza; wywiadowki profilaktyczne, indywidualne konsultacje na terenie szkoly, udzial w lekcjach otwartych, imprezy szkolne, zajecia psychoedukacyjne, warsztaty, treningi, referaty i pogadanki

---