HiP u prof. T, Politologia UMCS - materiały, Magisterka I semestr, HiP


Instytucje demokracji szlacheckiej

Wojny religijne od 2 połowy XVII w. były najkrwawsze.

1596 r. - Unia Brzeska -> pryk lad nietolerancji religijnej. Ludność wyznania prawosławnego podporządkowana papieżowi rzymskiemu.

Dlaczego nietolerancja?

  1. Osaczenie przez Zakon od północy

  2. Przesunięcie państwa polskiego na Wschód, ogromna rzesza ludności wyznania prawosławnego.

ZASADA SAMORZĄDNOŚCI

  1. Sejmiki elekcyjne - wybór kandydatów na urzędy ziemskie

  2. Sejmiki deputackie - wybór deputatów do Trybunału Koronnego ( najwyższej instancji sądowej)

  3. Sejmiki kapturowe - powoływanie szlacheckiej policji na okres bezkrólewia

  4. Sejmiki przedsejmowe - wybór posłów na sejm

  5. Sejmiki relacyjne - wysłuchiwanie relacji z obrad sejmu ( w tamtych czasach obowiązywały instrukcje sejmowe)

Król jako naczelny organ władzy wykonawczej

  1. Miał wyłączne prawo obsadzania urzędów (urzędy były dożywotnie)

  1. Był 3 stanem sejmującym

Sejm

Sejm walny jako najwyższa władza ustawodawcza:

  1. uchwalał podatki

  2. decydował o kierunkach polityki zagranicznej państwa

  3. kontrolował PODSKARBIEGO

  4. od 2 połowy XVII w. mógł nadawać szlachectwo i potwierdzać indygenat (szlachectwo zagraniczne w Polsce)

  5. był ostateczną instancją sądową

Instytucje powoływane na czas kryzysu:

  1. KONFEDERACJE/ ROKSZ -> imienne związki osób chcących realizować wspólny cel. Pojawiły się już w XIII wieku. Konfederacje były zawiązywane przy królu (jako wsparcie realizacji jakiegoś celu), albo jako rokosz - zbrojne wystąpienie szlachty przeciwko królowi (najczęściej szlachta buntowała się przy okazji pospolitego ruszenia).

  1. Bojówki szlacheckie -> były częścią konfederacji dowodzone przez regimentarzy

  2. Sądy kapturowe -> powoływane na okres bezkrólewia jako policja szlachecka, której zadaniem było dbanie o bezpieczeństwo, o ład wewnętrzny(żeby nie było pojedynków, burd, aby można było spokojnie wybrać króla)

Instytucje w państwie renesansowym

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

Hiszpania za panowania Filipa III

Francja pod rządami Franciszka I

Włochy rządzone przez Medyceuszy

  1. Co zaważyło na ewolucji ustrojowej???

  1. Świadomość wspólnoty losów. Silny monarcha stawał się symbolem potęgi kraju i przedmiotem narodowej dumy.

  2. Rywalizacja między państwami europejskimi (handlowa, terytorialna, religijna)

  3. Rozpad religijnej jedności w wyniku reformacji. Reformacja zwiększała władzę królewską, tam gdzie zwyciężał protestantyzm, królowie stawali się jednocześnie zwierzchnikami kościoła i przejmowali kościelne majątki

- życie wiernego sprowadzało się do modlitwy, pracy i bogacenia się

Nabywanie bogactwa było sygnałem posiadania błogosławieństwa Bożego

- Szwecja- dążenie do uczynienia M. Bałtyckiego morzem wewnętrznym

- ekspansja kolonialna: Hiszpania, Portugalia

- w XVI w. pojawiły się podstawy teoretyczne do wzmocnienia władzy królewskiej

Jakie były filary renesansowego państwa???

  1. Urzędnicy - bezosobowe instytucje, reguły w oparciu o które funkcjonowali urzędnicy -> wymagały odpowiednich kompetencji

  1. Wojsko - XVI w. jest wiekiem wojen i konfliktów

  1. Skarb

  1. Monarchiczna propaganda

Państwo absolutne

w Rosji do początków XX w.

Cechy charakterystyczne

  1. Wyraźne rozróżnienie pomiędzy stosunkami publiczno - prawnymi a prywatno- publicznymi

  1. Nastąpiła likwidacja praw nabytych przez stany w okresie monarchii stanowej

Jaki był klimat, który stworzył monarchię absolutną???

ZASADY:

  1. Władza królewska jedyną władzą w państwie (sądownicza, religijna, ustawodawcza)

  2. System państwowy opierał się na zasadzie

CENTRALIZMU -> HIERARCHIA RÓŻNYCH NSTYTUCJI

BIUROKRATYZMU -> ROWINIĘTY APARAT BIUROKRATYCZNY (bezosobowe reguły, system urzędów)

POZYCJA MONARCHY:

Kardynalne prawa monarchii we Francji

  1. Król musiał być katolikiem (Paryż wart jest mszy)

  2. Zasady następstwa tronu były szczegółowo opracowane (pozwalały przede wszystkim dziedziczyć w linii męskiej, dopiero później do tronu dopuszczono kobiety)

  3. Niezbywalność domeny królewskiej

Z państwem absolutnym wiąże się jeszcze jeden okres: ABSOLUTYZM OŚWIECONY

- po 1763 r. (XVIII w.)

- pojawiają się teorie oświeceniowe, które dały podwaliny pod zupełnie inny model państwa

- idee oświeceniowe nijak się miały do utwierdzania władzy absolutnej

- „Co to jest stan trzeci?” Jakub Signier/? 90% społeczeństwa Francji należało do stanu trzeciego

- monarchowie zastanawiali się co zrobić, aby wzmocnić swoją władzę. Postanowili przeprowadzić reformy państwowe.

  1. Reformy społeczne -> państwo starało się wziąć chłopów pod swoją opiekę (przeciwko szlachcie)

  1. Reformy wojskowe -> szczególnie ważne dla Prus

W czyim interesie były przeprowadzane reformy?

- nauka czytania -> w końcu ktoś musiał potrafić przeczytać rozkaz

- jeden język urzędowy (państwa były wielonarodowe a wspólny język miał wzmacniać)

- Teoria umowy społecznej - J.J. Rousseau: lud w imię fikcyjnej umowy scedował swoje prawa na monarchę, który rządzi w ich imieniu

Tam, gdzie nie było korekty absolutyzmu państwa zostały zmiecione poprzez rewolucje

( Europa Środkowa -> 1848 r. zmiany wymuszone w okresie wiosny ludów)

Państwo postabsolutne

- Tworzy się w XIX wieku, wtedy też pojawiają się państwa liberalne (USA, Anglia)

- Dla Europy Środkowej i Wschodniej: Rosja Aleksandra II

Aleksandra III

Mikołaja II

Prusy i III Rzesza Niemiecka

- dla Dalekiego Wschodu reformy postabsolutne przeprowadzono w Japonii (lata 60. XIX w.) okres Meji

- na wszystkich obszarach państwo postabsolutne budowano w przeświadczeniu, że bez reform może dojść do katastrofy

- 1807-1823 -> stworzono podwaliny pod indywidualną własność chłopską i pod przedsiębiorstwa

- motywacja monarchów na rzecz przebudowy państwa była egoistyczna- jeśli nic nie zrobią to państwo czeka degradacja

- Napoleon pokazał całej Europie jak skuteczna może być armia z „iskrą bożą”, a nie wybrana ze względu na pochodzenie społeczne -> zmiana stosunku do podkomendnych

Zasady ustrojowe państwa postabsolutnego

  1. Monarcha posiada pełnię władzy, ale pojawiają się „konstytucje” nadawane przez monarchów i występujące pod różną nazwą np. DYPLOM, USTAWA PA ŃSTWOWA, PATENT

  1. Pojawia się ponownie PARLAMENT

  1. Następują zmiany w sferze sądownictwa

  1. Pojawia się SAMORZĄD, w tym np. w Austrii kraje koronne otrzymują AUTONOMIĘ

  1. Do konstytucji zaczęto wpisywać podstawowe prawa i wolności obywatelskie poddanych

6

MONARCHIA ABSOLUTNA

0x01 graphic



Wyszukiwarka