B. PRUS PLACÓWKA BNI/251 oprac. T. ŻABSKI

Prus gdy ją pisal miał 38 lat ( tyle ile np. Balzac gdy pisal Ojca Goriot ). To jego pierwsza wielka powieść.

- według H. Taine'a czynniki zewnętrzne, życie wpływają na postrzeganie rzeczywistości przez autora.

Na Placówkę można spojrzeć z perspektywy calej twórczości Prusa.

1. BIOGRAFIA : A. Głowacki 1847 - 1912

- pochodzil ze starożytnego rodu Glowackich, herbu Prus. Ród ten podupadl i jego ojciec nie mógl dowieść szlachectwa. Matka Apolonia z Trębińskich ( podobna sytuacja Sienkiewicza czy Świętochowskiego). Ojciec najmowal się jako ekonom w okolicach Hrubieszowa. Miał dystans woboec „ państwa”. Stąd niechęć Prusa do ziemioaństwa żyjącego okruchami przeszłości.

- osierocony. Szkoły: Lublin, Siedlce , Kilece, 1866 Warszawska szkoła glówna ( przeżył klęskę powst. Styczniowego )

- „ pozytywizm warszawski” tworzyli ludzie tacy jak on, spoza Warszawy

- 1869 szkołę główną zlikwidowano, Prus zostal Guwernerem, w 1870 guwernerzy tacy jak : Prus, Sienkiewicz, Świętochowski, wrócili do Warszawy zainteresowani twórczościa literacką

- Prus nie wziął udzialu w sporze starej i młodej prasy, pisal do : „ Opiekuna Domowego”

„Niwy” „ Kuriera Warszawskiego” ( pismo konserwatywne )

Tu przybrał swój pseudonim : Prus

- jego twórczość nowelistyczna

• To i owo 1874

• Pisma t.1 1881

• Szkice i obrazki 1885

- jego twórczość powieściowa

• Kłopoty babuni 1874

• Pałac i rudera 1875

• Dusza w niewoli 1877

• Anielka 1880

- korzystał z przedrealistycznych metod pisarskich takich jak : komplikacja intrygi, uniezwyklanie postaci, nawiązanie do powieści tajemnic

- w Szkicach i obrazkach ukazuje życie codzienne, świat jest ukazany zewnetrznie, postaci typy, tzw. Pisarstwo obrazkowe - np. Kamizelka

2. GENEZA PLACÓWKI

- poprzedziła ją Anielka, wtedy przyszla mu myśl o napisani Placówki, wty okresie pisał także prace krytyczne: recenzja Ogniem i mieczem 1884, o Farysie Adama Mickiewicza 1885, artykuły o estetyce 1884

- interesowała go tematyka wsi - pisal o upadku ziemiaństwa, potrzebie unowoczesnienia gospodarstw, o niechęci dworu do wsi, kolonizacji niemieckiej, niskiej kulturze chlopów

- zaczął pisac Placówkę od 1884 roku, prawdopodobnie opisał okolice Nalęczowa, powieść pisana była z odcinaka na odcinek dla „ Wedrowca” ( pisma grupującego zwolenników nowej mysli estetycznej)wydana drukiem w 1886

- nowatorstwo Pl. Zrozumieli współcześni, nowatorskie ujęcie wsi. Wczesniej wieś ujmowano tylko dydaktycznie i parenetycznie, pisano poradniki gospodarskie, realizowano w lit. Mit arkadyjski, co nie dawało rzeczywistego obrazu wsi. Nie pojawiała się teamtyka chlopa ciemięzonego. Raczej jednoaspektowość spojrzenia. Natomiast realiści dążyli do obiektywizacji spojrzenia.

3. HISTORIA ŚLIMAKA

- Polska jest ukazana bez zaborców. Czasem tylko pojawia się jakis przedstawiciel władz ( żandarm przedstawiony negatywnie - bierze łapówki)

- Prus nie okreslił dokładnie miejsca akcji, z przedstawionej kolonizacji można przypuszczać ,że jest to zabór pruski. Z relacji Żeromskiego wiemy, że materiały zbierał w oklicach Przybysławia. Czas akcji tez nie jest bliżej okreslony, między 1880/1881. Dla autora i czytelników jest to po prostu współczesność. Czas porządkuje cykl przyrody ( okreslenia typu : był lipiec...)

- realisci nie ukrywali ,że tworza rzeczywistość fikcyjną, sprowadzali ja do ogólności

- wydarzenia mogly się dziać gdziekolwiek

- mamy wrażenie, że cywilizacja nie dociera do mieszkańców znad Białki, lud pozostawiony jest własnemu losowi. Brak tam grup, które podjęłyby wspólne działania

- decyzje zapadają w karczmie Josela (Żyda) a nie na zgromadzeniu, sprawy publiczne sa załatwiane na wlasna rękę ( np. sprawa kradziezy koni)

- Prus skupia się na losach jedej rodziny

- Ślimak wychowal się w czasach pańszczyźnianych, uwłaszczenie niewiele zmienilo. Chłop broni się przed zmianami, przekonany o naturalnej nierówności społecznej. Panami sa dla niego. A gorsi od niego są najmici, a od najmitów żebracy. Hierarchia narzucała normy obyczjowe

- chłopi przyzwyczajeni do rozkazów, sami nie umili podjąć inicjatywy, obserwują zmiany, ale nie chcą w nich uczestniczyć. Jest to objaw ciemnoty, a brak szkół powodował ,że byli analfabetami

- Jędrek prezentuje w utw. Pokolenie chłopów urodzone po uwłaszczeniu, bez kompleksów

- Praca nie jest tu źródlem szcześcia, arkadii, to cięzki tród i znój. Prus nie kwestionuje praktycznego hasła pracy, ale pokazuje jego abstrakcyjność i naiwność

- mimo to , chłop to osoba, która potrafi zdobyc się na gest, np. nie wziąć zapłaty za chleb i mleko, ugościć

PAN

- opisany tylko w 3 scenach, na imie ma Władysław, iminia jego żony nie znamy. Przekonany jest o swej misji cywilizacyjnej wobec chłopów, nie oszukuje ich, ale szybko przechodzi mu zapał do pomocy. Podobnie jest z dziedziczką

- chłopi są podejrzliwi wobec niego, brak jest porozumienia

- lekkomyślnie sprzedał ziemie i wyjechał do Warszawy

- Prus pokzuje także degenarcje szlachty, ich zabawy i kulig : tańcza Poloneza Ogińskiego, który miał sugestywny tytuł Pożegnanie Ojczyzny, co sugeruje szlachecką zdradę. Podebnie w scenie balu gdzie dziedzic sprzedaje majątek

KOLONIŚCI - niemcy

- kwestie, które poruszała ówczesna prasa, znalzły odbicie w PL.

- to ludzie, którzy nie realizowali polityki Bismarcka, przeniesli się z własnego kraju, bo było im źle. Polonizowali się, ale zachowując swoją odrębność. Ich kroki sledzi Ślimak, chwali ich pracowitość

- ale oni pochodzą z ubogiej szlachty niemieckiej, żyja z pieniędzy pozyczonych

OPÓR ŚLIMAKA

- chłop nie chce oddac ziemi, ale Prus nie ukazuje tego, jako objawu patriotyzmu. To jego naturalne przywiązanie do ziemi. Motywy jego postępowania kryja się w ludowym światopoglądzie. Dzieli przestrzen na swoja i obcą, sacrum i profanum.

Przekonany że Bóg te ziemie ukształtował. Ziemie sakralizuja prochy przodków. Wazne tez prawa fizyczne, świat przyrody.

- ład burzą niemcy, sa el. Obcym na znanej ziemi ( wycinaja las), maja gorszą wiare, wprowadzaja przez swój spiew, własne sacrum

- wiec sprzedaz ziemi jawi się jako świetokradztwo, funkcjonuje tu mit, co widac w szczesliwym zakończeniu.

POWIEŚĆ REALISTYCZNA

-PL. Miała odpowiadac na pytania epoki, jej temat, to problem społeczny, celem realistów ukazac zycie prawdziwe

- w powieści wydarzenia i postacie sa reprezentatywne dla okreslonej epoki, w tej powiesci bohater pelni okreslona role spoleczna np. Ślimak = chłop, Josel = Żyd

- Typowości towarzyszy indywidualizacja osobowości, np. Ślimak = chłop = spokojny, powolny, ustepliwy

- wzbogacenie psychiki bohatera, ma zalety i wady

- postaci poznajemy w działaniu, czyny mtywowane socjologicznie i psychologicznie, stąd w akcji związki przyczynowo skutkowe.

- konstruowanie fabuły na zasadzie selekcji, kompozycja zwarta

- w duzej cz. Pojawia się narracja 3.os, Prus stara się prowadzic narracje z punktu świadka, tworzy rozbudowane sceny dramatyczne, wydobywa na plan 1 wydazrenia istotne. Narracja 2os. Poj się tylko na poczatku i polga na unaocznieniu faktów.

- humor w wypowiedziach postaci

- unikanie znamion literackosci, wrażenie,że pisana jest prostym językiem

TO: odrzucenie poetyzmów, oryginalnych figur stylistycznych, bez pseudowzniosłosci, język poprawny literacko, potoczyzmy, jezyk konkretny i rzeczowy, boh. Mówi jezykiem swej warstwy społ., stylizacja

I wyd. 1886

Dla chłopów w wersji „ o ojcowznie, czyli jak sobie jeden chłop z niemcami poradził” 1889

STRESZCZENIE:

R1.

Rzeka Białka. Dolina Białki porównana do Boskiego naczynia ( Bóg garncarz). Wieś. Bohater Józef Ślimak, ma 10 morgów gruntu. Mieszka od wsi daleko. Żona Jagna. Najmici: Sobieska ( nie na stałe), Zośka, sierota Magda i parobek Owczarz.Żółty pies burek. Przekonani, że chłop ma karmic innych i siebie. Ślimak średni wzrost, szeroka pierś, długie włosy.

R2.

Ślimakowi nie szło, źle ziemie uprawiał, zaczęła mu grozic przroda ( np. ziemia, że jej skąpi mierzwy).Jego syn Stasiek, jest bardzo wrazliwy.

Pojawia się jeździeć, Pański szwagier. Zaczepia żonę, ona płoszy mu konia. Ślimak nie podziela demokratycznych teorii panicza. Każe obic syna , bo nie zdjął przed panem czapki, natomiast panicz wcale tego nie chciał.]

Żona propnuje zakup 3 -ciej krowy, mąż jest tym pomysłem przerażony, boi się spełnienia swoich marzeń. Sam nie umie podjąć decyzji. Gdy wraca z pola do domu, dwóch ludzi zaczepia go i wypytuje o jego ziemię (niemcy)

R3.

Krowa ma zostać kupiona od wojciecha grochowskiego, za 35 rubli = 1 za postronek (stryj Magdy). Rozmawiaja o nadaniu gruntów. Zgadza się sprzedac krowę. Znowu rozmawiaja o tym ,że niemcy grunta skupuja i przyjda z Wólki, o tym ze nie modla się oni do matki przenajswietszej. Upijaja się. Krowa zostaje sprzedana za 33, ruble ostatecznie za 32.

R.4

Chłop ze względu na krowe musi nabyc w arende łąke od pana. Żona uczy go jak ma się targować. Idzie na dwór z synami. Rozmawiaja o rownosci chlopow ( jasiek grzyb powiedzial jego synowi ze rownosc będzie, gdy każdy będzie miał swoje). Gdy sa na miejscu, podziwiaja chate pana, jego oranżerie.Znowu pojawia się paniczi nie kaze im się klaniac. Daje im rady by warzywa uprawiali, co bardziej się oplaca.Pan zgadza się na dzierzawe, bo Slimak jest najuczciwszy we wsi. Targuja się, pan twierdzi ze chlop to muskuly, a rozum oddal zonie. Aby go sprawdzic oferuje mu kupno laki po kosztach, ale musi zdecydowac od razu. Chlop odmawia

R5.

Lipiec. Znowu pojawiaja się ludzie , którzy intersuja się ziemia Slimaka. Mowia o budowie kolei. Obiecuja ze Slimak na tym niezle zarobi. Slimak zaczyna zarabiac sprzedajac produkty gospodarstawa, także te skupione ze wsi. Bogaci się. Zaczyna zasiadac w 1 lawce w kosciele. Inni chlopi sa zli na niego. W chalupie slimaka pojawia się Zoska i podrzuca dziecko.

R6.

Do ludu dociera informacja, ze pan chce sprzedac ziemie i przeniesc się do Warszawy. Slimakowie dowiaduja się ze chlopi chca ziemie odkupic i to bez ich udzialu ( grzyb, lukasiak i Josel) Zyd mowi slimakowi ze może ich pogodzic, ale za 50 rubli, które stracil przez handel Slimaka. Ten odmawia. Idzie do dworu, by kupic lake, ale nic nie zalatwil. Owczarz nadal opiekuje się podrzutkiem.Owczarz bedac w lesie jest swiadkiem kuligu szlachty, pomagaja mu uwolnic sanie, ale maciek w duchu gani ich za przebrania i kaprysnosc

Niemiec Hirszgold jedzie na bal, by od pana odkupic ziemie. Pan zgadza się dla swojego spokoju. Hirszgold chce stawiac synowi wiatrak, potzrbna mu tez ziemia Slimaka, ale ten nie chce jej sprzedac.

R7.

Pojawiaja się kolonisci, Slimaki zagaduja ich, Jaskowi wpada w oko córka bakalarza. Niemcy wycinaja las ( prus personifikuje przyrode)Slimak widzac jak robia wszystko wspolnymi silami, chwali ich. Hirszgold dogaduje się z wiesniakami. Pojawiaja się domy kolonistow. Gdy niemcy spiewaja syn Slimaka Jasie, mdleje. Slimak mysli ze ma syna wrazliwego na muzyke.

R.8

Niemcy koncza budowe folwarkow.Maja odmienne porzadki gospodarskie ( np. osobna kuchnia). We wsi gadaja ze Slima zniemczał i przechrzcił się na szwaba.Slimak liczy ze zarobi na budowie kolei, ale niemcy przechwytuja robote, handel.Slimak nic nie robi, jest bierny. Nie przygotowal oslony przed powodzia i zalalo ich. A jego syn Stasiek urzeczony spiewem niemco idzie w ich strone i topi się.Niemcy pomagaja, okazuje się ze Jsiek był chory na serce.

R.9

Jesień. Kolej rusza. We wsi zaczynają się kradzieze. Handel przejeli niemcy. Jedrek zaczal się uczyc u bakalarza, zakochany w jego corce. Slimak zmuszony był do sprzedania jednej krowy. Jedrek pobil się z Hermanem, jest oskarzony i pojdzie do kozy. Owczarz zostaje oszukany, jacys podrozni daja mu ziolowy napoj. Usypia i okzauje się ze skradziono konie. Slimak wypedza go za to z chaty. Owczarz kochal konie, wyrusza na ich poszukiwanie ( wojtek i kasztan). Dowiaduje się u soltysa, ze to może brat Josela kradnie konie, przebrany za babę.

R10

Owczarz podczas poszukiwan zabladzil do jarów. Jest zimno i snieg. Przysiada na chwile, tulac dziecko, które caly czas miał ze soba. Zamarzają. W tym czasie matka dziecka, zoska wychodzi z wiezienia.

R11.

Zona Slimak jest chora. Josel powiadamia o smierco Owczarza. Slimak czuje się przygnebiny, za kleski obarcza niemcow, mysli o sprzedazy ziemi. Pojawia się u niego Zoska, która już wie o smierci dziecka. Chce się u nich przenocowac. Zostaje na noc. W nocy wybucha pozar. Okazuje się ze to zemsta Zoski. Pomagaja mu niecy, natomiast ze wsi nikt nie przybyl.Slimak zgadza się n sprzedaz gruntu. Gdy umowa ma dojsc do skutku, umierajaca zona przekouje go by jednak tego nie robil.Slimakowa umiera.Slimak marzy o smierci. Przechodzi rano obok jego chaty dobry Zyd Joina ( tez nie lubiany we wsi, za handel wszystkim czym się da) , pomaga mu, poi krowy . Idzie po pomoc do ksiedza. Proboszcz mimo wahan ( miał jechac na impreze) decyduje się pomoc.

R.12

Proboszcz przybywa, romawiaja skad ta cala bieda. Proboszcz jedzie do wsi. Okazuje się ze pomoc nadejdzie, od Grzyba, maja się pogodzic. Przybywa tez Grochowski. Okazuje się ze konie kradl syn Grzyba. Mlody obiecuje poprawe. Grzyb namwaia Slimaka , by ozenil się z jego siostra Gawedziną. Połączą ziemie i będzie im dobrze. Slimak się zgadza.

Sobieska umiera w szynku Josela. Zoska w wiezieniu.

KONIEC

---